Македонија се задолжува најскапо во регионот: Како со долгот во 2025 година?

Каде да се најдат половина милијарда евра за отплата за еврообврзницата издадена во 2018 година што достасува на почетокот на 2025 година, но и дополнителни милијарда евра за исплата на домашните хартии од вредност што достасуваат во текот на следната година е прашање што добива на значење како што се наближува крајот на 2024 година. Колку би нѐ чинело новото задолжување преку издавање обврзница на меѓународните пазари? Какво влијание врз цената на задолжувањето има нискиот кредитен рејтинг на Македонија? Дали задолжувањето на домашниот пазар на капитал би било поисплатливо? Ова се само некои од прашањата што се надоврзуваат на претходното, а на кои во „Блумберг Адрија“ се обидуваме да дадеме одговор со помош на нашиот аналитички тим.    

Клучен предизвик

„Блумберг Адрија“ во повеќе наврати пишуваше дека јавниот долг на Македонија драстично се зголеми во последниве две децении, од 1,82 милијарда евра во 2003 година на 8,87 милијарди евра во вториот квартал од годинава односно 60,5 проценти од бруто-домашниот производ. 

Тоа нѐ доведе во состојба во која јавните финансии би биле неoдржливи без редовни месечни задолжувања преку аукции на државни записи и обврзници на домашниот пазар на капитал. Всушност, нашата земја од месец на месец повеќе се задолжува за да може да ги исплати редовните буџетски обврски односно долговите што достасуваат од издадените записи и обврзници. Меѓутоа, во периодот 2025-2028 година Македонија во четири наврати треба да отплати вкупно 2,4 милијарди евра по основ на претходни задолжувања преку издадени еврообврзници, а првата поголема рата, како што веќе споменавме, доаѓа на почетокот на следната година.

Михаел Блажековиќ, аналитичар на пазари во „Блумберг Адрија“, вели дека годинава Македонија успешно ги рефинансираше обврзниците што достасуваат на домашниот пазар, а преостанатиот износ планира да го покрие до крајот на годината.

„Клучниот предизвик доаѓа следната година, кога достасуваат приближно 1,5 милијарда евра домашни и еврообврзници, додека на почетокот на 2025 година достасуваат 0,5 милијарди евра обврзници во евра. Тогаш јасно ќе се види како инвеститорите ја перципираат С. Македонија“, вели Блажековиќ.

Најголема буџетска дупка во регионот

Тој констатира дека по пресвртот на економските движења, во третиот квартал од 2024 година беше остварен солиден раст од три проценти, додека новата влада ги постави инвестициите во инфраструктурата приоритетни, дури и на сметка на построга фискална дисциплина.

„Се очекува дека буџетскиот дефицит за 2025 година ќе достигне речиси пет проценти од БДП, што претставува најголемо учество во регионот Адрија. Истовремено, приближно 0,8 милијарди евра (околу шест проценти од БДП) ќе бидат наменети за стратегиски проекти како автопатот на коридорот 10Д (Прилеп-Битола) и водоводниот и канализацискиот систем“, посочува Блажековиќ.

Тој објаснува дека задолжувањето беше значително поскапо во последните две години отколку пред циклусот на зголемувања на монетарните каматни стапки.

„Пред 2022 година приносите беа на нивоа под два процента, додека денес се на ниво од околу пет проценти на петгодишните обврзници. Сепак, очекуваме продолжување на монетарното олеснување и намалување на референтните каматни стапки, што ќе ги намали приносите во наредната година. С. Македонија се задолжува најскапо во регионот Адрија, со оглед на статусот на кредитен рејтинг и бавниот економски раст“, вели Блажековиќ.

Нискиот кредитен рејтинг пречка за значителен пад на приносите

Тој очекува во 2025 година приносот да падне под 4,5 проценти, со што ќе се ослободи дел од средствата во буџетот поради помалите каматни трошоци. Тој додава дека со оглед на тоа што С. Македонија сѐ уште е во територијата „ѓубре“ (junk) кога станува збор за кредитниот рејтинг („Фич“ неодамна го потврди македонскиот рејтинг ББ+), значителен пад на приносот во моментов не е можен.

„На примерот на Србија можеме да видиме колку може да заштеди промената на рејтингот во ‚инвестициски‘ - пад на приносот годинава на десетгодишната обврзница од еден процентен поен. Покрај издавањето обврзници, стопанството на С. Македонија ќе има корист од новото партнерство со унгарската ’Експорт-импорт банка’, која нуди заеми со поволна каматна стапка од 3,25 проценти, која е за околу 2 п.п. пониска од пазарните каматни стапки“, вели Блажековиќ.

Какви се плановите на Владата?

Во новата стратегија за управување со јавниот долг 2025-2027 како еден од главните извори за финансирање на јавниот долг односно на буџетскиот дефицит се посочува домашниот пазар на хартии од вредност, за кој се предвидува натамошен развој.

„Со цел поефикасно финансирање на буџетските потреби, Министерството за финансии ќе продолжи со континуирано издавање државни хартии од вредност, со што ќе обезбеди дополнително финансирање под поволни услови, во зависност од интересот на пазарните учесници“, пишува во стратегијата.

Како што се наведува, целта е одржување редовна застапеност на државните записи и на државните обврзници со среден и долг рок, во зависност од состојбите на пазарот.

„Во согласност со стратегијата за денаризација, во наредниот период Министерството ќе се фокусира на издавање државни хартии од вредност во домашна валута“, се наведува во стратегијата.

Во неа се додава дека Министерството ќе продолжи со промотивни активности за проширување на базата на инвеститори во државните хартии од вредност преку спроведување маркетиншка кампања за различни целни групи инвеститори.

Во стратегијата се дефинирани повеќе лимити со кои би требало да се избегнат ризиците по јавните финансии. Па така, краткорочниот максимален лимит за нето-задолжување (домашно и странско) по основ на државниот долг во 2025 година е утврден на 600 милиони евра. Притоа се нагласува дека нето-задолжувањето во 2025 година го вклучува планираното задолжување во рамките на државниот долг намалено за отплатите по основ на овој долг. Дополнително, се утврдува дека лимитот за гарантираниот јавен долг во периодот 2025-2029 година не треба да надмине 15 проценти од БДП.

„Во согласност со проекциите, се очекува нивото на гарантираниот јавен долг во периодот 2025-2029 година да биде под утврдениот максимален лимит и да забележи тренд на опаѓање од 8,9 проценти во 2025 година, до ниво од 5,8 проценти во 2029 година“, пишува во стратегијата.

Лимити се воведуваат и за валутната и каматната структура на државниот долг. Па така, за периодот 2025-2029 година минималниот праг на долгот во евра во вкупното портфолио на државниот долг во странска валута се утврдува на 80 проценти, а минималниот праг на долгот со фиксна каматна стапка е утврден на 60 проценти.

„Имајќи ја предвид моменталната структура на портфолиото на државниот долг и проекциите на среден рок, во периодот 2025-2029 година долгот со фиксна камата се движи значително над поставениот минимален праг. Ова ја одразува заложбата на Министерството за финансии за издавање долгорочни хартии од вредност на домашниот пазар, но и определбата за задолжување преку инструменти со фиксна каматна стапка на меѓународниот пазар на капитал“, се наведува во стратегијата.                      

Топ пет странски инвеститори во македонските еврообврзници Реномирани меѓународни инвестициски фондови, банки и инвестициско-советодавни куќи што управуваат со портфолија тешки илјадници милијарди долари заработуваат од каматите и од тргувањето со македонските еврообврзници односно од финансирањето на јавниот долг на Македонија. Според податоците од терминалот „Блумберг“, меѓу најголемите инвеститори во нашите еврообврзници се компании од САД, Германија, Луксембург, Велика Британија и од повеќе европски земји. Американската компанија „Бостон менаџмент енд рисрч“ (Boston Management & Research) се јавува како најголем инвеститор во македонските еврообврзници, а на второто место на листата најголеми инвеститори е „Блекрок“ (BlacRock Inc), која важи за компанија што е најголем играч во светот на инвестицискиот менаџмент и управува со средства вредни над 10 трилиони долари.   Станува збор за македонските еврообврзници издадени во јануари 2018 година, јуни 2020 година, март 2021 година и во март 2023 година, во номинален износ од 500 милиони евра, 700 милиони евра, 700  милиони евра и 500 милиони евра, соодветно, со рок на достасување од 7, 6, 7 и 4 години и годишни каматни стапки од 2,75 проценти, 3,675 проценти, 1,625 проценти и 6,96 проценти, соодветно. Овие хартии од вредност зафаќаат знaчителен дел од јавниот долг на нашата земја.

  

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар