Колку може да настрада Македонија од трговската војна на Трамп со ЕУ?

Официјалните претставници на Европската Унија брзаат да ги зајакнат меѓусебните врски како што расте загриженоста дека американскиот претседател Доналд Трамп ќе се обиде да го ослабне  блокот од 27 нации преку царините со кои се заканува.

Како што пишува „Блумберг“, на приватен состанок минатата недела Европската комисија ги повикала земјите членки да останат обединети, при што некои ја споредиле ситуацијата со преговорите за брегзит своевремено, кога официјалните лица на Обединетото Кралство инсистирале на билатерални договори за да го поткопаат единството на ЕУ.

Економски, Европа оди во трговска конфронтација со Трамп во доста ослабена позиција. Податоците објавени во четвртокот покажаа дека БДП и во Германија и во Франција се намалил во четвртиот квартал минатата година. Во меѓувреме, бројките што треба да се објават подоцна во Вашингтон може да покажат дека економијата пораснала со здрави 2,6 проценти на годишно ниво, минатиот квартал.

Европската Унија е значително изложена кон американскиот пазар, со извоз од 509.3 милијарди евра во 2022 година, а увоз од САД од 358,4 милијарди евра, што значи дека блокот има трговски суфицит со најмоќната економија во светот. Според „Евростат“, најголем европски извоз во САД се машини и возила (207,6 милијарди евра), хемикалии (137,4 милијарди евра) и други произведени стоки (103,7 милијарди евра), кои заедно сочинуваат речиси 90 отсто од извозот.

Доколку Трамп ги оствари своите закани, најмногу ќе бидат поголеми најголемите економии во ЕУ, пред сѐ германската, која извезува претежно автомобили и машини во САД, Франција со својот извоз на луксузни добра, храна, вино, Италија со машини, текстил, луксузни автомобили...

Македонската економија е тесно поврзана со ЕУ, при што значителен дел од нејзиниот извоз е насочен кон земјите членки на ЕУ. ЕУ служи како главен пазар за македонските производи, особено во секторите како што се автомобилски компоненти, текстил и машини. Доколку САД воведат царини за стоки од ЕУ, тоа може да доведе до намалување на извозот на ЕУ во САД, што потенцијално ќе предизвика забавување на производствените активности на ЕУ. Тоа, пак, може да ја намали побарувачката за интермедијарни стоки испорачани од македонските производители, што негативно ќе влијае на приходите од извозот на земјата и на индустриското производство.

Центарот за истражување и креирање политики (ЦИКП) од Скопје направи анализа за можните ефекти врз извозот на економиите од Западен Балкан доколку претседателот Трамп ги воведе царините за увоз од ЕУ.

„Доминантното влијание на Германија во Западен Балкан е очигледно. Германија е главната извозна дестинација за овој регион. Ако Германија падне, ќе страдаат и економиите на Западен Балкан. Речиси 50 проценти од македонскиот извоз е во Германија, Босна и Херцеговина извезла стоки за 1,46 милијарда долари во 2023 година, а Србија во последните години бележи зголемена стапка на извоз во Германија“, вели Горан Миладинов, експерт од ЦИКП за економетрија и демографија.

Бидејќи деловите за машини и возила претставуваат најголеми групи извозни производи во вкупниот извоз на Македонија и Србија, може да се претпостави дека овие две земји од Западен Балкан имаат најголем ризик од пад на извозот во Германија поради падот на таа економија.

Сценарија „Ограничен Трамп“ и „Целосен Трамп“

Анализата на ЦИКП се темели на две сценарија: „Ограничен Трамп“, при што за ова сценарио се претпоставува годишно намалување на извозот како процент од БДП од 10 отсто и се претпоставува дека флуктуирачкиот номинален курс го следи својот природен пат, т.е. претпоставувајќи тригодишен пондериран подвижен просек за номиналниот девизен курс. И второто сценарио е „Целосен Трамп“, за кое се претпоставува дека извозот како процент од БДП ќе се намалува годишно за 20 отсто и дека флуктуирачкиот номинален курс повторно ќе го следи својот природен пат.

Намалувањето на учеството на извозот како дел од БДП нема да доведе до значителен инфлациски пораст во ниту една од земјите од регионот според двете сценарија.

Според првото сценарио, Албанија ќе има стабилна инфлација, а Босна и Херцеговина ќе доживее дефлација, додека за преостанатите три земји, Македонија, Србија и Црна Гора, во првите две години на проектираниот период, односно 2025-2026 година се очекуваат мали незначителни зголемувања на стапките на инфлација, а потоа постепено се намалуваат во следните години, што доведува до стабилна инфлација. Интересно е да се забележи дека според второто сценарио „Целосен Трамп“, се предвидува поголемо намалување на инфлацијата во сите земји со изненадувачки повисока негативна стапка на инфлација за Босна и Херцеговина, достигнувајќи ниво од -12 отсто во 2030 година. Сличен тренд со дефлација, но од значително помал обем, се предвидува и за Македонија во периодот 2028-2030 година. Србија, Црна Гора и Албанија се очекува да имаат стабилна инфлација според второто сценарио.

ЦИКП направи симулација според две сценарија и за ефектот на царините врз падот на БДП кај економиите од Западен Балкан. Првото сценарио претпоставува годишен пораст на индексот на потрошувачки цени (ИПЦ) од 10 проценти, годишно намалување на извозот како процент од БДП од 10 проценти и годишно намалување на странските директни инвестиции (СДИ) од 5 проценти. Второто, попесимистичко сценарио претпоставува годишен пораст на ИПЦ од 10 проценти, годишно намалување на извозот како процент од БДП од 10 проценти и годишно намалување на СДИ од 5 проценти. Според првото сценарио, најголем удар врз растот на БДП може да се очекува за Босна и Херцеговина и Црна Гора, а најмал удар се очекува за Србија, а потоа и за Албанија (освен во 2025 година).

Големо забавување на растот на БДП би се очекувало и за Македонија, кој ќе се  стабилизира дури во 2029 и 2030 година, кога ќе биде висок како во базичниот период. Според второто сценарио, сите земји во сите години од проектираниот период 2025-2030 би забележале негативен економски раст (освен Србија во 2025, 2027 и 2030 година). Според овие проекции од второто сценарио, Македонија би се соочила со најголемо забавување на растот на БДП, од -8 отсто на -9 отсто во периодот 2027-2029 година. Србија, пак, повторно би имала најмало забавување на растот на БДП и во ова сценарио.

„Како заклучок, доколку стапат во сила тарифите, како што е најавено, тие нема значително да влијаат на инфлацијата во земјите од Западен Балкан; сепак, можно е мало влијание врз цените во првите две години додека економиите не се приспособат, без значителни шокови за зголемување на стапката на инфлација. Но, воведувањето тарифи ќе има негативно влијание врз економскиот раст, бидејќи ќе доведе до намалување на извозот и на СДИ, а со тоа и на знаењето и стручноста, што ќе влијае на конкурентноста на економиите во регионот на Западен Балкан“, истакнува Миладинов од ЦИКП.

Што да се направи?

За да се одржат економиите на Западен Балкан во овие нестабилни услови на глобална економска и трговска политика, ЦИКП ги предлага следните мерки:

Воведување заштитни мерки за ранливите сектори (машини и возила и текстилна индустрија), како што се привремени даночни олеснувања, краткорочни субвенции, како и стимулации за истражување и развој и обезбедување финансиска помош за диверзификација на извозните пазари; намалување на нивото на даноците на извезената стока. Ова може да привлече СДИ и да го поттикне локалното население да започне бизнис.

Обезбедување поддршка, финансиска помош и субвенции за компаниите што произведуваат производи што се на локална побарувачка за да се намали зависноста од увоз. Ако ЕУ одлучи да ѝ објави „сеопфатна војна“ на Кина, што исто така ќе ги поскапи производите увезени од ЕУ, со цел да ги заштити локалните економии и да ја контролира инфлацијата, владите на Западен Балкан ќе мора да го поддржат домашното производство, а не извозно ориентираното.

Ако економскиот пад на ЕУ поттикне обратна миграција, потребно e воведување политики за интеграција на пазарот на трудот и развој на бизнисот за поддршка на повратниците да отвораат бизниси и да ги користат нивното знаење и акумулираните финансии како инвестиции во локалната економија.

Доколку ЕУ одлучи да ги намали трошоците за производство и да ги пресели производствените капацитети од Азија, па дури и од земјите членки на ЕУ во Западен Балкан, регионот ќе треба да се подготви за справување со постојаниот недостиг од работна сила. Затоа, на регионот на Западен Балкан ќе му бидат потребни политики за проширување на вработеноста и привлекување квалификувана работна сила, како што е техничкото стручно образование, и уверување дека новите технолошки алатки и стандарди можат да ги намалат трошоците за производство и да го подобрат квалитетот на производите.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар