.webp){kind=icon}
Повисоките каматни стапки, а со тоа и повисоките рати за отплата на кредитите, сè повеќе ги погодуваат и купувачите на станови и сопствениците на недвижности. Побарувачката опаѓа од Сиднеј до Стокхолм бидејќи централните банки ги зголемуваат каматните стапки со најбрзо темпо во последните децении, намалувајќи ги цените на куќите.
Брзото ладење на пазарот на недвижности, главниот извор на богатството на домаќинствата, претставува нова закана за глобална рецесија. Иако падот на цените досега не е ни блиску до нивото на финансиската криза од 2008 година, пазарот на недвижности е клучна варијабла за централните банкари кои сакаат да ја намалат инфлацијата без да ја нарушат довербата на потрошувачите и да предизвикаат длабока рецесија.
Во меѓувреме, Австралија и Канада веќе се соочуваат со двоцифрен пад на цените на куќите, а економистите веруваат дека ова е само почеток.
Прочитај повеќе
Инфлацијата ги забавува дел од европските пазари на недвижнини
Растечките трошоци за живот се закануваат дека ќе ги забават токму водечките пазари на недвижнини во Европа
23.08.2022
За да купи стан на Македонец му требаат 9 годишни бруто плати
Минатата година просечната цена на метар квадратен изнесува 1.060 евра за метар квадратен, а годинава е 1.240 евра
15.08.2022
Доаѓа заладување
„Во 2023 и 2024 година, ќе видиме глобално синхронизиран пад на вредноста на пазарот на недвижности“, вели Хидеаки Хирата од Универзитетот „Хосеи“ (Hosei), поранешен економист на Банката на Јапонија и коавтор на анализата на Меѓународниот монетарен фонд (ММФ) за глобалните цени на становите. Хирата предупредува дека ќе биде потребно извесно време за да се почувствува целосниот ефект од агресивното зголемување на каматните стапки во трошењето на домаќинствата.
Пониската побарувачка за недвижен имот е значителен пресврт во однос на изминатите неколку години, кога политиката на централните банки дозволи „евтини“ пари, а потоа побарувачката беше забрзана со појавата на коронавирусот, поради што луѓето бараа поголеми домови, доволно пространи за работа од далечина. Сега многумина се соочуваат со повисоки рати за кредити.
„Младите задолжени семејства никогаш не виделе толку силно зголемување на каматните стапки и опаѓање на платите, во реални услови“, вели Роб Субараман, шеф за истражување на глобалните пазари во „Номура холдингс“ (Nomura Holdings). „Тоа може да биде голем шок за нив“, додава тој.
Во некои земји, повеќе кредити со променлива стапка
Сепак, изложеноста на ризик за заемопримачите многу варира од земја до земја. Во САД, на пример, повеќето купувачи се потпираат на станбени кредити со фиксна каматна стапка до 30 години. Станбените кредити со променлива каматна стапка во последните пет години во просек претставуваа само околу седум отсто од сите затворени кредити.
Обединетото Кралство и Канада имаат најголема концентрација на заеми со променлива каматна стапка во однос на новоиздадените заеми во 2020 година, според мајскиот извештај на агенцијата „Фич рејтингс“ (Fitch Ratings). Најлошо е во Австралија, каде што цените на куќите во август забележаа најголем месечен пад во речиси четири децении. Доколку кредитокорисниците досега можеа да ги покријат повисоките трошоци за кредиот, следната година ќе биде пресвртница. Во Австралија краткорочните кредити се даваат за релативно краток период од две до три години.
Depositphotos
Државна интервенција
Полската влада, на пример, каде што месечните исплати на некои кредитокорисници веќе се двојно зголемени поради повисоките каматни стапки, овозможи привремена суспензија на отплатата на заемите, но најмногу за осум месеци. Со тоа се намали профитот на банките кои беа принудени да си обезбедат резерви.
Кина, исто така, се бори со растечка криза во секторот на недвижности, поврзана со бранот неплаќања на заемите. Во Шведска, која беше еден од најжешките пазари во Европа, цените на куќите паднаа за околу осум отсто од пролетта, а повеќето економисти сега очекуваат пад од 15 отсто. Зголемените каматни стапки, исто така, вршат притисок врз компаниите за недвижнини кои позајмиле многу на пазарите на обврзници за да ги финансираат своите операции, оставајќи ги инвеститорите сè позагрижени за нивната способност да го рефинансираат тој долг.
Падот на цените се забрзува и во Обединетото Кралство. Анализа на Bloomberg покажува дека цените на куќите стагнираат или паѓаат во речиси половина од лондонските населби. Финансиската компанија HSBC Holdings предупреди дека Британија е на „врвот на падот во секторот за домување“ и дека побарувачката најверојатно ќе падне за една петтина во текот на следната година.
Словенија
Блумберг Адриа Словенија објави дека во вториот квартал просечната цена на квадратен метар користенo домувње на национално ниво во Словенија достигнала 2.648 евра. Растот на годишно ниво бил 16 отсто, а на квартално ниво цените се повисоки за добри два отсто, покажуваат податоците на „Капитал генетикс“ (Capital Genetics).
По 2021 година, кога имаше рекорден пораст на цените на станбените недвижности во Словенија, цените ќе ублажат во 2022 година. Во 2021 година цените на становите во повеќестанбените згради се зголемиле за околу 15 отсто, а на станбените куќи за 13 отсто, соопшти Геодетската управа на Република Словенија.
Највисоки се цените во Љубљана. Овде купувачите мораа да издвојат во просек по 3.644 евра по квадратен метар во стари згради, што е за 11 отсто повеќе од претходната година. Растот на цените во главниот град забавува. Споредено со првиот квартал, кога цената на квадратен метар беше 3.606 евра, цените се сепак повисоки, а и понатаму се бележат рекордни вредности.
- Со помош на Пиа Бедене
