Две години по стечајот на Еуростандард банка, мнозинскиот акционер, Трифун Костовски, го објави извештајот од независната истрага на целиот случај. Според него, наодите на меѓународните експерти покажуваат дека врз Еуростандард банка било како што рече, „извршено убиство со умисла“ за да не се откријат незаконските шеми во банкарскиот сектор во земјава.
„Таквите незаконски шеми постојат уште од 2004 година, во нив учествувале седум банки, 45 компании и едно физичко лице. Тие ги прекршувале законите со цел да можат, покрај законски дозволеното кредитирање, да вршат и законски забрането кредитирање, претежно за субјекти коишто во согласност регулативата, не се подобни за добивање банкарски кредити, стои во извештајот на тимот експерти предводен од европскиот експерт Драго Кос.
Биле одобрувани милионски кредити во рок од 24 часа
Прочитај повеќе
КБ: Виновни за стечајот во Еуростандард се одговорните во банката
Комерцијална банка: Експертите не побарале никаква документација или состанок за да ги презентираат своите наоди
22.08.2022
НБРМ: Приватниот извештај на Костовски може да предизвика штета на банките
Народна банка изрази загриженост за леснотијата со која различни поединци изнесуваат неточни информации за банкарскиот сектор
22.08.2022
Шемата, според нив, функционирала на таков начин што одредена банка (Комерцијална банка, н.з. а по наводите од извештајот) идентификувала компании коишто се подготвени да ги отстапат своите деловни сметки, на кои банката потоа им исплаќала одредени износи врз основа на фиктивни договори за кредит, а потоа истите компании формално им ги позајмувале тие износи на други компании, исклучиво по избор и во организација на банката. На сличен начин, потоа овие средства и се враќале на банката. На тој начин, банката остварувала придобивка од вештачки зголемените кредитни пласмани, платените провизии, камати, казнени камати и други трошоци, додека компаниите коишто вршеле улога на пренесувачи на незаконски стекнати пари, односно конвертирање кредити во заеми, поради исклучителниот обем на шемата којшто не дозволувал можност за вршење контрола, вообичаено претрпувале сериозни загуби.
„ Во истиот период, докажани се најмалку 103 фалсификувани потписи на налози за пренос, пет фалсификувани потписи на договори за кредит и 32 фалсификувани потписи на договори за заем, а биле изготвени и потпишани 40 фиктивни договори за кредит и 81 фиктивни договор за заем. Исто така, за приближно 54 трансакции помеѓу компании, коишто учествувале во шемата, воопшто не биле склучени договори за заем, што укажува на фактот дека „Комерцијална банка“, поради обемноста на шемата и бројот на банки и компании што учествувале во неа, конечно изгубила секаква контрола врз истата. По пат на оваа шема којашто функционирала од 2004 до 2011 година, само преку две компании, Комерцијална банка заработила 5.573.602 евра во незаконски стекната добивка, додека овие две компании претрпеле штета во износ од 21.601.991 евра“, се посочува во извештајот.
Ирена Франчековиќ, судски вештак за финансии, сметководство и банкарство од Хрватска, која исто така работела на извештајот вели дека вакви шеми во нејзината 30 годишна кариера нема видено.
„На фирмите вклучени во шемата им биле одобрувани кредити во рок од 24 часа. Сите во бизнис светот знаат дека за такви милионски кредити, потребни се најмалку 15 дена за одобрување, а најчесто постапката трае и до 30 дена во која фирмата треба да го претстави проектот, да го обезбеди, па да ги добие парите“, вели таа.
Според нејзе, прегледаната документација покажува дека некои од фирмите веќе истиот ден ги враќале кредитите. Има документи кои покажуваат дека парите прво биле вратени, а подоцна биле потпишувани договорите за кредитот.
Поради динамиката на настаните, сите лица кои требало да стават потпис не секогаш биле достапни, поради што било неопходно нивните потписи да бидат фалсификувани на налозите за пренос, договорите за кредит, договорите за заем и слично, а ова се случувало во најголемиот број на случаи. Честопати, лицата чиишто потписи биле фалсификувани дури не биле ни свесни за тоа.
Моја грешка е што верувам, без да проверувам
Мнозинскиот акционер, Костовски вели дека во целиот случај значајна улога имале поранешниот Управен одбор на банката, Народна банка, Владата.
„Народна банка има четири алатки за вакви ситуации. Првата е редовни мерки кои во случајот на Еуростандард беа во целост преземени. Втората алатка се вонредни мерки кои делумно се преземни, но на пример, никој од раководството на банката не останал без лиценца. Третата мерка е воведување администрација која е целосно прескокната и се премина на четвртата мерка, стечај. И тоа е направено во период на пандемија кога беше забранета присилната наплата на досепаните обврски“, вели Костовски.
Според него, улога во целиот случај има и Владата на тогашниот технички премиер, Оливер Спасовски. Во февруари 2020 година, таа Влада донела уредба со која се забаранува стечај три месеци по престанокот на вонредната состојба заради пандемијата.
„Но, во мај истата година, Владата носи нова уредба со која стечај може да биде прогласен веднаш по завршувањето на вонредната состојба. Само Еуростандард банка по ова отиде во стечај“, вели Костовски.
Тој објаснува дека во целата незаконска шема Еуростандард банка во 2011 година ја турнал тогашниот прв човек на Управниот одбор, Николче Петкоски, а интензивно почнал да ја применува по зближувањето на банката со Комерцијална банка.
Костовски вели дека на моменти имале чувство дека Еуростандард банка е депонија за лошите пласмани на Комерцијална банка.
„Како не сум знаел за тоа? Е за тоа можете да ми судите, јас многу им верувам на луѓето. Ама по овој случај научив дека треба да верувам ама и да проверувам, што тогаш не го правев. И тоа е моја лична грешка“, вели Костовски.
Претседателката на Транспаренси во земјава, Слаѓана Тасева, бара истрагата за целиот случај да заврши.
„институциите да го расчистат целиот случај за да нема дополнителни штети кои на крај ги плаќаат граѓаните“, вели таа.
По презентацијата на извештајот за стечајот во Еуростандард банка, реагираше Народната банка, а реакција испрати и споменатата Комерцијална банка.