Биткоинот е познат по својата нестабилност и дека е склон кон ненадејни скокови на цените и брзи промени кои можат да збришат милиони долари во вредност за само неколку минути. Овие промени често се мистериозни за набљудувачите на пазарот, поради недостатокот на врски на дигиталната валута со реалната економија. Биткоинот има уште една необичност, која е вградена во кодот на кој почива самата монета - формулата што ја регулира стапката со која се создаваат новите биткоини периодично се менува. Како што се приближува уште еден таков настан - наречен преполовување (анг. halving) - поддржувачите на биткоинот и скептиците подеднакво дебатираат каков ефект може да има врз вредноста на токенот. Биткоинот достигна рекордни височини по секое од последните три преполовувања, а се искачи над 40.000 долари на почетокот на декември за првпат од април 2022 година.
1. Од каде воопшто доаѓаат новите биткоини?
Една од карактеристиките што ја поттикна фасцинацијата со биткоинот беше начинот на кој неговиот креатор, познат само под псевдонимот Сатоши Накамото, го поврза создавањето на токенот со работата потребна за да се спречи фалсификување на трансакциите. Биткоинот е генериран од т.н. рудари чии компјутери вршат сложени пресметки кои ги потврдуваат трансакциите на она што е познато како блокчејн, односно јавна дигитална книга (систем за водење на историјата на трансакции). Рударите се натпреваруваат меѓу себе за да заработат новоиздадени монети, феномен познат како „блок награда“ (анг. block reward).
Прочитај повеќе
Биткоинот достигна ниво од 40.000 долари за првпат од мај 2022 година
Биткоинот надмина 41.000 долари додека најголемото дигитално средство го продолжува закрепнувањето.
04.12.2023
Сè што треба да знаете за биткоинот откако вредноста надмина 40.000 долари
Биткоинот годинава порасна за повеќе од 140 проценти, надминувајќи ги другите инвестиции, како акции и злато.
04.12.2023
Биткоинот цели кон 50.000 долари во јануари
Биткоинот порасна за повеќе од 60 проценти од средината на октомври.
07.12.2023
2. Што е преполовување на биткоинот?
Преполовувањето е претходно испланирано намалување на наградите што ги добиваат рударите (што е споменато во самиот код на биткоинот). Преполовувањата се случуваат еднаш на секои четири години - поточно, на секои 210.000 блокови на трансакции. Како што сугерира името, секое од нив ја преполовува количината на биткоини што рударите ја добиваат како блок награда. Кога биткоинот беше лансиран во 2009 година, на рударите им беа доделувани 50 биткоини по блок, па таа награда беше намалена на 25 со првото преполовување во 2012 година, потоа на 12,5 во 2016 година, потоа на 6,25 токени во 2020 година, а се планира нивото да падне на 3,125 монети во 2024 година. Аналитичарите обично даваат проценки за тоа кога би можело да се случи преполовувањето, бидејќи точниот датум е тешко да се одреди.
3. Која е поентата?
Издавањето на биткоини е ограничено на неколку начини. Прво, според неговиот основачки протокол, на крајот ќе бидат во оптек само 21 милион монети. Ова е привлечно за многумина кои се плашат дека фиат парите - оние што ги издаваат владите - би можеле да ја загубат вредноста поради инфлацијата ако се испечатат премногу. Поддржувачите тврдат дека биткоинот, за разлика од нив, гарантирано ќе расте. Преполовувањето, исто така, ја спречува инфлацијата со тоа што периодично ја забавува брзината со која се создаваат биткоините, за да не ја надминат побарувачката. За другите набљудувачи, преполовувањето може да послужи како сигнал за брзање и купување, што сугерира дека побавниот раст може да биде проследен со зголемување на цената.
4. Кога се случува преполовувањето на биткоинот?
Според бројни аналитичари, овој четиригодишен настан ќе се случи околу април 2024 година, иако е тешко е со сигурност да се одреди точниот датум. Тоа е затоа што времето потребно за генерирање на нови блокови може да се забави или забрза во зависност од голем број фактори. Според повеќето проценки, ќе има 64 преполовувања на биткоинот пред да се достигне врвот од 21 милион монети некаде околу 2140 година, кога преполовувањето ќе престане. Откако тоа ќе се случи, рударите веќе нема да собираат награди и се очекува да се потпираат на наплата на надомест за да ги извршат трансакциите - слично на она што го прават компаниите со кредитни картички.
5. Дали преполовувањето ја зголемува цената на биткоинот?
Тоа е прашање на жестока дебата. На пример, во 2012 година, биткоинот скокна за околу 8.000 проценти во 12 месеци по намалувањето на наградата, па поврорно порасна за речиси 1.000 проценти по намалувањето во 2016 година. Последното преполовување, во мај 2020 година, беше проследено со пораст кој заврши со рекордна цена на биткоинот од речиси 69.000 долари во ноември 2021 година, иако тој период се совпадна и со растот на другите ризични средства. Следното преполовување има потенцијал да предизвика напредок од најмалку 81 отсто, според „Блумберг интелиџенс“ и „Матрикспорт“ (Matrixport). Скептиците, од друга страна, тврдат дека припишувањето на зголемувањето на цената на преполовување во најдобар случај е прашање на илузија. Второто преполовување, на пример, дојде во време кога биткоинот веќе добиваше поголема препознатиливост и се совпадна со бумот од привичната понуда на монети, од кои многу мораше да се купат со биткоин. Регулаторната акција против криптото по колапсот на берзата FTX во ноември 2022 година, исто така, ги загрозува изгледите на пазарот.
6. Ако поседувам биткоин, дали нешто ќе се смени по преполовувањето?
Не, освен тоа што секоја наредна промена на цената би ве направила побогати или посиромашни. Но, ќе биде невозможно да се знае до кој степен таа промена е предизвикана директно како влијание на преполовувањето.