Народна банка прави доволно за инфлацијата, на ред е Владата

Четири пати во краток период, од кој последниот вчера, Народната банка ја зголеми основната камата доведувајќи ја до ниво од 2,5 проценти. Монетарните потези за затегнување на политиката се во обид да се заузда растечката инфлација во земјава, а во услови кога речиси сите централни банки носат слични мерки. Но дали е ова доволно? Експертите велат категорично „не“ и сметаат дека во вакви услови неопходни се и фискални мерки, односно политики кои ќе ги креира Владата, а ќе бидат во насока на намалување на инфлаторниот притисок. Годинава од јануари до јуни годишната стапка на инфлација изнесува 10 отсто, во просек, што е повеќе во однос на последните проекции. Најголемиот дел од домашната инфлација е резултат на притисокот од увозните цени на храната и енергијата, коишто досега растат посилно од очекуваното. Од Народната банка велат дека овие притисоци брзо се прелеваат врз цените и на останатите производи и услуги и дополнително ги подгреваат инфлациските очекувања.

Сепак, иако од април НБРМ континуирано презема мерки, инфлацијата расте цела година, а последните три месеци е двоцифрена.

Токму заради ваката ситуација – континуирани монетарни мерки, а натамошен раст на инфлацијата, Bloomberg Adria ги праша економистите што друго им стои на креторите на политиките на располагање. Има ли друг начин?

Ако имаше мерки инфлацијата ќе изнесуваше 12 отсто

„Фискалната политика има исто така клучна улога, односно таа не смее да презема чекори кои би значеле големи непродуктивни и неоправдани трошења, туку само треба да дејствува да го задржи животниот стандард на граѓаните во вакви околности, особено на ранливи категории кои ценовните притисоци не можат да ги издржат со својот доход“, вели Благица Петрески, извршна директорка на Институтот за економски политики, Finance Think.

Таа вели дека нивните препораки цело време биле исти – строго таргетирани наместо линеарни мерки. Но, дополнителен проблем е тоа што и линеарните мерки нагло престанаа со важност, а таргетираните кои треба да ги заштитат најсиромашните се само во најава и нивниот дизајн не се знае.

„Така се појави јаз кој придонесе инфлациската стапка во јуни да се искачи на 14,5 проценти. Доколку линеарните мерки беа во сила, наша проценка е дека инфлациската стапка ќе беше околу 12 отсто, што повторно укажува дека не можаеме да се бориме со глобалните фактори, но одредени категории граѓани ќе се чувствуваа покомфорно во овој период на премостување до таргетираните мерки“, објаснува Петрески.

Штедење, борба со сивата економија и повисоки даноци за богатите

Економистите ја сооветуваат Владата да штеди. Буџетот да се троши за развој, а не за популизам. Економскиот аналитичар, Висар Адеми вели дека покачување плати, пензии и купување социјален мир не е решение во моментов, односно нема да даде ефект. Според него, она што треба да го направи власта е да ги гарантира кредитите за проектите со додадена вредност за приватниот сектор. Да се обиде да ги репрограмира своите плаќања кон сите финансиски институции додека трае кризниот период за парите да се вратат во економијата. И уште две мерки, според Адеми, непопуларни, но во моментов можат да влијаат позитивно.

„Силна борба со сивата економија. Државата мора да се залага за фискална дисциплина, мора да има мониторинг мерки, преку инспекторатите, за да си ги собере парите и да не ни се случува, како сега, близу 40 отсто од БДП да завршува во сива економија“, вели Адеми.

Според него, втората непопуларна мерка е исполнување на едно од главните предизборни ветувања на оваа влада, прогресивен данок односно поголемо даночење на богатите преку повиски стапки на персоналниот данок или преку нови даноци.

Се согласува и Абил Бауш, економски аналитичар и професор.

„Со фискалната политика треба да направи зголемување на даноците во одредени сектори односно корпоративниот данок да се зголеми за компаниите кои  прават профити и во овие услови на пандемија и криза. Од друга страна, мислам дека треба да се воведе и прогресивен данок, но не како претходниот пат. Ќе треба да се направи подобра скалеста политика на прогресивниот данок со тоа што ќе се запази да не бидат на удар најранливите категории граѓани“, објаснува Бауш.

Тој смета дека власта во овие кризни моменти потфрлила, но дека има време за поправен испит.

„Властите треба да се воздржат од разни видови краткорочни политики и трошења односно треба да бидат ладнокрвни во донесувањето одлуки, властите не треба да ги фати паника за да потоа донесат погрешни , во овој случај треба да се биде смирен, паметен и рационален во одлуките“, вели Бауш.

Стабилизација на цените догодина

Исто како и НБРМ, и економистите сметаат дека инфлацијата ќе олабави до крајот на годината.Тоа се гледа од ФАО индексот на цени на храната кој се намалува.

„Ова не значи дека инфлацијата ќе исчезне, туку дека ќе настане барем стабилизација во движењата од месец за месец, а годишната стапка би требало да се намали и како резултат на повисоката споредбена основа од втората половина лани. Поголема стабилизација на цените, ако не настане некој нов шок што сега не можеме да го предвидиме, би требало да се очекува догодина“, велли Благица Петрески.

И НБРМ во проекциите има зацртано олабаување до крајот на оваа, а целосна стабилизација до 2024 година.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар