Трамп против Германија за јагленот, ама и кај нас зелената транзиција е на чекање

Германците не јадат мачки и кучиња и ќе му кажат збогум на јагленот до 2038 година. Вака накратко му одговори германското министерство за надворешни работи на претседателскиот кандидат Доналд Трамп, кој во вторникот во дебатата со својата противкандидатка Камала Харис рече дека Германија се вратила на градењето „нормални електроцентрали“.

Трамп со задоволство ја нарече Харис противничка на фосилните горива и поддржувачка на обновливите извори на енергија, но тој смета дека САД не се подготвени за таков пресврт.

„Германија се обиде со тоа, но за една година тие се вратија на изградба на нормални електроцентрали“, рече Трамп во вторникот вечер. „Не сме подготвени за тоа. Не можеме да ја жртвуваме нашата земја поради слаби предвидувања“.

Германското министерство за надворешни работи веднаш му одговори на Трамп: „Сакале или не: енергетскиот систем на Германија е целосно оперативен, со повеќе од 50 отсто обновливи извори на енергија. А ние затвораме - не градиме - централи на јаглен и нуклеарни централи. Јагленот ќе исчезне од мрежата најдоцна до 2038 година“, се наведува на профилот на институцијата на социјалната мрежа Х.

Тешко оди збогувањето со јагленот

Секоја секунда светот согорува 275 метрички тони јаглен - доволно за да се наполнат десет големи депонии. Накратко, на секои шест часа светот троши доволно за да изгради реплика на Големата пирамида во Гиза од јаглен, напиша неодамна колумнистот на „Блумберг“ Хавиер Бласт.

И покрај силните политички дебати за зелената агенда и зголемувањето со јагленот, бројките покажуваат дека тој баш сега го има својот момент.

Од протоколот од Кјото во 1997 година досега употребата на јаглен е зголемена за 75 отсто, а од Парискиот договор во 2015 година за 15 отсто.

И неконтролираното консумирање јаглен нема да престане наскоро. Според сегашните трендови, апетитот за антрацит, лигнит и сите други ќе биде поголем во 2050 година отколку што бил во 2000 година.

Според најновите прогнози на Меѓународната агенција за енергетика (ИЕА), најголемата побарувачка за јаглен била забележана лани, а слично ќе биде и годинава. За следната година се предвидува намалување на побарувачката, а потоа опаѓање.

Зголемената побарувачка за јаглен дојде во период на најголема енергетска криза во Европа. Руската инвазија во Украина и намалувањето на дотокот на гас кон европските земји придонесоа за враќање во погон на централите на јаглен и за враќање на нуклеарките на дневен ред.

Германија

Пред една година германската влада донесе одлука за повторно активирање на единиците што припаѓаат на РВЕ (RWE AG) и ЛЕАГ (LEAG). За да останат светлата вклучени, а домовите топли, два блока од јаглен од фабриката „Нидераусем“ на РВЕ - блоковите Е и Ф - како и блокот Ц на централата „Нојрат“ беа вратени во погон. На истокот на земјата, ЛЕАГ ги врати блоковите E и Ф од својата фабрика за лигнит во Јаеншвалде. Објектите работеа и во текот на зимата во 2022 година.

Сепак, во овој период откако остана без руски гас, земјата значително го зголеми производството на струја од обновливи извори на енергија. Според податоците на центарот за истражување на климата „Ембер“, од сонце и ветер биле произведени 39 отсто од вкупните количества. Најголем бил придонесот на ветрот - 27,2 отсто, што е повеќе од употребата на јаглен - 26,8 отсто. За споредба, во 2000 година во Германија 52 отсто од струјата се добивала од јаглен.

Во расправата со Трамп, германското министерство за надворешни работи напиша дека годинава над 50 отсто од произведената струја е од ОИЕ, што е зголемување од лани. Целта на земјата е до 2035 година процентот да стигне до 75 отсто.

На врвот на листата најзелени европски земји, според податоците на „Ембер“, е Норвешка, каде што 98 отсто од струјата е добиена од чисти извори. Нaјдолу на листата е Полска.

Три земји во Европа успеале да му кажат збогум на јагленот: Португалија, Шведска и Норвешка. Полска е на дното и на оваа листа.

Македонија ја поместува транзицијата за 20 години

Земјава ги поместува климатските цели. Првичниот план за затворање на централите на јаглен сега се пролонгира до 2050 година. Министерот за животна средина Изет Меџити неделава во Вашингтон, за време на 9-та годишна конференција за енергетска безбедност на Централна и Источна Европа, изјави дека Македонија ќе ги испочитува роковите на Европската Унија за транзиција кон обновливи извори за нулта емисија до 2050 година.

Претходниот владин план за декарбонизација предвидуваше пренамена на рудниците до 2027 година. Во подготовка беа и плановите за иднината на вработените во рудниците, се предвидуваше да им бидат понудени пакети со испратнина за да можат по останувањето без работа да почнат сопствен бизнис или да преминат да работат во приватниот сектор.

Според првичните пресметки, за секој вработен требаше да бидат обезбедени меѓу 20.000 и 30.000 евра. Дополнително, очекувањата беа дека до 2040 година енергетската транзиција во земјава ќе донесе нови над 10.000 зелени работни места.

Во земјава, според податоците на Регулаторната комисија за енергетика, во 2021 година бил забележан историски пад на производството на струја во термоцентралите. Тогаш биле произведени 2.078,3 GWh, од кои термоелектроцентралите во РЕК Битола произвеле само 1.864,4 GWh електрична енергија, што претставува 44,48 отсто намалување на производството од РЕК Битола споредено со 2013 година. Сепак, во екот на енергетската криза во 2022 и 2023 година, производството во термоцентралите растеше. Во битолската централа во 2023 година производство било за 6,66 отсто поголемо споредено со 2022 година.

И во ТЕЦ Осломеј во текот на кризата растеше производството. Оваа централа стана соларна и во 2016 година произвела само 26,8 GWh.

„Зголемувањето на производството во периодот 2021-2023 година се должи пред сè на набавката на јаглен од надворешни испорачатели“, наведува РКЕ во годишниот извештај.

Во истиот период расте производство на струја од обновливи извори на енергија. Бројот на електроцентрали е зголемен за 86 отсто во 2023 година во однос на 2022 година, нивниот инсталиран капацитет е зголемен за речиси 40 отсто, додека производството на електрична енергија од обновливи извори на енергија е зголемено за 33 отсто.