Данокот на добивка расте, како Македонија ќе привлекува инвестиции?

На 1 јануари годинава рамните даноци ќе станат полнолетни. Од 1 јануари 2007 година во земјава се применува даночна стапка од 10 отсто за персоналниот данок и за данокот на добивка. Целта на рамните даноци беше намалување на товарот на компаниите во земјава, но и привлекување нови странски инвестиции.

Ефектот стана видлив веднаш. Таа 2007 година за првпат нивото на странски директни инвестиции (СДИ) во земјава надмина половина милијарда, а последните податоци говорат во прилог на тоа дека годинава за првпат земјава ќе надмине милијарда евра СДИ.

Сепак, на прагот на полнолетството, за дел од компаниите, за најголемите, даночната стапка од 10 се качува на 15 отсто. Тоа се прави со цел земјава да се усогласи со минималниот данок на добивка што во европските земји почна да се применува годинава, а во 2025 година ќе треба да се плати.

Земјите од ОЕЦД и Г20 го воведоа минималниот данок од 15 отсто за да ги демотивираат големите компании да ги префрлаат бизнисите во јурисдикции со ниски даноци, а со тоа да ја ограничат и таканаречената „трка до дното“, во која земјите се натпреваруваа да привлечат инвестиции преку намалување на стапките на данок на добивка и воведување даночни ослободувања и олеснувања.

Потребни се нови бенефиции, велат од Советот на странски инвеститори

За Советот на странски инвеститори во земјава ваквото усогласување е очекувано. Оттаму за „Блумберг Адрија“ велат дека очекуваат измените на законот да бидат донесени навреме за парите по основ на данок на добивка да не се одлеат од земјава.

„Советот на странски инвеститори уште пред речиси три години го отвори ова прашање и бараше усогласување на македонската даночна регулатива со глобалната. Доколку Владата не го решеше ова прашање, странските компании разликата по основ на данок на добивка ќе ја плаќаа во други држави“, велат од Советот.

Сега, кога се елиминираат овие ослободувања, „тие да се трансформираат во друга форма на бенефиции“, велат од Советот на странски инвеститори.

Подготовката на измените во Законот за данокот на добивка се при крај. Од Владата вчера за „Блумберг Адрија“ рекоа дека се вршат финалните проверки на релација Министерство за финансии – Секретаријат за законодавство и дека наскоро тој ќе се најде пред министрите во Владата по што ќе биде пуштен во Собрание.

Измените ќе важат за компаниите што на глобално ниво имаат приходи поголеми од 750 милиони евра, а во земјава остваруваат приходи од 10 милиони евра и профит поголем од милион евра.

Неодамна кога ги објаснуваше измените во законот, премиерот Христијан Мицкоски рече дека во земјава се идентификувани три типа компании што ќе подлежат на повисоката стапка на корпоративен данок.

„Првиот се оние што користат т.н. даночни олеснувања што се во слободните економски зони, вториот тип се компаниите што користат вакви даночни олеснувања но се надвор од слободите економски зони, а третиот вид се оние што даваат услуги на слободниот пазар, како што се ’Телеком’, А1, ’Цементарница’, ЕВН… Тие мора да платат 15 проценти данок“, рече Мицкоски.

Фискалниот совет го пофали усогласувањето со минималниот данок

Зголемувањето на даночната стапка на 15 отсто го предвиде Министерството за финансии во фискалната стратегија за периодот 2025-2029 година, каде што е наведено дека земјата ќе остане да води политика на ниски каматни стапки, а кај данокот на добивка „ќе се пристапи кон усогласување со минималниот данок на добивка каде што нашата држава веќе е потписничка на иницијативата на ОЕЦД /Г20“.

Фискалниот совет во мислењето за стратегијата го поздрави ваквиот чекор на државата.

„Ова даночно правило е потребно да се воведе и имплементира што поскоро со цел да нема одлевање (плаќање) на данок во странски земји наместо во нашата“, се наведува во мислењето на Советот.

Експертите од фискалниот совет сметаат за поздравување се и другите определби за максимално намалување на сите даночни ослободувања и олеснувања од законите за данокот на личен доход и данокот на добивка што се во сила во претходните две години. Според Советот, кратењето на олеснувањата имаа значителен фискален импакт.

Тоа особено важи за данокот на личен доход, каде што ослободувањата и олеснувањата се доведени до минимум. За 2025 година е планирано тие да изнесуваат само 991 милион денари, за во 2029 година да достигнат до 1,39 милијарда денари.

Данокот на добивка и натаму нуди многу олеснувања и ослободувања

Сепак, кај данокот на добивка сè уште се преголеми расходите по основ на ослободувања и олеснувања, констатира Советот во своето мислење. Според фискалната стратегија за 2025 година, тие се предвидува да изнесуваат 4,47 милијарди денари, за во 2029 година да се дуплираат на 8,62 милијарди денари.

„Нашиот пресметковен систем, како и нискиот контролен капацитет на УЈП за утврдување на даночната основица на данокот од добивка (особено кај производствените компании), сè уште овозможува пресметување различни резултати од добивка како дериват на разлика од приходи и расходи на даночните обврзници. Доследната примена на Меѓународните стандарди за финансиско известување треба да ги елиминира тие недостатоци“, се наведува во мислењето на Фискалниот совет за фискалната стратегија.

Таму се посочува дека стратегијата го отвора и прашањето за трансферните цени, кои често се предмет на манипулација и начин за одлевање средства во други држави и помалку платен данок кај нас.

„Во фискалната стратегија е наведено дека ќе треба да се подготвува задолжителен извештај за трансферни цени, но тоа да не биде само по барање на даночниот орган, туку истиот тој на редовна основа да се доставува до даночниот орган што ќе биде дополнителна контрола. За таа цел е потребно детализирање, а наедно и поедноставување на подзаконските акти за различните методи за пресметка на трансферни цени за да се олеснат и примената и контролата“, наведува Советот.