Растат трошоците за задоцнето плаќање, брз раст на казнените камати

Растот на основната камата ги зголемува трошоците по сите основи. Освен што растат каматите за кредитите, од 1 јули ќе се зголеми и казнената камата. Тоа е каматата што се плаќа за секое задоцнето плаќање за ратите за кредитите или сметките за струја, вода, парно... Се пресметува за секое плаќање што не е извршено во рок од 30 дена од денот на достасување.

Казнената камата се менува двапати годишно, еднаш на 1 јануари и вторпат на 1 јули, се разбира ако во меѓувреме имало промени на основната каматна стапка, како што е случај сега.

Во првата половина од годинава референтната камата се зголеми четири пати и од 4,75 отсто стигна до шест отсто. Во период од година и половина, каматата на благајничките записи се зголеми 12 пати, а затезните камати во истиот период од 1,25 стигнаа до шест отсто.

Трендот на монетарно затегнување, кој почна лани во април, ги донесе каматите на највисоките нивоа во последните 13 години. Каматата на благајничките записи последен пат изнесувала шест отсто во јуни 2010 година. Во истиот период и казнените камати биле на тоа ниво.

Прагови за задолженост

Инфлацијата, според последните статистички податоци, забавува и сега е на нивото од 13 отсто. Власта оптимистички најавува едноцифрена инфлација до крајот на годината. НБРМ, пак, не го следи ова забавување и минатата недела соопшти дека сегментите што се релевантни за монетарната политика се главно во согласност со очекувањата, но ризиците и натаму постојат.

„Од тие причини е потребна натамошна претпазливост при водењето на политиките, заради стабилизирање на инфлацијата и инфлациските очекувања на потрајна основа. Имено, во согласност со очекувањата, во мај 2023 година, годишната стапка на инфлација и натаму забавува, а забавување бележи и базичната инфлација, која во мај се сведе на едноцифрено ниво. Сепак, инфлацијата и натаму е висока и над историскиот просек, а базичната инфлација, која сѐ уште е висока, упатува на тоа дека преносните ефекти од цените на енергијата и храната сѐ уште не се целосно исцрпени. Очекувањата за идната динамика на цените на примарните производи на берзите се засилуваат во надолна насока, но и натаму се проследени со  неизвесност“, велат од Народната банка.

Високата референтна камата во вториот квартал дала придонес за забрзан раст на депозитите во банките и поумерен раст кај кредитите.

Во обид да го заузди кредитирањето, НБРМ ги шири мерките. Па, освен повисока камата, сега поставува и прагови за задолженост, кои исто така ќе се применуваат од 1 јули годинава.

Оттогаш која било банка во државата нема да смее да му одобри кредит на лице чии месечни рати кон банките надминуваат 55 отсто од неговиот месечен доход ако станува збор за кредит во денари или 50 отсто при одобрување кредит во девизи или со девизна клаузула. „Со оваа мерка се влијае кон намалување на системскиот ризик, при што превентивно се дејствува на спречување евентуална превисока задолженост на секторот домаќинства“, велат од Народната банка за „Блумберг Адрија“.

Банките пливаат во пари и не ги следат потезите на централните банки

Зошто на банките им е тешко да ги следат рестриктивните мерки на НБРМ?  Според експертите, причина за тоа е што банките пливаат во пари, кои мора некаде да ги пласираат.

„И eвропските банки и македонските банки низ годиниве, една деценија, имаат високи профити и натрупана ликвидност и токму тоа покажува дека тие не се зависни, имаат превисока ликвидност или, ние често знаме да кажеме, пливаат во ликвидност и затоа мерките што ги носат и ФЕД во американската монетарна политика, ЕЦБ, која ги носи мерките во еврозоната, и македонската Народна банка, која ги носи овде, кај нас, имаат послаб ефект или тоа оди многу побавно. Погледнете ги комерцијалните банки, само во минатата година покажуваат некаде профитабилност од 160 милиони евра, раст за околу 6 отсто од 2021 година. Ако ја погледнеме 2023 година, исто така ќе добиеме повисок податок во контекст и како раст на кредитирањето и раст на депозитната база. Сето тоа говори дека проблемот треба да се погледне од страна, колку ЕЦБ и ФЕД имаат директно влијание или можеби треба да се постави прашањето дали сето ова е задоцнето покачување. Тоа требаше да се направи брзо уште во 2022-та, некаде во летниот период“, вели во изјава на Блумберг Адрија ТВ универзитетскиот професор Синиша Наумоски. 

Дали високата камата ќе ја забави економската активност?

Економистите на „Блумберг“ во пресрет на последната одлука на Банката на Англија (ја зголеми основната камата на пет отсто) предупредија дека раст на референтната камата на шест отсто ќе ја турне земјата во мала рецесија.

Дали македонската камата од шест отсто може да има такво влијание? Економијата во првиот квартал забележа раст од 2,1 отсто на годишна основа, што е забрзување во однос на 0,6 отсто во последното тримесечје лани. Ваквиот раст на почетокот на 2023 година, според НБРМ, е малку посилен во однос на проекциите на банката. Но, податоците за април, првиот месец од вториот квартал, се влошени.

„Високофреквентните податоци за вториот квартал од 2023 година со кои се располага во моментов се недоволни за согледување на состојбите во целина. Засега податоците за април покажуваат умерени негативни движења кај индустриското производство, наспроти минималниот раст во претходниот квартал, како и реален годишен пад на прометот во вкупната трговија, по растот во претходниот квартал“, велат од НБРМ.

 

 

 

 

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар