Македонска банка оценета за христијански ЕСГ-стандарди

Додека светот со нетрпение ги очекува исходот од конклавата и изборот на новиот папа, решивме да ѕирнеме во друг, помалку познат систем на донесување одлуки, кој не избира лидер, туку ги рангира компаниите според нивното етичко и социјално влијание. Станува збор за „Инспајар импакт скор“ (Inspire Impact Score), алатка што се користи во инвестицискиот свет за да се процени колку добро компанијата работи во согласност со христијанските вредности.

„Инспајар импакт скор“ е развиен за да им обезбеди на инвеститорите едноставен и квантитативен начин за процена на етичкиот профил на компаниите. Поточно, станува збор за систем за оценување што на секоја компанија ѝ доделува број од нула до 100, при што повисок резултат означува поголема усогласеност со библиските вредности и позитивно општествено влијание.

Системот е дизајниран од американската инвестициска фирма „Инспајар инвестинг“ (Inspire Investing), која е позната по своето таканаречено инвестирање базирано на вера, пристап што се стреми да ја усогласи финансиската добивка со религиозните верувања. „Инспајар“ се користи за филтрирање портфолија, но исто така и за градење фондови што вклучуваат само високооценети компании.

„Комерцијална банка“ е единствената оценета компанија од потесниот регион

„Инспајар импакт скор“ анализира не само американски туку и меѓународни компании. Барајќи низ огромната листа, заклучивме дека „Комерцијална банка“ АД Скопје е единствената компанија од Македонија што е оценета во рамките на оваа алатка за усогласеност со верските стандарди. Притоа, оценката на компанијата е 54 и е непроменета од претходното оценување.

Освен македонската „Комерцијална банка“, на листата нема други компании од поблискиот регион што биле предмет на оценување во рамките на оваа алатка. Локално, најблиските оценети се хрватските. Проверивме кои акции од индексот CROBEX10 имаат свои рејтинзи во тој систем.

Првото место меѓу компаниите во индексот CROBEX10 го држи „Атлантик груп“ (Atlantic group), со резултат од 78. „Инспајар“ ја препознава компанијата како најдобра во класата во дури осум категории, вклучувајќи управување со ризици, благосостојба на вработените, енергетска ефикасност, етичност во синџирот на снабдување, одржливост на производите и низок еколошки отпечаток.

На второ место е „Хрватски телеком“ (Hrvatski Telekom), кој е оценет со 53. Таквиот резултат се должи на позитивните оценки во области како што се грижата за корисниците, емисиите на стакленички гасови, одржливоста на производите и етичките практики во синџирот на снабдување и вработувањето.

Третото место го зазема групата „Адрис“ (Adris), со вкупно 40 поени. „Инспајар“ ја препознава оваа компанија како натпросечна во сегментите на управување со ризици, односи со клиенти, во делот за етика во синџирот на снабдување и усогласеност со регулативите.

Следуваат „Валамар“ (Valamar) со резултат од 38, „Ериксон Никола Тесла“ (Ericsson Nikola Tesla) со 32 и „Подравка“ (Podravka) со 31 поен, додека ХПБ (HPB) е на самото дно на листата, со резултат нула.       

Како се оценува компанијата? Методологијата на „Инспајар импакт скор“ е дизајнирана да им обезбеди на инвеститорите квантитативна алатка за процена на моралниот и духовниот профил на компаниите во кои инвестираат. Секоја компанија може да постигне резултат што се движи од -100 до +100, при што повисоките резултати укажуваат на поголема усогласеност со библиските вредности, додека негативните резултати укажуваат на активности што им се спротивставуваат. Резултатот се пресметува врз основа на комбинација од позитивни и негативни фактори. Позитивните фактори вклучуваат, меѓу другото, активна филантропија, инвестиции во локалните заедници, одговорен став кон вработените и животната средина, како и транспарентно корпоративно управување. Но, „Инспајар импакт скор“ најмногу се разликува од вообичаените ЕСГ-системи по својата строга политика на селекција во врска со морално спорните активности. Системот активно ги исклучува компаниите што, според достапните податоци, учествуваат во активности како што се производство или дистрибуција на лекови за абортус, истражувања што вклучуваат ембрионални матични клетки, поддршка за организации што го промовираат абортусот, како и оние што нудат бенефиции за вработените за пристап до абортус во други земји. Компаниите што поддржуваат правни иницијативи или маркетиншки кампањи поврзани со ЛГБТ-активизмот се исто така негативно оценети, без оглед на другите аспекти од нивното работење. „Инспајар импакт скор“ не се стреми кон неутралност или широко прифаќање како традиционалните ЕСГ-методологии, туку одразува многу специфичен сет на вредности што произлегуваат од христијанскиот поглед на светот. Во таа смисла, на инвеститорите што делат такви вредности, „Инспајар“ им нуди алатка што не само што го мери финансискиот потенцијал туку и, како што опишуваат самите автори, „духовниот отпечаток“ на компанијата.

„Грешници“ на берзите

Меѓу компаниите што „Инспајар импакт скор“ ги оценува со најниска можна оценка се некои од најголемите светски имиња. Трите најлошо оценети компании се „Џонсон и Џонсон“ (Johnson & Johnson), „Фајзер“ (Pfizer) и „Алфабет“ (Alphabet).

Оценката од -100 во случајот на „Џонсон и Џонсон“ е резултат на комбинација од неколку фактори што „Инспајар инвестинг“ ги смета за неприфатливи, од производството на контрацептивни средства што можат да дејствуваат како абортус, преку покривањето на патните трошоци за вработените што сакаат да абортираат, до употребата на фетални клетки во развојот на вакцини. Дополнително, компанијата е високо оценета според индексот за корпоративна еднаквост HRC за нејзината поддршка на правата на ЛГБТК+, што е исто така евидентирано како негативен критериум во рамките на оваа методологија.

Оценката на „Фајзер“ од -100 исто така се базира на слични елементи. Компанијата произведува повеќе контрацептивни средства за кои се вели дека можат да спречат имплантација на оплодена јајце-клетка, а исто така донирала и на организации што го промовираат пристапот до абортус. Фетални клетки беа користени во процесот на тестирање на вакцината против ковид-19 (COVID-19), што „Инспајар“ го наведува како причина за негативната оценка. Како и во случајот со „Џонсон и Џонсон“, високиот резултат во ЛГБТ-индексот придонесува за вкупниот негативен резултат.

Негативната оценка на „Алфабет“ е поврзана со неколку аспекти. Компанијата финансиски ги поддржува организациите што се залагаат за проширување на политиките за абортус и заедницата ЛГБТК+, им нуди на вработените надомест за пристап до абортус и, според некои извештаи, нејзините платформи овозможуваат пристап до содржина што вклучува „дипфејк“ (англ. deepfake - видео од личност во кое неговото лице или тело се дигитално изменети така што изгледа како да е некој друг, обично се користи злонамерно или за ширење лажни информации) порнографија и други форми на непристоен или контроверзен материјал. Како и кај претходните компании, високата позиција во ЛГБТ-индексот се наведува како дополнителна причина за ниската оценка.

„Праведници“

Додека глобалните технолошки и фармацевтски гиганти добија најниски оценки, врвот на „Инспајар импакт скор“ го заземаат значително помалку познати компании. Трите највисоко оценети компании се „А.О. Смит корпорејшн“ (A. O. Smith Corporation), „Брансвик корпорејшн“ (Brunswick Corporation) и „Александрија риал естејт еквитис“ (Alexandria Real Estate Equities). Тие сите постигнаа резултати над 85, главно благодарение на нивните исклучително високи етички и оперативни стандарди според критериумите дефинирани од „Инспајар инвестинг“.

Корпорацијата „А.О. Смит“, производител на системи за греење вода и прочистување воздух, беше оценета како најдобра во класата во дури 18 различни категории, вклучувајќи квалитет на воздух, етички практики за вработување, благосостојба на вработените, приватност на клиентите и енергетска ефикасност. Особено високо се оценети ниското оптоварување од страна на компанијата врз животната средина, ефикасното управување со отпадот и емисиите на стакленички гасови, како и достапноста и одржливоста на нејзините производи.

На второто место е „Брансвик корпорејшн“, производител на опрема за пловење и рекреација, кој е исто така признаен како најдобар во класата во областите на деловна етика, управување со ризици, енергетска ефикасност и транспарентност во синџирот на снабдување. Компанијата нема никакви контроверзни активности според критериумите на „Инспајар“, а се издвојува и по доследното почитување на регулаторните стандарди и систематската работа за намалување на влијанието врз животната средина.

