Што ги движи берзите на БРИКС: Царините на Трамп, Дипсик на Шји или реформите на Лула?

Дводневниот состанок на групата земји БРИКС од глобалниот југ, составена од 11 земји кои грубо би можеле да се опишат како пазари во развој, е во тек од вчера. На домаќинот Бразил во Рио де Жанеиро му се придружија десет земји-членки: Јужна Африка, Саудиска Арабија, Кина, Египет, Обединетите Арапски Емирати (ОАЕ), Етиопија, Индонезија, Индија, Иран и Русија.

Групата стана значајна политичка и економска сила во последните две децении, врз основа на желбата да се создаде противтежа на западното влијание, особено триумфиратот на американскиот долар за политичка, економска и валутна хегемонија. Сепак, како што процени економистот и предавач Анже Бургер за „Блумберг Адрија“, земјите се во многу погледи премногу хетерогени. „Им недостасуваат заеднички сидра за поголема соработка, од валута до сопствен финансиски систем, меѓународни организации, правни норми. Целата гореспомената инфраструктура е во доменот на западните земји, од кои земјите се обидуваат да се осамостојат“, проценува тој.

Заедно со Лојзе Козолет, аналитичар на брокерската куќа „Илирика“, ги разгледавме берзите на петте основачи - што ги движи, што ги попречува и што ги очекува во блиска иднина.

Помеѓу наковалната на израелските бомби и чеканот на тарифите на Трамп

Ова во голема мера се одразува и на нивните берзи - приносите можат да бидат значителни поради потценувањето на акциите, но ризиците, кои Бургер ги припишува на „некомпатибилните политички и економски системи, почнувајќи од демократијата и пазарниот систем до автократиите и државниот капитализам“, се значајни.

Кога се бараат инвестициски можности во земјите од БРИКС, надворешните фактори мора да се додадат на разновидниот сет на внатрешни фактори.

За да илустрираме, да споменеме само два. Дванаесетдневната војна меѓу Израел и Иран, која ја зголеми цената на нафтата и гасот и со тоа имаше позитивно влијание врз петро-економиите на Иран и Русија, а од друга страна, можноста за затворањето на Ормутскиот теснец и нападите врз иранската енергетска инфраструктура, го загрижи Пекинг, кој е најголемиот потрошувач на фосилни горива во светот и ги купува во голема мера и од Техеран и од Москва.

По израелските напади, цената на суровата нафта Брент скокна за околу седум проценти, на околу 74 долари за барел, а пазарот „припиша ‚воена премија‘ која се движи од осум до десет долари за барел поради потенцијалната блокада на Ормуз, низ која минува речиси една петтина од светската поморска нафта“, рече Томаж Арих, експерт за управување со фондови во „Сава Инфонд“. Скапата нафта и гас им користеа на Иран, Русија и ОАЕ, но им наштетија на Кина и Индија од перспектива на економскиот развој, а на Бразил од перспектива на животната средина.

Друга непозната работа што ќе влијае на пазарите на капитал и обврзници на гореспоменатите земји е ефектот на царините на Трамп. Оваа недела, САД ќе воведат високи реципрочни царини за многу од нив почнувајќи од 9 јули, освен ако не се постигне договор пред крајниот рок. Перспективите за нив се слаби, со оглед на тоа што досега се склучени само два договора (со Велика Британија и Виетнам), а ги закочија преговорите со Јапонија.

Ударот од царините на САД, како и неговото влијание, варира во голема мера од земја до земја - од 10 проценти за бразилскиот увоз до 31 процент за увозот од Јужна Африка.

Индија: Војна на границата, динамика на берзата

Ова носи и можности и ризици. Од една страна, ги имаме брзорастечките и динамични економии на Кина и Индија, кои самите се различни во однос на политичките системи, економското управување и контролата на пазарот на капитал.

Демократската, но хаотична Индија, од друга страна, порасна за 6,5 проценти минатата година, но азискиот гигант е погоден од ниска продуктивност, непроѕирна регулаторна средина, ригиден пазар на трудот, бавна индустријализација и недостаток на структурни реформи. На ова може да се додадат и геополитичките загрижености, како што покажа неодамнешниот конфликт со Пакистан и традиционалните гранични тензии со Кина. Ова и домашните политички турбуленции (минатогодишните двомесечни парламентарни избори) на владата на Нарендра Моди беа проследени во хаотичен ритам од страна на берзите.

Индиските акции поминаа низ турбулентни шест месеци добивки по масовното зголемување на американските царини, проследено со мечкин пазар и сегашното закрепнување.

Индексот MSCI India, кој опфаќа 157 акции со голема и средна капитализација, доби само 5,68 проценти оваа година, речиси седум процентни поени помалку од индексот MSCI Asia Pacific, според податоците на „Блумберг“. Индексот Nifty 50 со 50 акции доби 8 проценти во истиот период.

Кина: Змејот што јаваше длабоко

Додека Кина порасна со темпо од пет проценти минатата година, што е во согласност со плановите на Комунистичката партија, овој азиски гигант се бори со структурни предизвици - стагнација на пазарот на недвижности, невработеност, намалување на населението, одлив од пазарите на капитал, дефлација, млака потрошувачка и презадолженост во провинциите и претходно споменатата трговска војна со Западот.

Мешавината на земјите од БРИКС, исто така, одразува шаренолик сет на валути, што може значително да го намали повратот на инвестициите поради амортизација во споредба со доларот или еврото, па затоа се препорачува заштита од валутниот ризик, изјави за „Блумберг Адрија“ Никола Стакиќ, менаџер на средства во „Еклектика Капитал“.

Економистот и предавач Митја Ковач предупредува дека за да се поттикне употребата на јуанот и да се привлече поголем интерес на инвеститорите, Кина треба да се откаже од контролата врз девизниот курс и да се откаже од контролата врз пазарите на капитал.

Но, претседателот Шји Џјинпинг има голем адут во ракавот. Пекинг успеа да ја спроведе револуцијата на вештачката интелигенција (ВИ) отелотворена од Дипксик (DeepSeek) многу подобро и побрзо од Западот, што е предност на централизираната авторитарна влада. Кинеските акции забележаа извонреден пораст досега во 2025 година, при што индексот Hang Seng, деноминиран во јуани, постигна поврат од 15,4 проценти.

„Кина пред години објави дека ќе стане технолошка суперсила број еден, што значи дека инвестира огромни количини капитал во развој на чипови“, рече Сашо Шмигиќ, директор на инвестицискиот сектор во „Генерали Инвестментс“ (Generali Investments), за улогата на развојот на чипови за вештачката интелигенција. Акциите во технолошкиот сектор, зелените технологии, автомобилската индустрија, а по конфликтот меѓу Индија и Пакистан, исто така и производителите на оружје, се водечки, бидејќи муслиманската земја користи кинеско оружје во својот арсенал.

Бразил: Наплив на пазарни реформи

Како и Индија, и Бразил има млада популација, што може да ги поттикне иновациите, потрошувачката и долгорочниот економски раст. Бразил порасна за 3,4 проценти минатата година, а Меѓународниот монетарен фонд предвидува дека ќе забави на 2,3 проценти оваа година. Како и Русија - и за разлика од Кина - проблемот е растечката инфлација, која е 5,4 проценти. Во јули, централната банка беше принудена повторно да ги зголеми каматните стапки на рекордни 15 проценти, највисока во последните 20 години, објави „Ројтерс“.

Економијата, која е домаќин на самитот на БРИКС и конференцијата за климата КОП30 на есен, е оптоварена со климатските промени, при што земјоделството сочинува една четвртина од нејзиниот БДП. Од март 2025 година, американските царини за бразилски челик и алуминиум достигнаа 25 проценти, загрозувајќи 60 проценти од извозот на челик во САД. Ова го зголеми реалниот курс за 12 проценти во однос на доларот оваа година, дополнително штетејќи го извозно ориентираниот Бразил. Во интервју за „Њујоркер“, самопрогласениот левичарски прогресивен човек на чело на јужноамериканскиот гигант, Лула да Силва, додаде масло на огнот на спорот со Трамп, нарекувајќи го „злобен човек“ и велејќи дека „постојат луѓе кои веруваат во работи за кои на сите треба да им биде јасно дека се лаги, бидејќи се толку апсурдни“.

Харизматичниот Лула се соочува со избори следната година, во услови на намалување на јавната поддршка, но бразилскиот индекс Ibovespa доби 15,4 проценти оваа година, потпомогнат од порастот на акциите во градежништвото и недвижнините, бидејќи земјата донесе пазарни реформи претходно оваа година што ги поедноставуваат правилата за странските инвеститори и ја елиминираат потребата од локално претставување.

Јужна Африка: Закрепнување во сенка на царините и владината политика

Јужноафриканската економија порасна за само половина процентен поен минатата година, а прогнозата за оваа година е околу 1,7 проценти. Инфлацијата е околу три проценти, централната банка склучи серија намалувања на клучните каматни стапки на крајот од годината на 7,75 проценти, а лабавата монетарна политика ќе продолжи во 2025 година.

Во своето обраќање за состојбата на нацијата во февруари, претседателот Сирил Рамафоса најави структурни реформи, поголема соработка помеѓу приватниот и јавниот сектор, намалување на дефицитот и инвестиции во инфраструктурата, според анализата на „Дилојт“. Акциите на компаниите во рударскиот сектор се потенцијално интересни.

Имплементацијата е попречена од проблемите со коалицијата, американските царини и - слично на случајот со Бразил - климатските промени (суша). Референтниот индекс JSE FTSE Top 40 е во биковски тренд во последните шест месеци, добивајќи за 10,38 проценти досега, додека коефициентот P/E од 18,19 одразува зголемена преценета пазарна вредност, според податоците на „Блумберг“.

Русија: Јуанот ја движи војната на Путин и пазарите

По три години војна во Украина, Русија не се откажува од неоимперијалните цели на претседателот Владимир Путин, кои исто така вклучуваат во голема мера милитаризирана економија. Меѓународната заедница воведе 20.000 санкции врз земјата, што е најсеопфатниот пакет во историјата и во светот. Тие вклучуваат трговско ембарго, замрзнување на инвестициите, замрзнување и конфискација на меѓународните резерви, забрана за купување руски државни обврзници и исклучување на руските банки од SWIFT системот.

Каматната стапка на руската централна банка е на 21 процент речиси шест месеци, а инфлацијата се искачи на 9,9 проценти во јануари. „Економијата е сериозно прегреана, на приватниот сектор му е сè потешко да се натпреварува за ресурси со армијата и буџетот за одбрана, кој цица сè повеќе финансиски, човечки и технолошки ресурси“, вели Денис Манцевич, експерт за постсоветскиот простор, сумирајќи ја макроекономската состојба.

Минатата година, западните сојузници воведоа забрана за тргување со евра и долари против земјата, што значи дека се дозволени само трансакции преку шалтер.

Забраната ќе резултира со повлекување на фондовите што се тргуваат на берза (ETF) што ги следат движењата на руските компании, а со тоа и со недостапност на рускиот берзански пазар за западните инвеститори. Аналитичарот на „Блумберг Адрија“ Михаел Блажековиќ, проценува дека ова ќе ја зајакне улогата на јуанот на руските финансиски пазари, бидејќи ограничувањата не важат за пријателски земји како што е Кина.

Рускиот берзански индекс MOEX забележа зголемување од 11 проценти во 2025 година поради евентуално среднорочно примирје. И покрај растот, Блажековиќ истакнува дека московскиот индекс MOEX добил само шест проценти во просек во текот на петгодишниот период поради пандемијата, војната и поврзаните санкции. „Во меѓувреме, американскиот индекс S&P 500 доби 80 проценти, а европскиот индекс Stoxx600 доби 30 проценти“, го става тоа Блажековиќ во поширок контекст.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар