Колку чинат 10 години во некоја македонска банка

Македонските граѓани сѐ повеќе бараат потрошувачки и станбени кредити, покажува статистиката на Народната банка. Во првото полугодие од 2025 година, на домаќинствата им биле одобрени потрошувачки кредити за 98,2 милиони евра, што е двојно повеќе од истиот период во 2024 година, додека износот на нови одобрени станбени кредити е 109,2 милиони евра или за 67 отсто повеќе во однос на првите шест месеци лани.

Вкупниот износ на одобрени потрошувачки кредити на 30.6.2025 изнесувал околу 2,18 милијарди евра и е за 4,73 отсто повисок во однос на состојбата на крајот на годината, додека кај станбените кредити износот е 1,64 милијарда евра, односно за 7,11 отсто поголем износ за шест месеци, што укажува дека станбените кредити растат со побрза динамика. Во првото полугодие лани, пак, потрошувачките кредити растеле со стапка од 2,54 отсто, а станбените со 4,8 отсто, со што се потврдува дека годинава и едните и другите кредити растат со посилна динамика во однос на 2024 година.

Од банките велат дека интересот за кредитирање е зголемен поради поповолните услови, односно намалувањето на каматните стапки, понудата на фиксна каматна стапка за целиот период итн.

Просечната пондерирана каматна стапка на кредити во Македонија постепено се намалува во 2025 година, и од 5,21 отсто во јануари е стигната до 4,91 отсто во јули. Кај потрошувачките кредити со девизна клаузула, какви што најчесто земаат граѓаните (каматните стапки тука се пониски, но постои ризикот од девалвација), просечната каматна стапка од 5,79 отсто во јануари е намалена на 5,52 отсто во јули, додека кај станбените кредити од 4 отсто е на 3,9 отсто.

Банките жестоко се борат за клиенти

Кај потрошувачките кредити постои изразена конкуренција меѓу банките, па на нивните веб-страници може да видиме најразлични понуди и опции - од инстант онлајн кредити, кредити со животно осигурување или полиса од незгода, наменски потрошувачки кредити кај одредени трговци, па до кредити наменети за пензионери. Каматните стапки може да бидат фиксни за првите две или три години, а потоа променливи во зависност од движењето на основната каматна стапка, инфлацијата и сл., како што нудат некои од банките. Други, пак, нудат фиксна каматна стапка за цело времетраење на кредитот, без или со т.н. ризико-осигурување, обично рокот на враќање е до 60 месеци за помали износи и 95 или 120 месеци за суми вообичаено до 1,5 милион денари или околу 25.000 евра. Каматните стапки се движат од 4,5 до 5 отсто за фиксната во првите две или три години и 7,5-9 отсто за променливата, додека кај оние што нудат само со фиксна камата за целиот период има стапки што тргаат и од 4,9 проценти до околу 8 проценти

Со помош на онлајн калкулаторите што ги имаат поставено банките на нивните веб-страници, направивме пресметка за кредит од 600 илјади денари или околу 10.000 евра што би се вратил за пет години. Направивме пресметки во рамките на повеќе различни пакети што ги нудат банките, каде што каматната стапка зависи и од тоа дали примате плата во банката или не, дали вклучувате животно осигурување или само од незгода итн.  

Разликите помеѓу најповолната и најскапата понуда, земајќи ги предвид сите трошоци на кредитот, достигнуваат и до над 60.000 денари или околу илјада евра, што е околу 16 евра месечно. Ја зедовме предвид стапката на вкупни трошоци (СВТ) на банките, која ги вклучува и трошоците за одобрување, осигурување и други трошоци.

Од банките велат дека граѓаните најчесто земаат потрошувачки кредити за купување апарати за домаќинство, мебел, реновирање на домовите, но сѐ почесто и за тековна потрошувачка, рефинансирање долгови во друга банка и сл. Рефинансирањето во услови на здрава конкуренција на банкарскиот пазар е континуиран процес, кој е поизразен во услови на пад на каматните стапки, ни рекоа од банките. Се разбира, клиентот треба да има соодветна кредитна способност и уредна кредитна историја.

Поскапуваат становите, расте и сумата за потребно учество за кредит

Расте и износот на одобрени станбени кредити, како што веќе споменавме, паралелно со значителниот пораст и на цената на новите станови. Како што пишувавме неодамна, Народната банка забележа годишен раст на цените на становите во Скопје од дури 22,3 отсто во вториот квартал од 2025 година. Во централното градско подрачје квадратот стигнува и над 2.500, па и 3.000 евра, а купувањето нов стан станува сѐ поневозможна мисија за просечниот Македонец. Тука се банките да финансираат со помош на кредити, но како што поскапуваат становите, расте и сумата што треба да ја позајмиме за да купиме стан. Ако до пред некоја година се купуваше стан од педесетина квадрати  во Центар, Карпош или Аеродром и за околу 60.000 евра, сега веќе за ист таков стан треба да издвоиме двојно повеќе. На еден млад брачен пар што нема собрано којзнае колкава сума за учество, денес ќе му треба многу повисок износ на кредит одошто пред пет години на пример.

Слично како и кај потрошувачките кредити, и тука банките доста си конкурираат со разни поволности, како грејс период од 12 месеци, можност за вклучување животно осигурување, ослободување од разни провизии и трошоци, подобри услови доколку купите стан од градежните фирми со кои банката соработува итн., додека каматните стапки се движат од 3.0 отсто за првите пет или десет години кај најповолната варијанта, па до променливи стапки за преостанатиот период, кои се движат од 5 до над 7 проценти.

Направивме неколку пресметки со банкарските калкулатори за тоа колку ќе треба да вратиме доколку земеме кредит од 50.000 евра со 20 години отплата, иако, за волја на вистината, денес ќе ви треба барем уште толкава сума да имате обезбедено за учество доколку сакате да купите еден стан од педесетина квадрати.

Па така, во најевтината варијанта овој кредит ќе ве чини околу 270 евра за месеците со фиксна каматна стапка и околу 300 евра во преостанатиот период со променлива. Во најскапите понуди што ги сретнавме, ратата во првиот период би била околу 290 евра, па до 380 евра во вториот период на отплата.

Сума сумарум, тоа изгледа вака: во најевтината опција на банката ќе ѝ вратите вкупно 68.400 евра, а во најскапата 81.600 евра, што прави разлика од дури 13.200 евра.

Но, повторно ќе напоменеме, каматите односно вкупната сума што би ја вратиле зависи од многу нијанси, а банките неретко имаат индивидуален пристап кон клиентот, во зависност од тоа дали е примател на плата во банката и каква му е кредитната историја, а огласените каматни стапки обично не се конечни.