Прогнозираме: Како ќе се движат цените на становите в година

Цените на становите нема да се намалуваат в година, прогнозираат аналитичарите со кои разговаравме. Клучна причина за тоа е опстојувањето на високите цени на материјалите, кои не поевтинуваат брзо. Но притисок врз цените прави недостигот од работна сила, што ги зголемува трошоците за плати. Анализираме за состојбите следната година.

Годината ќе ја почнеме со рекордни цени на недвижностите, кои почнаа да се зголемуваат уште лани. Податоците на Народната банка за третиот квартал, како што објавивме, покажаа дека намалувањето што се најавуваше не се случи, туку само забави растот на цените на становите.

Во третиот квартал растот на цените изнесуваше 11 отсто на годишно ниво, што е сериозно забавување во однос на ланските 21 отсто. Но, кварталните промени покажуваат дека во периодот од јули до септември цените растеле побрзо споредено со првата половина од 2023 година.

Според податоците за впишани хипотеки што ги објавува Агенцијата за катастар на недвижности, во три квартали од годинава под хипотека биле ставени 360 недвижности помалку во однос на лани. Вредноста на хипотеките, пак, годинава е за 243 милиони евра пониска споредено со периодот јануари – септември лани.

Иако податоците покажуваат забавување, сепак останува впечатокот дека интересот за вложување во недвижности тешко спласнува. Аналитичарот на „Блумберг Адрија“, Иван Одрчиќ, неодамна изјави дека во регионов историско наследство е „вложувањето во потрадиционални видови средства како што е недвижен имот. Тоа е така затоа што тулата не може да пропадне“.

Статус кво во Македонија

За 2024 година градежниците не очекуваат промени на пазарот со недвижности. Според Ивица Јакимовски од Градежната комора при Сојузот на стопански комори, цените в година нема да растат.

„Само во тоа сум сигурен, дека нема простор за раст на цените на становите. Дали има простор за намалување, во овој момент не сум сигурен. Имаме стабилни цени на градежни материјали, значи од таа страна немаме проблем. Но, имаме проблем на страната на работната сила. Недостигот на работници создава притисок за раст на платите, што може да биде вистински товар во наредниот период“, вели тој.

Годинава, според Јакимовски, и покрај високите цени и високите трошоци за задолжување, продажбите останале на нивото од претходната година. Таков тренд се очекува и в година, од едноставна причина што понудата и побарувачката во земјава се на исто ниво.

„Побарувачката останува иста и покрај монетарното затегнување, но и понудата е иста затоа што проблемите се исти како порано. Администрацијата останува бавна, деталните урбанистички планови тешко се носат, а имаме и избори, што кај нас по правило значи дека умира сè“, вели Јакимовски.

И податоците на Државниот завод за статистика одат во истиот правец, издадените одобренија за градба варираат од месец на месец, но во принцип се на исто ниво како претходно, во октомври има намалување во однос на лани.

Фокусот в година ќе биде на нискоградбата

Ниту Народната банка не прогнозира „брза и силна надолна корекција“ на цените во наредниот период.

„Движењата на пазарот на недвижности засега не упатуваат на постоење на опасност од евентуално поостро свртување на циклусот и брза и силна надолна корекција на цените, што може да влијае врз ликвидноста на пазарот и, следствено, врз ликвидноста на заложените недвижности кај банките. Сепак, потребна е внимателност, особено ако се земат предвид амбиентот, кој сè уште е неизвесен, и растот на трошоците за финансирање, што може да ја ограничи пристапноста до банкарски кредити, а преку нив и финансираната побарувачка за станови“, наведува централната банка.

Аналитичкиот тим на „Блумберг Адрија“ во последната анализа на градежниот сектор најави дека во регионот во следната година ќе има надолна корекција на цените, што ќе биде последица на затегнатите монетарни политики, односно повисоките каматни стапки.

Исто како домашните градежници, и нашите аналитичари предвидуваат дека во следниот период градежниот сектор во регионот Адрија ќе се соочува со недостиг од работна сила и со притисок за раст на платите. Тоа особено важи за нискоградбата, затоа што во сите земји се најавени нови капитални проекти, кои ќе бараат повеќе работници. Дел од потребата за работници ќе се компензира со преземање од високоградбата, затоа што се намалува потребата за изградба на станови, а дел преку увоз на работна сила.

Во анализата уште се наведува и дека градежната индустрија во следната година повеќе ќе се потпира на нискоградбата, затоа што тие објекти се помалку погодени од нестабилноста на каматните стапки бидејќи проектите главно се владини или се финансирани од фондовите на Европската Унија.