.webp){kind=icon}
Земјите од регионот на Западен Балкан секоја година губат околу 18 проценти од БДП, поради родовиот јаз на пазарот на труд, при што две третини од загубата се објаснуваат со ниската стапка на активност на жените, а преостанатиот дел се должи на разликите во изборот на занимања помеѓу мажите и жените. Ова го посочи гувернерката на Народната банка, Анита Ангеловска-Бежоска, повикувајќи се на студија на Светската банка, во своето излагање на панел-дискусијата на тема „Улогата и позицијата на жената во бизнис-светот, предности, предизвици и можности“, во организација на Амбасадата на Словенија во земјава.
Таа истакна дека позитивниот ефект од намалувањето на родовиот јаз врз растот не би произлегол само од зголемувањето на работната сила, туку и од различните вештини и карактеристики на жените, кои можат да дадат поинаква квалитативна димензија на пазарот на трудот, како што се внимателноста во однос на ризиците, прагматичноста, емпатијата.
Извор: Амбасада на Словенија
„Со подобрувањата во овој сегмент БДП може да се зголеми и до 10 проценти во развиените економии, а дури и до 30 проценти во земјите во развој“, порача Ангеловска-Бежоска.
Наведувајќи податоци за ефектите од пандемијата и останатите кризи по неа, гувернерката посочи на непропорционалното влијание врз различни економски и општествени сегменти од последователните кризи.
„Така, на почетокот на 2021 година, влошувањето кај стапката на вработеност кај жените во споредба со периодот пред пандемијата е значително поголемо во земјите во развој, отколку во развиените економии, што дополнително го продлабочило родовиот јаз во глобални рамки“, рече гувернерката.
Посилен пад на активноста кај жените
Таа додаде дека ист е случајот со регионот на Западен Балкан, каде што се забележува посилен пад кај стапката на активност кај жените, којашто е сведена на 41,5 проценти во просек за регионот, во споредба со 61,8 проценти кај мажите.
„Состојбата во 2022 година се подобрува, малку поизразено кај жените во споредба со подобрувањето кај мажите, но кај нас и во Косово стапките на активност на жените сѐ уште се под нивото од пред пандемијата. Во регионот постои и значителен родов јаз во платите, во интервал од 7 до 16 проценти, којшто кај дел од земјите бележи и тренд на проширување.“, вели Ангеловска-Бежоска.
Гувернерката наведе дека една од причините за понеповолното влијание на пандемијата врз активноста и доходот кај жените во споредба со мажите е што таа силно го погоди услужниот сектор, особено во сегментите коишто се потпираат на социјалната интеракција, како и неформалната економија, каде што присуството на жените е поголемо.
„Покрај ова, во одредени студии се укажува дека пандемијата уште повеќе ги зголемила и предизвиците на жената во поглед на работното место, па така една од четири жени размислува да се откаже од кариерните планови или да го напушти работното место. Исто така, пониската вработеност и понискиот доход влијаат неповолно и врз пристапот до финансирање кај жените, а со тоа и врз можностите за развојот на претприемаштвото кај жените. Ова е делумно одраз и на пониската финансиска писменост на жената.“, вели гувернерката.
Таа во своето излагање истакна дека „тековните кризи ja нагласуваат потребата од засилен и холистички пристап од страна на носителите на политиките за откривање на сите извори на родова нееднаквост во институционалните, регулаторните, образовните и традиционалните норми“.
Жените заработуваат помалку од мажите
На панел-дискусијата говореше и Александра Томиќ, главен уредник на „Блумберг Адрија дигитал“. Таа посочи дека македонското општество поприлично се соочува со родови разлики и додаде дека тоа најверојатно влече корени од нашето патријархално воспитување тука, па и во целиот поширок регион.
Во новинарската професија, додаде, клучен предизвик е замолчувањето, особено на новинарките.
„Со развојот на дигиталните медиуми бевме сведоци на погрдни зборови упатени само кон новинарките што не беа упатени и кон колегите новинари. Секој полесно се одважува да нападне новинарка само заради тоа што е жена, а многу помалку тоа се случува со новинарите од машки пол“, изјави Томиќ.
Статистиките во земјава, како што рече, покажуваат дека жените заработуваат многу помалку од мажите со иста професија за трудот што го даваат и кој е со иста вредност.
„Тоа мора да се следи. Треба да се промени и фактот што жената во Македонија има многу повеќе неплатен труд, односно откако ќе се врати од работа мора да работи и дома. Сето тоа можеби би се и сменило ако се донесат измените на Законот за работни односи и да почнеме со тоа не само жената, туку и мажите да одат на породилно отсуство. Тоа може и сега, но со измените ќе има и мајчинско и татковско отсуство и комбинација која ќе може да ја бираат. Тоа можеби е само еден чекор што ќе промени некои работи“, рече Томиќ.
Мешаните тимови најдобро се соочуваат со предизвици
Словенечкиот амбасадор Грегор Прескер изјави дека целта на настанот е да се даде значење на жените бизнисменки и да се покаже дека жените може да имаат главна улога во претпријатијата и во институциите, како и да се истакне дека мажите и жените се рамноправни на работа и во секојдневниот живот и на тој начин да се надминат некои традиционални предрасуди од минатото.
„Сметам дека Македонија добро ја прати Словенија која е прилично добро развиена во делот на рамноправноста и нема некои табу теми и дискриминации кои можеби некогаш ги имаше. Кај нас жените се поприлично рамноправни и сметам дека тоа е добро за секое општество да се развива на добар начин“, изјави Прескер.
Извор: Амбасада на Словенија
Во своето обраќање порача дека различноста меѓу половите овозможува да се надополнуваме едни со други и со тоа да придонесеме во подобар успех во тимот, проектот, компанијата.
„Силно верувам во моќта на жената и пред се мислам дека жените се одлични преговарачи со чувство за соговорникот што понекогаш е клучно дури и во деловниот свет. Вие емпатично знаете да ја почувствувате другата страна што создава услови за преговори со позитивен исход. Верувам дека мажите и жените се целосно комплементарни за заедно да придонесеме за социјалниот, економскиот и демократскиот напредок за секое општество“, порача Прескер.
Тој додаде дека искуствата на бизнисмените покажуваат дека мешаните тимови се најдобри за изнаоѓање решенија при деловните предизвици.
„Ние не ги делиме нашите вработени врз основа на нивниот пол, туку врз основа на нивната способност и други квалитети кои се важни за извршување на одредена работа“, рече Прескер.
