Недостигот од работници нема да трае долго, автоматизацијата зема замав

Минатата година на глобално ниво беа инсталирани 541.302 индустриски роботи, што е пад од приближно два отсто во однос на рекордното темпо од 2022 година, се наведува во најновиот извештај на Меѓународната федерација за роботика.

Процените се дека инсталациите на роботи на глобално ниво во 2024 година нема да се променат, но следната година ќе се зголемат за околу три отсто. Тоа е помалку од очекувањата во минатогодишниот извештај за раст од 5 отсто во 2024 година и 6 отсто во 2025 година.

Во САД инсталациите се намалија за пет отсто минатата година, а забавувањето продолжува и годинава. Тоа следува по бумот од 2022 година. Тогаш американските фабрики инсталираа речиси 40.000 роботи, што е за 10 отсто повеќе од претходната година.

Автомобилската индустрија беше најголемиот двигател на експанзијата, при што американските инсталации во секторот скокнаа за 47 отсто во 2022 година. Или на секои 10.000 работници беа инсталирани 274 роботи, наспроти 176 во 2015 година, покажуваат податоците на Меѓународната федерација за роботика.

1. Автоматизацијата во Македонија

Самонаплата во маркети и бензински станици, во продажните салони на телекомуникациските оператори, самостојно плаќање сметки за струја. Банкомати на кои можете да извршите повеќе операции освен само да извадите пари.

Автоматизацијата на банкарските услуги и дигитализацијата на финансиските процеси вклучуваат автоматизирани системи за обработка на трансакции, четботови за услуги на корисници и автоматизирани платформи за управување со лични финансии.

Сепак, во моментов автоматизацијата има најголем придонес во таканаречената производствена индустрија.

„Таа е еден од секторите што најмногу користат автоматизација, особено во фабриките во кои се имплементираат роботизирани системи за да ги заменат рутинските задачи, како склопување, пакување и обработка на материјали. Во овој сектор автоматизацијата води до зголемување на продуктивноста и намалување на производствените трошоци“, покажуваат истражувањата на Организацијата на работодавци.

2. Автомобилската индустрија е предводник, има обиди и во земјоделството

Со растот на странските инвестиции, особено во автомобилскиот сектор, се воведуваат модерни технологии за автоматизација во процесите на производство на делови и компоненти за автомобилите.

Фабриките како „Дрекслмајер“ и „Кромберг и Шуберт“ се примери за такви иновации.

Иако побавно, и во земјоделството се зголемува употребата на автоматизирани технологии, како паметно наводнување, дронови за надзор на земјоделски површини и автоматски системи за контрола на климата во стакленици, се наведува во истражувањето на ОРМ.

„Овие сектори се главни двигатели на процесите на автоматизација во Северна Македонија, при што и локални и странски компании инвестираат во модерни технологии за да останат конкурентни на глобалниот пазар“, се истакнува во анализата.

Depostiphotos

3. Придобивки од автоматизацијата

Истражувањата покажуваат дека главна предност на автоматизацијата се зголемената продуктивност и ефикасност. Автоматизираните системи можат да работат постојано, без потреба од одмор, што ги зголемува брзината на производство и услугите. Тоа води до поголема излезност со намалени трошоци.

Квалитетот на производите и на услугите е подобар. Со користењето роботи и софтверски решенија, грешките во производството и процесите се минимизираат, што го зголемува квалитетот на финалните продукти.

Се намалуваат оперативните трошоци иако првичните инвестиции во автоматизација можат да бидат големи. Со текот на времето разликата се пегла така што се намалуваат бројот на работници и оперативните трошоци.

Зголемена безбедност. Автоматизацијата може да преземе опасни или монотони задачи што ги вршат луѓето, што ја намалува можноста за повреди на работното место.

Компаниите што ја имплементираат автоматизацијата можат да одговорат побрзо на побарувањата на пазарот, што ги прави поконкурентни на глобалниот пазар.

4. Негативни страни на автоматизацијата

Истражувањата на глобално ниво издвојуваат и негативни страни на автоматизацијата. Најважна е губењето на работните места. Таа може да доведе до масовни отпуштања, особено во секторите во кои  работните позиции се заменуваат со роботи или со софтвер. Ова особено ги погодува нискоквалификуваните работници.

Автоматизацијата ќе има и негативни социјални и психолошки влијанија. Работниците што ги губат своите работни места поради автоматизација може да се соочат со стрес, анксиозност и економска несигурност. Понатаму, недостигот од можности за преквалификација може да ги ограничи нивните можности за вработување во иднина.

Ќе страдаат и помалите компании. Автоматизација можат да си дозволат компаниите со поголеми ресурси, со тоа може да се зголеми економската разлика помеѓу поголемите и помалите компании, како и помеѓу различни социјални групи.

Високите почетни трошоци се исто така проблем. Иако долгорочното намалување на трошоците е значајна придобивка, првичните инвестиции за автоматизација (опрема, технологии, обука на вработени) може да бидат скапи и да не се исплатат веднаш.

Значаен недостиг е зависноста на компаниите од технологијата. Проблеми со софтверот или хардверот, сајбер-напади или технички дефекти може да доведат до сериозни нарушувања во производството или во услугите.

5. Дали автоматизацијата ќе го реши проблемот со недостигот од работна сила

Да. Проблемот со недостиг од работа сила може да биде мотиватор за забрзување на процесот на автоматизација. Оваа инвестиција станува сѐ поатрактивна за компаниите во услови на долгорочни проблеми со работната сила, што предизвикува проблем со исполнувањето на роковите.

Depositphotos

Ваквите системи може да станат и решение за проблемот со постојаните барања за зголемување на платите, но и другите трошоци за работната сила.

Трошоците се намалуваат и од аспект тоа дека автоматизираниот работен процес не бара одмор, што значи дека растат капацитетите, а притоа се намалува потребата од работна сила.

6. Решение за демографските проблеми, пократки обуки

Компаниите често го гледаат автоматизираното решение како начин за одржување на продуктивноста, особено кога се соочени со демографски предизвици како стареење на популацијата или миграција на работната сила. Автоматизацијата може да биде долгорочно решение за овој тип структурни проблеми на пазарот на трудот.

Во услови на недостиг од квалификувани работници, компаниите можат да потрошат значителни ресурси за обука и развој на новите вработени. Автоматизацијата ги намалува таквите потреби, бидејќи технолошките решенија, откако ќе се инсталираат и програмираат, бараат помалку време за одржување и приспособување во споредба со обуката на нови кадри.

Автоматизацијата истовремено ги мотивира компаниите и да ги преквалификуваат своите вработени за задачи со поголема додадена вредност. Тоа го поттикнува развојот на вештини како програмирање, одржување автоматизирани системи и управување со дигитални процеси.

7. Кои работни места се под најголем ризик?

Многу работни места што вклучуваат рутински и повторливи задачи, како што се производствени работници, касиери или оператори во повикувачки центри, се заменуваат со роботи или со софтверски решенија. Ова особено ги погодува нискоквалификуваните работници што немаат можност за брза преквалификација, што ќе доведе до зголемување на економската и социјалната нееднаквост.

Depositphotos

Брзиот технолошки напредок бара нови вештини, кои многу работници не ги поседуваат. Ако нема доволно програми за преквалификација, многу луѓе може да останат невработени бидејќи нема да бидат способни да ги следат новите технологии.

8. Кои работници ќе ќарат од новите технологии?

Како што компаниите автоматизираат одредени процеси, висококвалификуваните работници (како инженери и програмери) може да станат побарани и да имаат повисоки плати.

Историјата покажала дека технолошките иновации често создаваат нови сектори и индустрии. Пример се секторите за дигитална технологија, вештачка интелигенција, роботика, биотехнологија и зелена енергија. Овие индустрии нудат нови работни места што не постоеле пред неколку децении.

Како што се воведуваат нови технологии, се јавува потреба за висококвалификувани работници што ќе ги одржуваат, програмираат и усогласуваат тие системи. Тоа може да доведе до зголемување на побарувачката за инженери, ИТ-професионалци, експерти за податоци и други технолошки експерти.

Автоматизацијата ќе замени некои работни места, ќе се создадат можности во областа на креативните индустрии, истражувањето и развојот, и во образованието. Важноста на креативноста, критичкото размислување и на решавањето комплексни проблеми ќе биде уште поголема, покажуваат истражувањата.

Технологијата може да ги замени опасните или исцрпувачките работни места, оставајќи простор за луѓето да се фокусираат на попродуктивни и покреативни задачи. Тоа може да доведе до подобри услови за работа и поголемо задоволство кај вработените.

9. Како да се постигне баланс?

Иако технолошкиот напредок може да предизвика краткорочен раст на невработеноста, историски гледано, иновациите често доведуваат до долгорочен раст на продуктивноста и нови можности за вработување. Клучот е во преквалификација и обука на работната сила за да се приспособи на новите технолошки потреби.

Автоматизацијата овозможува економски напредок и технолошки иновации, но, сепак, многу е важно е да се најде рамнотежа преку политики што ќе ги заштитат работниците и ќе поттикнат развој на нови вештини за да се усогласат на новите услови на пазарот на трудот.

За да се избегнат негативните последици од автоматизацијата и технолошкиот напредок, експертите препорачуваат владите, компаниите и образовните институции да работат заедно на развивање програми за обука и приспособување на работната сила на новите барања на пазарот на трудот.