Третото место го зазема „Александрија риал естејт еквитис“, компанија специјализирана за развој и управување со иновативни кампуси во областа на науката и биотехнологијата. Компанијата беше оценета како одлична во категориите безбедност на податоците, благосостојба на вработените, одржливост на производот, етички практики во набавките и вработувањето, како и во врска со енергетската ефикасност. Како и другите компании на врвот на листата, „Александрија“ се издвојува по својот мал еколошки отпечаток, доброто управување со отпадот и усогласеноста со регулаторната рамка.

„Атлантик група“ е најдобро оценета меѓу хрватските акции Фото: „Атлантик група“ (Atlantic Grupa)

Кој ја користи алатката и зошто е контроверзна?

Алатката „Инспајар импакт скор“ првенствено е наменета за инвеститори што сакаат да го усогласат својот капитал со личните верувања, но нејзината примена оди подалеку од индивидуалните корисници. Резултатот е интегриран во аналитички алатки и портфолија што ги користат финансиски советници, институционални инвеститори, банки и семејни фондови.

„Инспајар инвестинг“ вели дека моментално управува со средства во вредност од околу три милијарди долари, вклучувајќи ЕТФ-ови што го следат нејзиниот систем за рејтинг.

Користењето на „Инспајар импакт скор“ им овозможува на инвеститорите брзо и транспарентно да ја проценат усогласеноста на компанијата со христијанските морални стандарди, без потреба од сопствено длабинско истражување. Системот нуди и можност за таканаречено истражување на влијанието (англ. impact research), каде што корисникот може да навлезе во деталите зошто компанијата добила позитивна или негативна оценка, дури до ниво на специфични производи, донации, политики или партнерства.

Сепак, токму таа строгост на „Инспајар импакт скор“ предизвикува поделени мислења. Додека религиозно ориентираните инвеститори го гледаат како алатка за одржување морална конзистентност во финансиските одлуки, многу критичари веруваат дека критериумите на системот произлегуваат од тесно дефинирани морални верувања, а не од универзални етички норми.

Парадоксално, многу практики што се негативно оценети од овој систем, како што се правата на малцинствата или инвестирањето во медицински истражувања, честопати се сметаат за пожелни или пофални во поширок општествен контекст.

Освен што ги елиминира од портфолиото некои од најголемите и највлијателни глобални компании, како што се „Епл“ (Apple), „Мајкрософт“ (Microsoft), „Амазон“ (Amazon) или „Џонсон и Џонсон“, „Инспајар импакт скор“ не ги оценува позитивните ефекти на овие компании врз животната средина, иновациите или работничките права. Имено, штом се открие елемент што не се вклопува во религиозната рамка, вкупната оценка паѓа, честопати на самото дно.

Поради тоа „Инспајар импакт скор“ често се перципира не толку како алтернативен ЕСГ, туку како еден вид идеолошки филтер што ја потчинува пазарната реалност во однос на светогледот. Но предноста на алатката доаѓа до израз токму кај конзервативните инвеститори на кои им е поважно што нема да се финансира со нивните пари отколку каде е највисокиот принос.

 

Некои од светските гиганти завршија на дното на листата, а причините се секакви, само не финансиски Depositphotos

Како изгледа приносот кога портфолиото ќе се филтрира според верски стандарди?

Во теорија „Инспајар импакт скор“ и фондовите што го користат, како што е „Инспајар 100 ЕТФ - БИБЛ“ (Inspire 100 ETF - BIBL), нудат алтернатива за инвеститорите што сакаат нивниот капитал да биде усогласен со религиозните верувања. Но практиката покажува дека строгите етички критериуми не мора да значат успех на пазарот.

Во изминатите пет години, ETF BIBL значително заостанува зад индексот S&P 500, главно поради исклучително строгата методологија на селекција заснована на принципите на библиски одговорно инвестирање (BRI). Оваа политика ги исклучува сите компании што, според критериумите на „Инспајар“, промовираат вредности што не се компатибилни со библиските учења.

Поради тоа од портфолиото автоматски се отстранети сите членови на таканаречената група на седум величествени, клучните двигатели на растот на пазарот во последните неколку години. Групата ги вклучува технолошките гиганти како „Епл“, „Мајкрософт“, „Алфабет“ и „Мета“ (Meta), чии корпоративни политики за области како што се ЛГБТК и абортусот се директно во спротивност со упатствата на BRI. Резултат? Пониски приноси, но и почиста совест, барем за оние што веруваат дека инвестициите треба да бидат во согласност со верата.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар