Што ќе значат полесните услови за станбено кредитирање: направивме пресметки

Народната банка усвои мерки со кои од декември прв стан ќе се купува по олеснети услови, додека тие што веќе имаат дом и купуваат дополнително живеалиште ќе подлежат на построги услови за купување. Целта, според гувернерот Трајко Славески, е да им се помогне на тие што немаат сопствено живеалиште да ја постигнат целта, а истовремено и да се заузди континуираниот раст на цената на становите, феномен особено видлив во главниот град, дури и во услови кога третина од становите се празни.

Новината е во тоа што отсега оние што купуваат прв стан ќе може да добијат станбен кредит од банките и со учество од 10 проценти од вкупната вредност на објектот за живеење, а за сите преостанати случаи минималното сопствено учество се зголемува од постојните 15 на 25 проценти од вредноста на станот. Како што истакна гувернерот, се очекува најголема корист од новите правила да имаат претежно млади лица и млади брачни парови што го немаат решено своето станбено прашање.

Направивме неколку пресметки користејќи ги калкулаторите на веб-сајтовите на домашните банки да видиме што ќе значи во пракса одлуката на Народната банка.

Ќе ја земеме просечната цена на квадратен метар станбен простор во Скопје, која според веб-сајтот cenakvadrat.com во август годинава изнесувала 1.872 евра. Земаме за пример еден стан од 50 квадрати, големина што е најмногу барана од купувачите, кој чини 93.600 евра. Според досегашната пракса, минимум учество за кредит за овој стан би изнесувало 14.040 евра, а од први декември ќе треба да се обезбедат 9.360 евра, односно 10 отсто. Тоа значи дека ќе треба да се земе кредит од 84.240 евра. Доколку кредитот се отплаќа на 20 години, според калкулаторот на една од поголемите банки, која има меѓу најниските каматни стапки за станбен кредит, месечната рата би изнесувала 467 евра во првите пет години, кога каматната стапка е фиксна, а потоа во преостанатите 15 години ратата би била 517 евра, со променлива каматна стапка. Со актуелните правила, со учество од 15 отсто, месечната рата во првите пет години ќе изнесуваше 441 евро, а потоа 489 евра. 

Доколку, пак, во пресметките ги вклучиме просечните цени на становите во најатрактивните скопски општини, Центар, Карпош и Аеродром, математиката е нешто поинаква. Во Центар, на пример, според cenakvadrat.com, просечната цена на станбениот квадрат во август била 2.140 евра. „Нашиот“ стан од 50 квадрати ќе чини 107.000 евра, а потребното минимално учество за кредит според новите правила ќе биде 10.700 евра, додека кредитот ќе изнесува 96.300 евра. Калкулаторот на банката вели дека месечната рата во првите пет години ќе биде 534 евра, а потоа 592 евра  Во Карпош, со просечна цена на квадратот од 2.071 евро, овие рати ќе бидат 516 и 572 евра, соодветно, додека најниски ќе бидат за Аеродром, со просечна цена на квадратот од 1.821 евро, месечните рати ќе бидат 455 евра и 503 евра, соодветно.

Граѓаните различно реагираат на овие мерки на Народната банка. Некои велат дека на младите луѓе, младите брачни парови и сл., веројатно ќе им значи што ќе можат со помало учество да влезат во авантурата наречена купување свој стан, бидејќи за луѓе што се на почеток на своите кариери помалку е веројатно дека имаат заштедено значителна сума, освен ако немаат поддршка од родителите итн.

„Сепак, цените на квадратот отидоа до небо и, дали со 10, дали со 15 отсто учество, ратата од кредитот е доста висока како финансиски товар за едно просечно семејство. И каматните стапки последниве години се на историски најниски нивоа, но на крајот сето тоа е попусто кога цените на становите едноставно се превисоки“, вели една сограѓанка од помладата генерација што ја прашавме за мислење.

Некои мислат, пак, дека мерката може да има и контраефекти од оние што се замислени.

„Навидум мерка што ќе им помогне на младите да купат стан – ќе им требаат десетина илјади евра кеш -  но во принцип мислам дека мерката само ќе ја зголеми побарувачката на станови, а со тоа и цената на становите, што веројатно ќе го направи домувањето уште помалку пристапно за оние категории граѓани за кои е всушност наменета да помогне. За да се намали цената на становите, потребно е повисоко да се оданочуваат празните станови, за луѓето да не купуваат по неколку недвижности како инвестиција“, вели аналитичарот Бесим Небиу, кој има долгогодишно меѓународно искуство во сферата на домувањето. Тој вели дека има повеќе причини зошто растат цените на становите, но поентата е дека инвестицијата во празен стан во моментов е една од најдобрите можни инвестиции. „Од 50 до 150 отсто зголемување имаме кај цените на становите во последните пет години и повеќето не се купуваат заради издавање и сл. А, да држите празен стан ве чини многу малку – сметки, одржување и симболичен данок на имот од педесетина евра годишно“, додава тој.

Градилиште во центарот на Скопје

 

Направивме и пресметка околу тоа колку ќе биде потешко да купат стан на кредит оние на кои тоа ќе им биде втора, трета недвижност итн.

Па, за истиот овој стан од 50 квадрати, доколку досега за просечната цена во Скопје требало да издвојат најмалку 14.000 евра за учество, за нив прагот ќе биде повисок и сега ќе треба да учествуваат со најмалку 23.400 евра, односно 25 наместо 15 отсто.

Ратата за кредитот, кој сега ќе изнесува 70.200 евра, ќе им биде 389 евра за првите пет години и 431 евро за преостанатиот период од 15 години. Аналогни ќе бидат пресметките на оние за „привилегираните“ граѓани доколку ги земеме предвид просечните цени на становите во Карпош, Центар или Аеродром.

Заклучок: за станови од едвај педесетина квадрати, кои веќе достигнуваат и по 120-130 илјади евра во новоградба, луѓето што мечтаат за своето прво сопствено живеалиште, дали со 10 или 15 отсто учество, ќе треба да бидат подготвени да издржат доста високи месечни рати, кои нема да бидат под 450-500 евра.

 

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар