„Сè. Само сè“, истакна инвеститорот Дејвид Тепер од хеџ-фондот „Апалоса менаџмент“ за Си-ен-би-си за најжешките акции на кинескиот пазар. Неговиот речиси еуфоричен совет е резултат на финансиската инјекција на локалната Национална централна банка на крајот на септември. Ваква инвестиција и налет на берзата не се случиле веќе петнаесетина години, иако инвеститорското лудило повторно се смирува по празникот Златна недела.
Сепак, значајно е тоа што Тепер последен пат зборуваше со слични одбрани зборови за кинеските пазари на капитал во 2008 година, кога централната влада испумпа рекордни 586 милијарди долари во економијата за да ја „изолира“ кинеската економија од негативните последици на големата должничка криза.
Инвеститорите се фатија за ликвидно-монетарната „јадица“ на кинеските централни банкари, на која, според експертите, ѝ недостигаат фискални мерки неопходни за создавање вистинска финансиска базука. Иако добивките заглавија неделава, кинескиот индекс CSI 300 го задржа највисокото ниво од 2020 година во септември, откако во февруари го достигна најниското ниво во последните пет години.
Во другиот агол од рингот на брзорастечките економии со потенцијално големи приноси на берзата се наоѓа уште еден азиски гигант. Во последната година, според процените на менаџерите на средства, Индија бележи раст од седум проценти, што е значително повисоко од предвидениот, а исто така и од натпросечниот кинески раст од пет проценти.
„Економскиот раст во Индија има потенцијал за понатамошен раст, бидејќи основата за раст, односно тековниот БДП по жител, е многу низок, многу помал отколку во Кина“, вели Матјаж Длеск, виш менаџер за инвестициски фондови во „Триглав“. Причината е што „Индија сè уште ја нема вистинската индустријализација каква што има Кина“, додава тој.
Економија: Индија брза, но Кина води
Примож Штербенц, асистент на Факултетот за менаџмент на Универзитетот во Приморска, компаративно посочува дека индиската економија, која вообичаено се заснова на услуги, треба „да го зголеми учеството на индустријата во нејзиниот БДП од 13 на 25 проценти“ во наредниот период. Тој наведува дека стапката на економски раст на Индија ќе ја надмине кинеската до 2028 година.
А сепак тоа е далеку од рамноправен натпревар, можеби ни натпревар. Штербенц смета дека ставањето на Кина и на Индија во контекст на економски и геополитички ривали (дури и во рамките на групата БРИКС) не е целосно оправдано, бидејќи овие две земји се „најголеми трговски партнери“. Кинеската економија со 17,8 трилиони долари сè уште е значително поголема од индиската со 3,5 трилиони долари.
Високиот менаџер на средства во „НЛБ фондс“, Рок Брезигар, истакнува дека растот на кинеските берзи почна по 2001 година, бидејќи тогаш Кина стана членка на Светската трговска организација (СТО) и, следствено, значително ги намали бариерите за пристигнување на странски инвеститорите. Индискиот индекс MSCI забележа слично закрепнување од 2000 година.
Длеск додава дека уделот на индустријата во индискиот БДП ќе се зголеми на сметка на „младата и релативно слабо образована популација“, што може да доведе до префрлање на производството од Кина на индискиот потконтинент. Тој понатаму истакнува дека инвеститорите го имаат на ум токму овој аспект кога одлучуваат да инвестираат на индиските берзи.
Берзи: Милениумски пробив
За разлика од Кина, Индија неодамна одлучи да ја отвори својата берза за меѓународни инвеститори, која, според аналитичарите, моментално е една од најскапите во светот. Според „Блумберг“, индиските акции се на пат за деветта последователна година на добивки, при што индексот Nifty доби 16 отсто од почетокот на годината до денес. Владата на Нарендра Моди ги увери инвеститорите со продолжувањето на најавените економски реформи, иако по изборите се чинеше дека ќе мора да се справи со коалициска влада во третиот мандат.
Матеј Крајник, менаџер на средства во „Генерали инвестментс“, споредувајќи ги индексите MSCI на двете земји, наведува дека долгорочно тоа одразува „зголемени приноси на индиската берза“. Меѓу причините се издвојува годинашниот бавен раст на кинеската економија, кој ескалира со септемвриската инјекција на ликвидност. Дури кога почнаа да се трупаат предвидувањата дека владата на претседателот Шји Џјинпинг нема да ја исполни целта за годишен раст од пет проценти, Пекинг прибегна кон стимулативни мерки.
Многу експерти се убедени дека до крајот на годинава ќе се спроведат комплементарни фискални мерки. Тој вчера, покрај вшприцување ликвидност за пазарите на капитал, најави и издавање специјални ултрадолгорочни обврзници, чие издавање вообичаено е планирано за следната година. Како што објави „Блумберг“, собраниот капитал ќе биде вложен во зајакнување на стратегиските индустриски сегменти (батерии, соларни панели, чипови итн.), кои од една страна ја зајакнуваат економијата, а од друга страна ја зголемуваат националната безбедност на азискиот џин.
Финансискиот новинар од кинески Ксинхуа, Тиан Донгдонг, изјави за „Блумберг Адрија“ дека 14,14 милијарди долари ќе одат за да им помогнат на локалните власти да го санираат пазарот на недвижности и да ја стимулираат потрошувачката. Се споменува можноста до крајот на месецот да пуштат уште 41 милијарда, вели познавачот.
Индискиот пазар со поголем потенцијал?
Кога Шји го презеде раководството на Кина, ситуацијата почна да се движи во насока на зајакнување на управувањето со централното планирање на економијата и зајакнување на партиската контрола врз пазарите на капитал. Автократските нагони беа дополнително нагласени од пандемијата, која, со затворањето на општеството и индустријата, го забави економскиот раст на Кина на само 2,24 проценти. Економистот Митја Ковач од Економскиот факултет во Љубљана предупредува дека Кина треба „да се откаже од контролата врз девизниот курс на јуанот и да се откаже од контролата врз пазарите на капитал“.
Кога ги споредуваат Кина и Индија, аналитичарите идентификуваат и геополитички или безбедносни ризици поради конфликтот со Западот, бидејќи растот на Народната Република е „осакатен од различни санкции, а Западот стравува од можна војна во регионот, особено од инвазија на Тајван“, оценува Брезигар. Со Индија нема таква бламажа, освен повремени спорови за границата со Кина.
Како уште една важна пресвртница во споредбата на двата пазара, Брезигар го наведува почетокот на пандемијата чии „последици траат и денес“. Исклучувањето на економијата ги остави компаниите со големи одложувања во нивните синџири на снабдување, вели тој, при што многу мултинационални компании „одлучија да го прошират своето производство во други земји“, нагласувајќи ја особено Индија. „Блумберг“ известува дека сѐ повеќе и повеќе мултинационални компании, од „Боинг“ до „Епл“, ја селат својата индустрија од Кина во Индија, но уделот на индустријата во кинескиот БДП е сè уште 40 проценти.
Слична инерција следеа и берзите, бидејќи податоците на „Блумберг“ покажуваат дека од 2021 година до годинава од тамошните берзи се одлеале дури 6.300 милијарди долари капитал.
Индија, со својата берза од пет трилиони долари, им нуди на инвеститорите атрактивна алтернатива. Иако Брезигар ја истакнува вредноста на соодносот P/E, кој ја покажува врската помеѓу цената на акциите и профитот, а изнесува речиси 29 за индискиот индекс, „кој е повеќе од двапати повисок од кинескиот“, тој предупредува и за „лоша инфраструктура, необразована работна сила и голема бирократија“.
„Од периодот на реформите, кинеското раководство ја гледа улогата на берзите и воопшто на финансиската индустрија како поддршка на реалниот економски сектор“, изјави за „Блумберг Адрија“ Џенг Чангжонг, директор на Центарот за развој на партиите и државата на универзитетот „Фудан“.
Односот P/E на индексот Hang Seng во Хонгконг постепено се зајакнува по интервенцијата на владата и моментално изнесува 13,2, надминувајќи го долгорочниот просек од 10,2. Сепак, сè уште е далеку од рекордното високо ниво од 24. Аналитичарот на „Aceкс“ Тилен Шарлах рече дека мерката одразува дека кинеските берзи се на почетокот на закрепнувањето.
Инвестициската клима во најголемата демократија во светот е попогодна во споредба со најголемата автократија, бидејќи земјата ги поттикнува странските инвестиции, вели Брезигар, но во исто време нејзината заостанатост во развојот е всушност предност. Индија има „поголем потенцијал за раст“ во споредба со Кина поради нејзиното децениско заостанување, оптимист е Брезигар. Мислам дека тоа треба да трае од краток до среден рок.
Пазарот на Шји само за поддршка на економијата
Управувачот со средства во „НЛБ фондс“ не ги припишува големите разлики меѓу индексите на брзорастечките пазари (само) на различниот состав на економиите на конкурентите. Вистина е дека Индија е ориентирана кон услуги, додека Кина, како што налага партискиот слоган „производствени сили со нов квалитет“, е индустриски ориентирана, но главните причини, според него, се мешавина од (гео)политичка и домашна политика, односно разбирање на улогата на пазарот на капитал.
„Од периодот на реформите, кинеското раководство ја гледа улогата на берзите и воопшто на финансиската индустрија како поддршка на реалниот економски сектор“, изјави за „Блумберг Адрија“ Џенг Чангжонг, директор на Центарот за развој на партиите и државата на универзитетот „Фудан“. Според неговата процена, ваквото разбирање на улогата „ќе остане и во иднина“.
Разликите во атрактивноста на двете инвестициски дестинации се резултат на „отвореноста на земјите кон странските инвеститори, разликите во геополитичката ситуација, демографската слика и степенот на развој“, смета Брезигар.
.webp){kind=icon}
