НБМ: Станбените кредити забавуваат, должниците редовни

Двоцифрениот раст на цените на становите во Скопје што започна кон крајот на 2021 година продолжува и во текот на 2023 година. Иако во изминативе неколку месеци покажува знаци на забавување, зголемувањето на цените на недвижностите сè уште е високо. „Блумберг Адрија“ веќе пишуваше дека меѓу главните двигатели на растот на цените на становите во изминатиов период беа банките, кои преку своите кредитни политики од една страна му даваа силна поддршка на градежниот сектор, пред сè за финансирање изградба на станбени згради, а од друга страна обезбедија ниски камати за станбените кредити наменети за населението. Меѓутоа, во меѓувреме работите се сменија. Високата инфлација ја принуди Народната банка да ја заостри монетарната политика, што резултира со зголемување на каматите на кредитите за корпоративниот сектор и за населението. Ја прашавме Народната банка дали континуираниот раст на цените на недвижностите во новонастанатите услови носи ризици по македонската економија, односно по финансиската стабилност.

        

Глобален феномен

Оттаму велат дека растот на цените на недвижностите е речиси глобално присутен феномен во последниве години, што кореспондира со преференциите за инвестирање во услови на пандемија, а потоа и растот на инфлацијата, пристапот до финансирање, како и силниот раст на трошоците за градежните материјали и на другите влезни инпути во градежната индустрија.

„Народната банка постојано оценува и следи дали цените на недвижностите се во линија со динамиката на клучните економски параметри. Нашите анализи покажуваат дека растот на цените на пазарот на недвижности генерално ги рефлектира промените во понудата и побарувачката. Дополнително, според најновите податоци, и кај нас, растот на цените на недвижностите во последните два квартала забавува, но и натаму се одржува на високо ниво (18,8 проценти во првиот квартал од 2023 година и 20,6 проценти во четвртиот квартал на 2022 година).“, велат од Народната банка.

Од централната банка посочуваат дека стапката на раст на станбеното кредитирање исто така забавува, а портфолиото на станбени кредити е здраво и со највисок квалитет и засега нема знаци за остварување на кредитниот ризик.

„Показателот на нефункционални кредити кај станбените кредитни производи и натаму останува низок и заклучно со првиот квартал во 2023 година изнесува 0,5 проценти“, велат од Народната банка.

Нагло паѓање на цените може да биде ризично

Според нив, ризиците за банкарскиот сектор врзани за пазарот на недвижности главно се поврзуваат со евентуалното поостро свртување на циклусот, односно доколку дојде до брза и силна надолна корекција на цените, може да влијае врз ликвидноста на заложените недвижности кај банките и, во крајна линија, да доведе до остварување на кредитниот ризик.

„Движењата на пазарот на недвижности засега не упатуваат на вакви ризици. Она што е особено важно е што банките се соодветно капитализирани, со способност за апсорбирање на ризиците, а со носењето на макропрудентните мерки во доменот на противцикличниот заштитен слој на капиталот и квалитетот на кредитната побарувачка, дополнително се зајакнува отпорноста на шокови“, велат од Народната банка.

Од НБМ велат дека продолжуваат со континуирано следење на пазарот на недвижности и оцена на можните ризици и дека се подготвени за натамошно преземање соодветни макропрудентни мерки, доколку се оцени дека тоа е потребно за зачувување на финансиската стабилност.

„При последната мисија на Меѓународниот монетарен фонд беа дадени позитивни оцени за состојбата на банкарскиот систем кај нас, како и макропрудентните мерки преземени од страна на Народната банка“, велат од Народната банка.

Со помош на Александра Томиќ