.webp){kind=icon}
Каматите растат, кредитирањето се намалува, банките стануваат сè попретпазливи, а клиентите воздржани. Ова е сублимат на движењата на банкарскиот сектор во земјава по последните потези и на европската и на домашната централна банка за затегнување на монетарната политика.
Но затегнувањето не е завршено. Денеска Европската централна банка (ЕЦБ) има нов состанок, на кој ќе има ново зголемување на референтните каматни стапки.
Со три домашни банки, Комерцијална банка, НЛБ банка и со Халкбанк, „Блумберг Адрија“ анализира каква одлука ќе донесе денеска ЕЦБ и што потоа. Сите прогнози се дека денешното зголемување ќе изнесува 50 базични поени, а во следниот период ќе следува уште едно исто толкаво зголемување на каматните стапки.
Ова значи дека Еуриборот, референтната камата по која банките меѓусебно си позајмуваат пари, ќе го продолжи трендот на раст што започна минатата година, по седум години поминати во негатива. Тоа, пак, ќе повлече дополнително поскапување на кредитирањето во земјава. Веќе пишувавме за прогнозите на нашиот аналитички тим.
Населението се воздржува од кредити, банките се повнимателни
Од НЛБ банка велат дека во моментов не може да се очекува намалување на каматите, туку нивна стабилизација подоцна во годината. Засега клиентите се воздржани, но покажуваат разбирање за целата ситуација.
„Кај населението се забележува одредена воздржаност. Сè уште имаме добра продукција на кредити, но и кај станбените и кај потрошувачките кредити однесувањето на клиентите покажува извесна воздржаност. Во однос на побарувачката на кредити од компаниите, засега нема некоја поголема промена во однос на претходната година. Интензитетот на барањата и видовите на кредити се генерално непроменети. Главно, барањата се однесуваат за тековна ликвидност или инвестициски проекти. Сепак, неизбежна тема во разговорите со клиентите е висината на каматните стапки, но генерално клиентите покажуваат разбирање за покачените каматни стапки“, велат од НЛБ банка.
НЛБ банка
По затегнувањето на монетарната политика, банките бележат воздржаност кај населението и за станбени и за потрошувачки кредити. Намален интерес за кредити има и кај компаниите.
„Со новите цени на кредитните производи се забележува намалување на интересот како кај граѓаните така и кај фирмите за користење кредити во овој период“, вели Александар Иљов, директор на секторот за маркетинг во Халкбанк.
„Побарувачката од населението е во рамките на очекувањата за овој период од годината. Притоа, Комерцијална банка континуирано практикува внимателен пристап во пласирањето средства поради продолжената економска криза и зголемената инфлација. Интерес за кредити кај компаниите сѐ уште постои, но тој е значително намален како резултат на зголемените каматни стапки за кредитите“, велат од банката.
Се менуваат кредитните услови во земјава
Поголеми стапки и пократки рокови за отплата се само дел од мерките што ги преземаат домашните банки по сигналите што им ги испраќа Народната банка за зголемување на каматите.
Од Халкбанк велат дека зголемување има кај варијабилните камати.
„Зголемување на каматните стапки на кредитите е забележливо кај производи што се поврзани со варијабилна каматна стапка, каде што променливата компонента е стапката на Еурибор, како и кај депозитите, каде што за нови депозити стапките се значајно повисоки во однос на минатата година“.
Комерцијална банка веќе во два наврата ги зголемува каматните стапки на штедните влогови, и тоа првпат во декември и вторпат овој месец.
Комерцијална банка
„Во сегментот кредитирање население, во последниот квартал на 2022 година банката изврши делумни измени на каматните стапки на станбените и на потрошувачките кредити во насока на скратување на рокот на фиксност на стапките и делумно покачување на висината на каматните стапки, но истите тие не се значително зголемени споредено со движењата во монетарната сфера“, велат од Комерцијална банка.
Кај кредитите за населението имаше измена на променливите стапки во почетокот на оваа година.
„Во сегментот кредитирање компании, банката ги следи сигналите на централната банка и, почнувајќи од втората половина на 2022 година, во неколку наврати ги зголеми каматните стапки на новоодобрени кредити на правни лица. Порастот на каматите е поизразен кај девизните кредити, односно кредитите со девизна клаузула, како резултат на брзиот пораст на референтните стапки (Еурибор, Либор итн.), особено од почетокот на 2023 година“, велат од банката.
„Како одговор на сигналите на Народната банка на Република Северна Македонија, банките започнаа да ги зголемуваат каматните стапки како кај кредитите така и кај депозитите. Во однос на депозитните продукти, банките нудат постимулативни стапки кај подолгите рокови. Трендот на раст на каматните стапки е соодветно проследен кај кредитните продукти и на население и на правни лица, каде што во последниве неколку месеци забележуваме зголемување, кое се очекува да продолжи и во следниот период“, велат од НЛБ банка.
Шестмесечниот Еурибор годинава ќе стигне до 3,75
Меѓубанкарската камата кај шестмесечниот Еурибор во последните три недели се движи од 3,197 (22.2.2023) до 3,461 (на 9.3.2023).
Аналитичарите од домашните банки велат дека уште е рано за достигнување на врвот кај оваа каматна стапка.
„Каматните стапки ќе останат високи најрано до средината на 2024 година. Според котацијата на едногодишен Еурибор, може да се констатира дека очекувањата моментално целат достигнување на стапка од 3,75 отсто“, велат од НЛБ банка.
Халкбанк
Очекувањата на Халкбанк се дека можност за стабилизација ќе има кон крајот на оваа година.
„Од 1.7.2022, кога шестмесечниот Еурибор влегува во позитивна состојба (0,238 отсто), до денес бележиме константен пораст. Прогнозите се дека истиот тренд на раст ќе продолжи и во вториот квартал од 2023-та, со можност за стабилизација на растот на стапката на Еурибор во втората половина на 2023-та“, вели Иљов.
И според Комерцијална банка, врвот на шестмесечниот Еурибор ќе биде 3,75.
„Поконкретно, тримесечниот Еурибор се очекува да дојде на ниво од околу 3,5, споредено со моменталните 2,9. Шестмесечниот Еурибор, кој во моментот изнесува 3,375, се очекува да порасне до 3,75. Ова се сосема очекувани движења на Еуриборот, кои би ја следеле насоката на зголемувањето на стапките од страна на ЕЦБ. Ова ниво на каматни стапки се очекува да се задржи најмалку до првиот квартал на 2024 година“, анализираат од Комерцијална банка.
Ќе бидат потребни и нови затегнувања на монетарната политика
Инфлацијата, особено базичната, и натаму ги надминува планираните параметри, велат од Комерцијална банка.
„Во февруари таа изнесува 5,6 отсто на годишна основа и затоа може да се очекува дека оцената на ЕЦБ во поглед на движењето на каматните стапки ќе биде во правец на натамошно поголемо зголемување, со кое би се затегнала монетарната политика. Тоа значи дека би имало дополнително зголемување на каматните стапки, што кумулативно во наредниот период се очекува да биде за дополнителни 100 базични поени“.
Според Иљов од Халкбанк, по денешната одлука на ЕЦБ ќе растат сите камати.
„Се очекува задржување на истата политика на зголемување на основните каматни стапки на ЕЦБ за дополнителни 50 базични поени, односно за депозит од 2,5 на 3 отсто, за рефинансирање од 3 на 3,5 отсто и за кредитирање од 3,25 на 3,75 отсто“, вели тој.
И од НЛБ очекуваат зголемување од 50 базични поени, но велат дека пораката што ќе биде испратена по оваа одлука ќе биде поважна.
„Клучното прашање е какви сигнали ќе даде ЕЦБ за идните движења, одговори што ќе се очекуваат од прес-конференцијата по состанокот. Имено, инфлаторните движења за февруари покажуваат дека дополнителни затегнувања се потребни, но прашањето е со кое темпо и колку“.
Bloomberg
И аналитичкиот тим на „Блумберг Адрија“ прогнозира дека на денешниот состанок ЕЦБ ќе зголеми за 50 базични поени, но дека во следниот период ќе следува уште едно толкаво зголемување. Нов предизвик за ЕЦБ сега е и пропаѓањето на „Силикон валеј банк“ (СВБ) во САД.
„Во следните недели потезите на американските регулатори за стабилизирање на пазарот ќе бидат внимателно следени, а во случај нестабилноста да ескалира, може да се случи пресврт во потезите на ЕЦБ и ФЕД во смисла на дополнително монетарно затегнување“, вели Андреј Кнез, главен аналитичар на „Блумберг Адрија“.
