Главоболки за НБРМ: Да се крати ли во услови на рекордни пензии, плати и замрзнати цени?

Ќе оди ли Народната банка по стапките на Европската централна банка, која минатата недела одлучи да ја олабави монетарната политика намалувајќи ја клучната камата на депозитите од 3,75 на 3,5 проценти, е прашање што заслужува внимание пред утрешниот состанок на Извршниот одбор за монетарна политика, на кој треба да се одлучува дали ќе се намали основната каматна стапка, која подолг период е замрзната на 6,30 проценти.

Иако инфлацијата во Македонија во август годинава падна на 2,2 процента, што оди во прилог кон олабавување на монетарната политика, има неколку фактори што можат да ги искомплицираат пресметките на Народната банка односно да ја принудат да биде внимателна и да ја задржи основната каматна стапка на исто ниво барем до следниот состанок на Извршниот одбор закажан за 22 октомври годинава.

  

Рекордни пензии и плати

Во македонското собрание неодамна поминаа законските измени со кои се предвидува линеарно зголемување на пензиите од 2.500 денари во септември годинава и во март следната година. Во Македонија заклучно со јули годинава имало 340.482 пензионери, а просечната пензија за овој месец изнесувала 21.213 денари. Со најавеното зголемување ќе има рекорден раст на просечната пензија, што несомнено ќе ја поттикне потрошувачката, која има битно влијание врз инфлацијата. Истовремено, просечната плата во земјава во јуни годинава достигна 41.939 денари, што е раст за 14,8 проценти во однос на истиот месец претходната година и нов рекорд.

Гувернерката на Народната банка, Анита Ангеловска-Бежоска, говорејќи на тркалезна маса во рамките на Регионалниот состанок на гувернери на централни банки, кој во март годинава се одржа во Сплит, Хрватска, меѓу другото порача дека покрај неизвесноста поврзана со движењето на светските цени на примарните производи, регионот се соочува и со уште еден ризик, а тоа е растот на платите, на кој мора будно да се внимава.

Анита Ангеловска-Бежоска (во средина)/Извор: Народна банка

„Иако ценовните притисоци се намалуваат и инфлацијата е во постојан пад, имајќи предвид дека и натаму постои неизвесност, неопходни се претпазливост и внимателен пристап при водењето на макроекономските политики“, посочи Ангеловска-Бежоска.

Есенска кошничка со замрзнати цени

Владата подготви есенска кошничка со најупотребувани производи што ќе имаат намалени цени. Премиерот Христијан Мицкоски минатата недела изјави дека Владата ќе ги следи потребите на граѓаните и во зависност од тоа што најмногу се троши, ќе интервенира за да не се случи повторно инфлацијата да забрза. Освен есенска, Владата планира и пролетна кошничка со намалени цени, чија цел ќе биде заштита на стандардот на граѓаните. Во таканаречената кошничка ќе има стотина производи што ќе се продаваат по намалени цени.

Замрзнувањето на цените е нож со две сечила

Искуствата покажуваат дека замрзнувањето на цените е добредојдено за намалување на инфлацијата, но и дека тоа може да биде нож со две сечила. Имено, од 2022 година, кога инфлацијата почна да урива рекорди и стигна до речиси 20 проценти, Владата неколкупати ги ограничуваше цените на основните производи.

Последната ваква мерка важеше од септември лани до крајот на февруари годинава и беше наречена „гарантирана цена“. Со неа за 10 проценти беа намалени цените на 24 категории производи. По завршувањето на мерката, Државниот завод за статистика во март измери забрзување на инфлацијата.

Услугите сè уште ја замрсуваат математиката

Според последните статистички податоци, трошоците на животот во август 2024 година во однос на август 2023 година бележат зголемување од 2,2 процента, а во однос на јули 2024 година раст од 0,5 проценти.

Зголемувањето на инфлацијата во август 2024 година во однос на јули 2024 година е резултат на зголемувањето на трошоците на животот во следните групи: храна и безалкохолни пијалаци за 1,2 процент, рекреација и култура за 1,1 процент, здравје за 0,8 проценти, ресторани и хотели за 0,7 проценти, домување, вода, електрика, гас и други горива за 0,6 проценти, мебел, покуќнина и одржување на домаќинствата и комуникации за 0,5 проценти.

Во август 2024 година, во однос на јули 2024 година, намалување на трошоците на животот е забележано само во следните групи: транспорт за 2,2 процента, облека и обувки, разновидни стоки и услуги за 0,3 проценти.

Кога станува збор за услугите во август годинава трошоците се зголемиле за 7,1 проценти, што е далеку од посакуваната цел од два процента.

Од аналитичкиот тим на „Блумберг Адрија“ во неодамнешната анализа објавена на „Блумберг Адрија инсајт“ посочија дека токму услугите се во фокусот на инфлацијата и дека меѓу главните причини за нејзината упорност меѓу другото е подобрувањето на домашната куповна моќ односно зголемувањето на реалните плати.  

Нивните прогнози сугерираат дека силната домашна побарувачка и материјализацијата на надворешните ризици би можеле да ги задржат инфлаторните притисоци, особено во услугите, низ целиот регион.

„Треба да се истакне дека овој регион е поштеден од рецесиско опкружување во последните неколку години и, заедно со многу лошата демографија, ги жнее придобивките од подобрата преговарачка позиција на вработените, што на крајот ги одржува стапките на инфлација покачени подолго време“, објаснуваат аналитичарите.

Тие очекуваат Народната банка на Македонија есенва да почне со постепено намалување на каматната стапка, со тоа што интензитетот на олеснување ќе биде условен од цените на услугите, кои внимателно ќе се следат.

 

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар