Како и зошто банките ја зголемуваат националната референтна каматна стапка?

Националната референтна каматна стапка (НРКС) е на највисоко ниво од 2018 година досега. Каматата што на својата веб-страница ја објавуваат и Македонската банкарска асоцијација (МБА) и Народната банка (НБРМ) се менува секој месец и во октомври изнесува 2,41 отсто. Во пресметката на оваа референтна каматна стапка се вклучени денарските депозити без валутна клаузула договорени со домаќинствата и нефинансиските институции, а која е објавена на страницата на НБРМ секој 25-ти календарски ден во месецот. Значи тоа се депозитите чии камати ги одредуваат банките. Но зошто е важна? 

Оваа камата е важна затоа што банките ја земаат предвид при пресметка на променливите камати за потрошувачките кредити во денари. Односно, фиксниот дел од каматата што ја утврдува банката се зголемува за износот на националната референтна каматна стапка.

На пример, ако банката ви нуди потрошувачки кредит со фиксна камата за определен период од пет отсто, по истекот на тој период таа ќе се зголемува со секој пораст на НРКС.

А зошто е интересна за анализа токму сега? Растот на НРКС продолжува иако Народната банка почна со монетарно олеснување и во два наврата ја намалуваше основната каматна стапка за по 0,25 процентни поени, па таа падна од 6,30 на 5,8 отсто. Тоа значи дека банките ги зголемуваат каматите на краткорочните депозити и со тоа ја зголемуваат основата за пресметка на оваа камата.

Банките со задоцнување ги примаат сигналите од НБРМ

„Блумберг Адрија“ праша во централната банка кога и под кои услови се менува националната референтна камата и дали досегашното намалување на основната камата треба да има влијание на нејзината висина.

Од НБРМ ни одговорија дека оваа каматна стапка е базирана на правилата што во 2019 година ги утврди МБА.

„Во согласност со овие правила, НРКС претставува каматна стапка на денарски депозити без валутна клаузула договорени со резидентни домаќинства и нефинансиски друштва (сметководствени состојби). Притоа, НРКС претставува една од опциите за избор на референтна каматна стапка за побарувања и/или обврски во денари. Оттука, банките самостојно одлучуваат дали ќе ја користат НРКС како основа за утврдување на каматните стапки за нивните денарски продукти“, велат од НБРМ.

На прашањето кога ќе се пренесе намалувањето на основната камата на другите камати од НБРМ велат дека приспособувањето оди постепено, во зависност од политиката на секоја одделна банка.

„Во однос на трансмисијата, треба да се има предвид дека преносот на сигналите од монетарната политика врз каматната политика на банките се одвива постепено и со одредено задоцнување, во согласност со потребите за соодветно приспособување во структурата на портфолијата и билансите на банките на новите услови, балансирање на ризиците и сл., што ја условува и динамиката во приспособувањето, која исто така кај различни банки е различна – некои банки тоа го прават почесто во текот на годината (квартално, па дури и месечно), други на пример до двапати во годината“, велат од НБРМ.

Растат и банкарските провизии и надоместоци

Освен националната референтна каматна стапка, во пораст се и провизиите и надоместоците што ги наплатуваат банките на своите клиенти. „Блумберг Адрија“ веќе пишуваше дека некои од банките веќе извршија зголемување на надоместоците со почетокот на четвртиот квартал, други, пак, веќе ги известија клиентите дека тоа ќе сторат од 1 декември. Меѓу нив се и најголемите банки, кои имаат најголем пазарен удел - „Комерцијална банка“ и „НЛБ банка“, а „Стопанска банка“ го стори тоа во првиот квартал годинава.

Надоместоците се зголемуваат за пет денари, главно од 35 на 40 месечно за одржување платежни сметки со промет во тековниот месец и од 25 на 30 денари месечно за одржување платежни сметки по основ на пензија.

Висината на овие надоместоци е регулирана со членот 74 од Законот за платежни услуги и платни системи. Тој предвиде „давателот на платежни услуги да може да пресметува и наплатува вкупен месечен надоместок со разумна висина“.

„Разумната висина на надоместокот од ставот (1) на овој член не смее да биде повисока од 0,1 отсто од подвижниот просек на просечната месечна исплатена нето-плата во земјата за претходните 12 месеци, во согласност со објавите од страна на Државниот завод за статистика“, се наведува во Законот.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар