Силен пад на нафтата на берзите, благо намалување на бензинските

По силните турбуленции во претходните две неделни, цената на нафтата деновиве се стабилизира. На крајот на март Брент нафтата чинеше 74,7 долари за барел, а ВТИ (West Texas Intermediate) 71,40 долари. На крајот на тргувањето вчера цената на црното злато изнесуваше околу 65 долари за барел, а на ВТИ нешто над 61 долар. Најниските цени нафтата ги достигна во вторникот минатата недела кога потезите на Трамп збришаа милијарди од берзите.

Bloomberg Terminal

Цената на нафтата почна да паѓа по шокантната одлука на ОПЕК + да го зголеми производството на нафтата. Состанокот на производителите на нафта предводени од Саудиска Арабија и од Русија требаше само да ги потсети непослушните членки да ги почитуваат ограничувањата на производството, и да ја потврди заложбата за постепено зголемување на производството.

Наместо тоа, тие приредија голем шок – одлучија зголемување на производство за мај за трипати над планираното. Целта на ваквата одлука е да се дисциплинираат оние кои не ги почитуваа ограничувањата, како Казахстан и Ирак. Саудискиот принц и министер за енергетика Абдулазиз бин Салман, ја изгубил трпеливоста и, според извор од состанокот, рекол дека ова неочекувано зголемување на производството во мај ќе биде само „аперитив“ доколку тие земји не станат подисциплинирани.

Но цената на нафтата во истиот период (почеток на април) веќе беше на удар на царинските политики на американскиот претседател Доналд Трамп. Советникот на Трамп за царините Питер Наваро претходно изјави дека намалување на цената под 50 долари ќе ја спаси земјата од раст на инфлацијата.

„Се чини дека администрацијата на Трамп е мотивирана од очајнички обид да го ублажи инфлаторното влијание на трговската војна со евтина нафта. Сепак, цената од 50 долари за барел ќе има уште една макроекономска последица: зголемување на трговскиот дефицит што Трамп сака да го намали. „Дупчи, душо“ политиката („drill, baby, drill“) не функционира на 50 долари за барел, а ако САД не дупчат, мора да увезуваат“, пишува во последната колумна колумнистот на „Блумберг“ за енергетски прашања и суровини, Хавир Бласт.

Bloomberg Terminal

Што се случуваше со цените на горивата во земјава во овие две недели?

Последното поевтинување на цената на горивата во земјава се случи ноќеска на полноќ по одлуката на Регулаторната комисија за енергетика (РКЕ) за намалување на малопродажните цени на нафтените деривати во просек за 0,82 отсто во однос претходната одлука.

„Референтните цени на нафтените деривати на светскиот пазар во споредба со претходната пресметка бележат намалување кај бензините во просек за 0,800 отсто или за 5,050  долари за тон, кај дизелот намалувањето е во просек за 0,668 отсто или за 3,950 долари за тон. Курсот на денарот во однос на доларот во изминатиот период, во просек изнесува 55,8656 денари за долари и е за околу 0,01 отсто понизок од курсот на доларот по кој беа формирани цените со претходната пресметка“, соопшти вчера РКЕ. 

Во практика, оваа одлука донесе намалување на цените на БС 98 и дизелот за половина денар по литар, а цената на БС 95 остана непроменета. Во однос на крајот на март, цената е за околу четири денари по литар пониска кај сите деривати.

Како се креира цената на нафтата?

Набавната цена на деривати, според вчерашната пресметка на Регулатроната комисија изнесува 30,6 денари за литар БС 95, 32,4 денари за литар БС 98 и 31,5 денари за литар дизел.

Крајната цена е повеќе од двојно повисока, а се добива кога на набавната ќе се додадат фиксните давачки од кои највисока е акцизата, и на крај данокот на додадена вредност од 18 отсто.

Државните давачки ја оптоваруваат цената и во регионот

Поевтинувањето на нафтата на светските берзи не влијаеше на малопродажните цени ниту во земјите од регионот и причината и таму е иста како и во земјава – давачките кон државата.

Нашиот аналитичар Милош Ѓаковиќ во својата анализа деновиве напиша дека државните давачки во Србија сочинуваат 48 и 50 отсто од цената на дизелот и бензинот, соодветно, во малопродажба. Во Хрватска учеството е помало и изнесува 42 отсто за дизелот и 47 отсто за МБМ 95. Во Словенија уделот е 42 и 47 отсто.

„Една од главните причини за оваа диспропорционалност лежи во структурата на цените на мало. Во овие земји, значителен дел од цената се состои од државни давачки – акцизи, данок на додадена вредност и други давачки. Бидејќи акцизите често се фиксираат за литар гориво, а ДДВ се пресметува на збирот на нето-цената и акцизите, просторот за пазарна корекција на малопродажните цени е ограничен, поради што падот на цената на суровата нафта резултира со ограничен попуст за крајниот потрошувач“, напиша Ѓаковиќ.