Јаглероден надоместок: Колку ќе плаќаат компаниите?

Во трка со крајниот рок, процедурите за носење на законот за климатска акција влегуваат во финалната фаза. Подготвен уште во 2021 година, па изменет и повторно поставен на ЕНЕР во 2023 година, деновиве ги трпи последните измени.

Законот е неопходен за земјава да се усогласи со регулативата на ЕУ за воведување механизам за прекугранично јаглеродно приспособување (англ. Carbon Border Adjustment Mechanism – CBAM) односно да се овозможи воведување јаглероден надоместок за компаниите што произведуваат електрична енергија, цемент, алуминиум, вештачки ѓубрива, железо и челик. Ако давачката не биде дефинирана навреме, наместо во земјава, парите на домашните компании по основ на јаглеродниот надоместок ќе завршуваат во странство.

Компаниите веќе се во преодна фаза и од лани до декември годинава имаат обврска да ги искажуваат емисиите на јаглероден диоксид што се вградени во нивните производи. Целта е цената на увезените производи да ја рефлектира содржината на јаглероден диоксид за која производителите во ЕУ плаќаат таква давачка.

Според регулативата на ЕУ, плаќањето на јаглеродната давачка ќе се одвива постепено во периодот од 2026 до 2034 година, а од 2034 година ќе се плаќа целосниот износ. Со тоа, практично, ЕУ им дава доволно време на сите што се вклучени да се приспособат на новата реалност.

Компаниите го чекаат законот за да имаат јасна слика

Од Министерството за животна средина за „Блумберг Адрија“ велат дека на последниот текст на законот за климатска акција биле добиени 24 мислења, од кои четири негативни „во дел од мислењата се адресирани некои конкретни прашања за идна имплементација. Работиме на нивно вградување“, ни одговорија од Министерството.

Очекувањата на Министерството се дека месецов ќе почне постапката низ владините тела до конечното усвојување.

Компаниите велат дека во последниот период има напредок во однос на процесот на соработка меѓу државата и компаниите што први ќе бидат на удар и ќе подлежат за плаќање надоместок за јаглеродниот отпечаток.

Во разговор за „Блумберг Адрија“, генералната директорка на „Макстил“, Марија Дуковска Павловска, вели дека компаниите се надеваат дека со донесувањето на законот за климатска акција ќе добијат јасно поставена рамка, која ќе содржи политики и неопходни административни мерки за да се намалат јаглеродните емисии и да се овозможи адаптација на најранливите сектори кон климатските промени.

Марија Дуковска Павловска, генерална директорка на „Макстил“/Приватна архива

„Со донесување на законот очекуваме и имплементација на системот за мониторинг и верификација на емисиите, а тоа би значело формирање акредитирани верификациски тела чија функција ќе биде верификација на директните и индиректните јаглеродни емисии, односно емисиите од употребата на влезните материјали и потрошувачката на електричната енергија. Со усвојувањето на законската регулатива очекуваме појасна слика околу целиот начин на верификација“, вели таа.

Колку ќе чини јаглеродниот надоместок?

Последната верзија од законот за климатска акција предвидуваше дека правните лица што испуштаат стакленички гасови при вршење на дејностите се должни да плаќаат надоместок за емисија на стакленички гасови за секој тон верификуван емитуван јаглероден диоксид или еквивалент на јаглероден диоксид.

„Висината на надоместокот се утврдува како процент од пазарната цена на дозволените емисии на европскиот регулиран пазар, скалесто, започнувајќи со не помалку од 2,5 отсто од висината на пазарната цена на дозволените емисии на европскиот регулиран пазар во моментот на стапување во сила на прописите“, беше наведено во таа верзија.

Дуковска Павловска вели дека е неблагодарно да се прават проекции за надоместокот, но дека би било добро да се почне со пониски суми.

„Сметам дека би било добро на почетокот да се плаќаат минимални надоместоци, кои од година на година би се зголемувале, со што од една страна би им се помогнало на компаниите, а од друга страна би им се дало можност постепено да се адаптираат во еден десетгодишен период односно до 2035 година, кога би се изедначиле давачките со ЕТС-системот (Европскиот систем на тргување) на Европската Унија‘“, вели таа.

Според првичната верзија на законот, висината на надоместокот не можеше да биде поголема од 70 отсто од средната вредност на цената на европскиот пазар до 2030 година, a емисиите треба да се верификувани.

Depositphotos

Надоместокот ќе ги поскапи производите

Воведувањето на овој прекуграничен механизам на јаглеродни емисии (CBAM) секако ќе има импликации врз цената на чинење на готовиот производ на компаниите. Позитивна околност е тоа што на компаниите им се дадени флексибилност и транзициски период до почетокот на 2026 година, во кој сите ќе може да ги направат потребните чекори кон нивна еколошка и климатска транзиција, вели Дуковска-Павловска.

„Воведувањето на овој прекуграничен механизам на јаглеродни емисии за ’Макстил‘ како компанија од областа на челичната индустрија се очекува да изврши влијание врз трошочната структура на финалниот производ. Зголемувањето на трошоците произлегува и од потребата за користење електрична енергија од обновливи извори, употреба на влезни материјали со вграден помал јаглероден отпечаток, како и имплементација на нови зелени проекти, при што се зема предвид зголемувањето на ефикасноста, потоа намалувањето на потрошувачката на електричната енергија и, секако, намалувањето на јаглеродниот отпечаток“, објаснува таа.

Предлог-законот ги поставува правните основи за „целосно воспоставување на системот за мониторинг, известување, верификација и акредитација на емисии на стакленичките гасови. „За верификацијата, предлог-законот дава можност и за користење европски акредитирани верификатори“, велат од Министерството за животна средина.

„Макстил“ е една од првите компании во државата што почна со целосна примена на сите начела што се внесени во регулативата CBAM, ја направи пресметката на јаглеродните емисии во согласност со методологијата на меѓународниот панел за климатски промени (Intergovernmental Panel on Climate Change – IPCC) и се подготвува за нејзина верификација.

Паралелно, компанијата развива и инвестиции поврзани со поддршката на зелената агенда.

„Преку нивна имплементација ќе се обезбеди намалување на вкупното количество на јаглеродни емисии, со што нашиот готов производ, топловаланиот дебел лим, ќе стане поконкурентен на европскиот пазар, а во крајна линија ќе биде и целосно зелен“, вели директорката на „Макстил“.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар