Буџетот губи поради неефикасноста на ДДВ

Вкупните приходи во земјата во наредниот петгодишен период се планирани на ниво од околу 36 отсто од БДП. Владата во стратегијата за периодот до 2029 година наведува дека даночните политики ќе обезбедат одржлив економски развој, правна сигурност за даночните обврзници и редовна наплата на јавните приходи.

За наредниот период е планирано даночната политика да биде насочена кон задржување на ниските стапки кај одредени директни и индиректни даноци. Единствено, се наведува во стратегијата, промени ќе има кај данокот на добивка за тој да се усогласи со глобалниот минимален данок. Овој закон веќе е во сила откако на крајот на декември го помина собранискиот филтер.

Во другите даноци власта не планира да интервенира, но високите дефицити во буџетите во последните години натераа дел од експертската јавност и меѓународните институции да кажат дека има простор за интервенција.

На пример, Фискалниот совет смета дека политиката на ниски даноци не ги дава очекуваните резултати и не е клучен фактор за инвестирање на приватниот сектор. „Со определбата за задржување на истите даночни стапки и само со зголемување на даночната основица, а со тоа и зголемување на ефективните јавни приходи од овие даноци, тешка ќе биде реализацијата на предвидените јавни приходи по години, од 2025-та, па до 2029 година“, сметаат експертите од Советот.

Неефикасно собирање на ДДВ

Во последниот извештај, објавен на крајот на минатата година, Светската банка предупреди дека земјава малку приходи собира по основ на данокот на додадена вредност.

Во извештајот се наведува дека стандардната стапка од 18 отсто е пониска во однос на земјите од регионот, каде што просекот изнесува 19 отсто. Оваа стапка е уште пониска во споредба со земјите од Европската Унија – 21,5 отсто.

Извештајот нотира дека околу 30 отсто од потрошувачката кошница се оданочува со стандардна стапка на ДДВ од 18 отсто, а остатокот се оданочува со намалена стапка од пет или десет отсто. Дополнително, од 2019 година е воведен проектот „Мој ДДВ“, со кој во секој квартал граѓаните добиваат дел (до 2.100 денари) назад на своите сметки. Сето тоа влијае ефектот од ДДВ да биде низок.

Банката нотира дека ваквите политики ја намалуваат наплатата на ДДВ за околу две третини, а процените сугерираат дека буџетот губи 2,8 отсто поради неефикасноста во собирањето на приходите од ДДВ.

Повисок ДДВ како решение

Светската банка препорачува „зголемување на стандардната даночна стапка на ДДВ до регионалниот просек и отстранување на повластените стапки за сите стоки освен за оние што се користат за покривање на основните потреби“.

Во документите на државата такво сценарио не се предвидува. Конкретно во буџетот за годинава се наведува дека приходите од ДДВ се проектирани на 86,7 милијарди денари (1 милијарда и 400 милиони евра), што е раст од над 125 милиони евра во однос на планот за 2024 година.

Проекциите за ваквиот раст на ДДВ се засновани на предвиденото зголемување на потрошувачката како резултат на поголемите плати. „Исто така, во периодот што следува е планирано зголемување на приходите по основ на ДДВ поради измените и дополнувањата на законот и воспоставувањето на терминот даночен застапник, како и натамошното усогласување со директивата на ЕУ за ДДВ“, се наведува во буџетот за 2025 година.

Проекциите на државата се дека ДДВ ќе учествува со 42,9 отсто во вкупните даночни приходи и 8,5 отсто во БДП.

Персонален данок и данок на добивка

Годината почна со измени во стапката на данокот на добивка. На крајот на минатата година во Собранието беше усвоен Законот за глобален минимален данок на добивка . Наместо 10 отсто како досега, странските компании што имаат фирми во земјава, а глобално имаат консолидирани приходи од над 750 милиони евра, ќе плаќаат 15 отсто данок на добивка. По овој основ во буџетот ќе се слеат нови 27, 5 милиони евра.

Ако не се случеше оваа промена, разликата од даночните стапки овдешните компании ќе ја плаќаа во странските држави. Самите компании бараа ваква законска интервенција од власта.

За годинава приходите од данокот на добивка се проектирани на 23,3 милијарди денари (околу 380 милиони евра) или 10,3 отсто повеќе од проекциите за 2024 година.

Приходите од персоналниот данок за годинава се проектирани на 35,7 милијарди денари (околу 580 милиони евра) или 13,1 отсто над проекциите за лани. Растот се должи на очекувањата за зголемување на бројот на вработени, но и натамошниот раст на платите.

Данокот на личен доход ќе учествува со 17,6 отсто во вкупните даночни приходи и 3,5 отсто во БДП.

Буџетот за 2024 година реализиран во согласност со планираното

Министерството за финансии неделава ги објави податоците за реализацијата на буџетот во 2024 година. Во соопштението е наведено дека приходите од даноци и придонеси се реализирани во целост односно 99,7 отсто, додека само од даноци остварувањето е 99,2 отсто.

„Приходите од даноци во 2024 година се остварени во износ од 177,9 милијарди денари (2,9 милијарди евра) и се за 12,8 отсто повисоки споредено со минатата година“, соопшти Министерството.
 

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар