Кои се најголемите загадувачи на Балканот?

Електроцентралите на јаглен во Македонија, Србија, Косово и Босна и Херцеговина лани емитувале за 5,7 пати повеќе сулфур диоксид од дозволеното. Ова е чекор назад во однос на 2022 година, кога емисиите биле за 5,6 пати над максимално дозволената граница.

Според најновиот извештај на „Бенквоч нетворк“, емисиите растат шест години по стапувањето во сила на правилата за контрола на загадувањето во согласност со договорот на Енергетската заедница. Намалувањето на емисиите на сулфур диоксид (ЅО2) од електроцентралите на јаглен е влезено во Националните планови за намалување на емисиите (НЕРП) на посочените земји.

1. Угљевик, Босна и Херцеговина

Апсолутно најголем загадувач со сулфур диоксид лани била термоцентралата „Угљевик“ во Босна и Херцеговина. Таа емитувала 97.189 тони. Нејзиниот оператор, подружница на „Електропривреда на Република Српска“, потроши најмалку 85 милиони евра, пари од заем од Јапонската агенција за меѓународна соработка, за единицата за десулфуризација, но по низа технички проблеми, таа сега не работи, поради што претставува „економски товар“, велат од компанијата.

2. Костолац Б

Втор повеќекратен загадувач е „Костолац Б“ од Србија. Термоцентралата почна да ги намалува емисиите на SO2 во 2021 година, но потоа повторно ги зголеми, испуштајќи речиси 5,8 пати над дозволеното количество во 2023 година. Тоа значи дека единицата за десулфуризација, финансирана од кинеската „Ексимбанка“ и поставена од кинеската компанија ЦМЕЦ (China Machinery Engineering Corporation CMEC) или не се користи многу или има слаби перформанси.

Истече рокот за затворање на најстарите и најмалите електроцентрали на јаглен

Загадувањето од прашина од постројките на јаглен во 2023 година низ целиот регион беше речиси 1,75 пати над границата, што претставува само мало намалување во однос на 2022 година, кога беше 1,8 пати над дозволениот максимум. Загадувањето со азотни оксиди (NOx) исто така беше за 1,3 пати поголемо од дозволеното. За првпат Србија им се придружи на Косово и на Босна и Херцеговина во пробивањето на границата на NOx.

Освен прекршувањата на НЕРП, крајниот рок за затворање на најмалите и најстарите постројки истече на крајот на 2023 година. Сите три земји од Западен Балкан со електроцентрали на јаглен подлежат на ова правило. Босна и Херцеговина, Црна Гора и Србија сега го прекршуваат правилото бидејќи сè уште работат сите електроцентрали.

Црногорската фабрика во Пљевље работи нелегално од крајот на 2020 година, а во 2022 година ѝ се приклучија „Тузла 4“ и „Какањ 5“ во Босна и Херцеговина и „Морава“ во Србија. Операторот на „Морава“, „Електропривреда Србија“ (ЕПС), планира да работи до 2026 година, заедно со уште една електроцентрала за која има план за затворање, „Колубара А“.

Секретаријатот на Енергетската заедница отвори неколку случаи за прекршување во овие земји, но ниту една влада не наметна казни за спорните постројки за јаглен. Ниту, пак, имаат јасни, ажурирани и реални планови за усогласување и/или затворање, се наведува во извештајот.

„Во време кога лидерите на ЕУ изгледаат уверено во способноста на Србија да управува со влијанијата врз животната средина од ископувањето литиум, нашиот извештај обезбедува отрезнувачка проверка на реалноста за спроведувањето на законите за животна средина во регионот. Неможноста на Европската комисија да обезбеди усогласеност со законодавството на ЕУ за контрола на загадувањето сериозно го нарушува имиџот на ЕУ во регионот. Новиот комесар за проширување мора да се справи со тоа“, вели Пипа Галоп, службеник за енергетска политика за Југоисточна Европа во „Бенквоч“.

И Македонија отстапува од плановите

Според Давор Пехчевски, балкански енергетски координатор во „Бенквоч“, и во земјава се одложува затворањето на електроцентралите на јаглен.

„Затворањето се одложува, а во меѓувреме не се преземаат мерки за решавање на проблемот со загадувањето. Државните компании што стопанисуваат со електроцентралите не можат да ги имаат двете нешта - постројките на јаглен мора веднаш да се затворат или да се усогласат додека не бидат затворени“, вели Пехчевски.

„Блумберг Адрија“ минатата недела пишуваше дека планот за затворање на РЕК Битола се поместува од претходно утврдената 2027 година на 2050 година, според изјавата на министерот за животна средина Изет Меџити.

„Владите и компаниите што стопанисуваат со електроцентралите имаат намера да го извлечат секој киловат од нивните стари постојки со јаглен, без оглед на здравствените трошоци. Националните енергетски и климатски планови (НЕЦП) на земјите мора да прецизираат како и кога јагленот ќе биде постепено укинат, но досега повеќето не го прават тоа“, рече Меџити.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар