Ранливи сме оти услугите ни ја движат економијата, производството тешко закрепнува

Македонскиот бруто-домашен производ (БДП) лани се зголеми за еден отсто. Растот потфрли ако се земат предвид октомвриските проекции на Народната банка според кои 2023 години требаше да заврши со раст на економијата од 1,9 отсто.

Во последниот квартал од минатата година економијата забави споредено со претходните три месеци, а БДП забележа раст од 0,9 отсто. „Гледано од производствената страна на БДП, растот во четвртиот квартал во најголема мера се должи на позитивниот придонес на групата дејности трговија, транспорт и угостителство, градежништвото и индустријата, а дополнителен позитивен придонес бележат и дејностите во врска со недвижен имот, информациите и комуникациите, како и финансиските дејности и дејностите на осигурување“, пишува во извештајот на НБРМ.

И наодите на Министерството за финансии покажуваат дека услугите биле двигател на растот лани. „Активноста на услужниот сектор се зголеми за 2,8 отсто, при што најголем придонес кон растот имаа дејностите трговија, транспорт и угостителство“, наведено е во буџетот за 2024 година. Во него уште се додава дека земјоделството и индустријата имале позитивен придонес кон растот.

Затоа, „Блумберг Адрија“ ги праша и економистите и бизнисмените дали треба да очекуваме дека услугите ќе бидат тие што и во следниот период ќе ја движат македонската економија и колкав квалитет и колкава вредност носи тоа. Економистите се согласуваат дека, сепак, преработувачката индустрија треба да биде носител на растот и таа да ги поттикнува другите сектори.

Растот на услужните дејности забрза по пандемијата на ковид-19 

Во вкупниот БДП лани најголем придонес имала трговијата (19,5 отсто), додека пак учеството на индустријата изнесувало 12,4 отсто. Ова, според експертите, е на некој начин нормална реалност по пандемијата на ковид-19. Во годината пред вирусот, 2019-та, уделот на трговијата бил на слично ниво (20,3 отсто), но индустријата имала значително поголем придонес, од 18,1 отсто, во БДП.

Здравствената криза предизвика „дивергенција во продуктивноста помеѓу реалниот и услужниот сектор, односно пад во реалниот и раст во услужниот сектор“, вели во изјава за „Блумберг Адрија“ професор Бојан Србиноски, раководител на студиската програма по менаџмент во услужниот сектор на Факултетот за туризам и угостителство во Охрид. 

„Едно објаснување на ваквата тенденција лежи во вклучување на пониско продуктивните неформални работници во реалниот сектор. Доминацијата на услужниот сектор може да значи зголемена зависност од шокови на страната на побарувачката, додека стагнирачки реален сектор значи стагнантно индустриско производство и извоз што може да доведе до поранлива економија и економска нестабилност“, објаснува тој.

 

Србиноски вели дека последните тенденции во додадената вредност на земјоделството, преработувачката индустрија и услугите покажуваат значајна нестабилност во стапките на раст кај реалниот сектор, додека стабилни и позитивни стапки на раст во додадената вредност кај услугите. Според него, оваа нерамнотежа треба да се надмине затоа што е важен еднаквиот раст на овие два сектора, кои се меѓусебно поврзани. Друго важно прашање, според професорот, е во кој правец ќе се развива услужниот сектор.

 

Доцент д-р Бојан Србиноски, Факултет за туризам и угостителство Охрид

„Сепак, клучното прашање е самата структура во рамките на услужниот сектор, односно дали ќе се развиваат секторите со најголем потенцијал за раст на продуктивноста што се најдиректно поврзани со напредокот во технологијата. На пример, ИТ и финансискиот сектор значајно можат да ги зголемат својата ефикасност и продуктивност и генерално да придонесат кон зголемена ефикасност на преостанатите сектори“, вели Србиноски.

Потребна е државна поддршка за производството

Бизнисменот Антони Пешев вели дека во изминатите години се направени многу грешки што влијаеле на намалувањето на производството. Како вообичаен пример го посочува земјоделското производство.

„Македонија е земјоделска земја, а увезува раноградинарски производи. Наместо државата да се фокусира да се зголеми производството, огромни суми пари се одлеваат за увоз на овие производи. Ние имавме вообичаени производи што се произведуваа кај нас во огромни количества, а сега ги немаме и парите ни бегаат на скап увоз. Затоа е потребна државна поддршка на производството“, вели Пешев.

Професорот Србиноски, споредувајќи ја Македонија со високоразвиените земји, констатира дека уделот на индустријата е проблематичен затоа што е значително под просекот или околу 20 отсто, додека кај учеството на услугите и земјоделството нема големи отстапувања.

„Генерално, високоразвиените земји имаат високо учество на додадената вредност на услугите во БДП (над 65 отсто, просекот во ЕУ), додека ниско учество на земјоделството во БДП (околу 1,5 отсто, просекот во ЕУ) и умерено учество на преработувачката индустрија (околу 15 отсто, просекот во ЕУ). Кај нас во 2022 година, услугите учествуваа со 59 отсто, преработувачката индустрија со 13 отсто и земјоделството со 8 отсто. Нашите проценти кај услугите и земјоделството се на нивото на просекот на средно развиените економии“, вели тој.

Индустријата и од почетокот на годинава бележи ниски стапки на раст. Во февруари растот изнесувал само 0,3 отсто споредено со истиот месец лани, бројот на вработени во индустриските капацитети во првите два месеца од годинава се зголемил за два отсто споредено со периодот јануари-февруари 2023 година.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар