„Војна за цените“: Владата замрзна маржи, а трговци картелски се договарале

Владата, трговците, добавувачите, потрошувачите, експертите и сите останати засегнати страни продолжуваат жестоко ја бијат „битката за цените“ обидувајќи се да докажат кој е виновен за скапотијата по маркетите и како таа да се скроти.  Последната вест пред викендот беше дека Комисијата за заштита на конкуренцијата повела прекршочна постапка за четири синџири на маркети поради наводно меѓусебно незаконско договарање на цени.

Членови на Комисијата извршиле ненајавен увид во трговските синџири и во една од стопанските комори во којашто се здружени истите. Во нивното соопштение е наведено дека увидот е направен поради сомневање дека неколку синџири  на маркети кои вршат трговија на мало со прехранбени и непрехранбени производи го прекршиле Законот за заштита на конкуренцијата, кој забранува картели односно забранува договори и усогласено однесување на две или повеќе претпријатија, а се со цел нарушување на конкуренцијата.  

„При контролата во службените простории на правните лица, извршен е увид во службената документација и направен е и увид во средствата за електронска комуникација при што се пронајдени докази дека истите донеле незаконита одлука која и јавно ја објавиле преку средствата за јавно информирање,“ се наведува во соопштението од Комисијата за заштита на конкуренцијата објавено на Фејсбук.

Според Комисијата, контролираните субјекти незаконски се договориле дека заедно нема да набавуваат стоки од добавувачи кои ќе достават нови ценовници за нивните производи.

Ова КЗК го соопшти откако Владата само што ја беше донела одлуката дека над илјада производи во малопродажбата почнувајќи од 20 февруари требаше да бидат означени со етикетата „Помалку трошоци, повеќе за тебе“, односно да имаат замрзнати цени, до 30 април. Вака пресече Владата после неколку недели препукување со трговците и останатите засегнати страни околу мерките за борба против високите цени, при што се случија и два бојкоти од страна на граѓаните. Одлуката е веќе објавена во „Службен весник“ и трговците треба веднаш да почнат да ја применуваат.

Во согласност со владината Одлука за ограничување на бруто-профитната маржа во трговијата на големо и трговијата на мало, се ограничува бруто-профитната маржа на 102 групи на производи или над 1.000 прехранбени и непрехранбени артикли и тоа:

 

-5 проценти бруто-профитна маржа на основите осум прехранбени производи (млеко, леб, брашно, тип 400 и тип 500, јајца, масло за јадење, јогурт и кисело млеко).

 

-10 проценти бруто-профитна маржа на прехранбени производи што опфаќа група од 55 прехранбени производи (месо и преработки од месо, шеќер, млечни производи, маргарин, путер, конзервиран зеленчук и овошје, грав, ориз, тестенини)

 

-15 проценти  бруто-профитна маржа на 39 прехранбени производи и средства за хигиена (свежо овошје и зеленчук, детергенти, бебешка храна, пелени, сапун, тоалетна хартија и друго).

 

Во согласност со Одлуката за утврдување на највисоките цени за одделни производи во трговијата на големо и трговијата на мало, утврдени се највисоки цени на осум групи основни прехранбени производи (млеко, леб, брашно тип 400 и тип 500, јајца, масло за јадење, јогурт и кисело млеко) во трговијата на големо и трговија и трговијата на мало, при што како највисока цена се утврдени цените што се применувале на 1 февруари 2025 година.

Од Владата очекуваат дека цените на производите опфатени со мерките ќе се намалат за најмалку 10 проценти, а паралелно со спроведувањето на одлуката за ограничување на маржите и за замрзнување на цените, трговците се обврзани во маркетите да обезбедат најмалку 70 проценти од количеството на продуктите што ги имале во јануари. Казните за утврдените неправилности и непочитување на најновата владина одлука ќе изнесуваат и до 20.000 евра.

А, казни до 30.000 евра, пак, се предвидени за трговците во Хрватска, кои што нема да го почитуваат новото законско решение што тамошниот парламент го изгласа на 21 февруари, кое што тамошните медиуми веќе го нарекоа „закон против високите цени“. Во земјата од каде што тргнаа акциите за бојкот на маркетите и потоа се проширија низ целиот регион, властите донесоа „Закон за вонредни мерки на контрола на цените“, со кого што трговците се обврзани редовно да ги објавуваат и ажурираат цените на сите свои производи на нивните веб страници. Со тоа на потрошувачите треба да им овозможат непречен приста

п до дигиталните алатки со коишто во реално време ќе може да ги споредат цените. Секој трговец  ќе мора покрај моменталната малопродажна цена јасно да ја означи и претходната цена од одреден период или на точно одреден ден. Со тоа, како што велат од хрватската влада ќе им се овозможи на потрошувачите полесно следење на промените на цените и транспарентно информирање.

Трговците стравуваат дека ќе претрпат големи штети

Трговците веднаш реагираа на овие владини мерки тврдејќи дека одлуката е избрзана и ќе им нанесе значителна штета.

„Не станува збор за ограничување на маржата на 1.000 производи, туку во реалноста станува збор за многу поширока листа од три до четири илјади продукти, вклучувајќи ги и сите видови млеко со различна масленост, како и детергенти и сапуни“, реагираат од штотуку формираната Стопанска комора на трговци на големо и мало претежно со прехранбени и непрехранбени производи, пијалаци и тутун (Комората). Оттаму додаваат и дека Владата е контрадикторна кога вели дека основните производи имаат маржи од 20 до 25 проценти, што е причина за нивно ограничување на пет проценти, а од друга страна се тврди дека нема да има значително намалување на цените.

„Доколку се намали маржата на овој начин, логично е цените да се намалат за 15-20 проценти“, велат трговците. Според нив, овие мерки не ги заштитуваат социјално најранливите граѓани, туку најголема корист ќе имаат потрошувачите со повисоки приходи.

Depositphotos

 

„На пример, во групата на месни производи ќе треба да се намалат цените и на луксузни производи, што значи дека не се води сметка за приоритетите на граѓаните со пониски примања“, сметаат од Комората. Тие велат и дека нивните предлози што ги доставија до Владата деновиве се ефективни и ќе ги намалат цените, но нема да го загрозат опстанокот на трговските компании.

Да потсетиме, од Комората пред неколку дена до Министерството за економија, до Владата и до Пазарниот инспекторат доставија предлог за намалување на цените на околу 150 производи, најнеопходни за секојдневното живеење, со маржа од три до 15 проценти. Меѓу тие производи се најдоа лебот, млекото, овошјето, зеленчукот, маслото за јадење, како и средства за хигиена. Трговците сметаа дека мерката треба да важи еден месец, со што би се опфатиле и верските празници Велигден и Рамазан.

Опозицијата критикува, а граѓаните повторно незадоволни

Од опозициската СДСМ ги критикуваа најновите мерки на Владата, тврдејќи дека се задоцнети и дека замрзнувањето со ниво на цени од 1 февруари не е решение за скапотијата.

„Податоците на Државниот завод за статистика укажуваат дека веќе во јануари има пораст на цените. Тоа значи дека Владата ги замрзна цените откако се покачија, што претставува нова манипулација. Власта требаше да се врати наназад неколку месеци и како репер да ги земе тие цени, а не овие покачени цени. Дополнително, наместо да се ограничува маржата само на 102 групи на производи, треба да се опфатат сите 238 групи на производи“, изјавија од СДСМ. Тие уште еднаш потсетија на нивните предлог-мерки, кои наводно треба да донесат поевтинување и до 30 проценти. Меѓу нив се намалување на ДДВ за струјата на 5 проценти, што ќе донесе намалување на сметките за 13 проценти, и укинување на ДДВ за храна за над 250 категории прехранбени производи, со што граѓаните би заштедиле околу 2.000 денари месечно.

Од малата анкета што ја направивме меѓу граѓаните, заклучокот е дека тие се незадоволни од мерките на Владата и сметаат дека животниот стандард нема да им се подобри.

„Попусто е сега сѐ кога цените отидоа до небо изминативе две-три години, сѐ е страшно поскапено, млечните производи, месото, тоалетната хартија, средствата за хигиена... Со заштеди од по пет или 10 денари за производ ништо нема да направиме. Трошоците за основните потреби месечно во семејството ни се покачени  најмалку двојно по пандемијата“, се жали една скопјанка, мајка на две деца.

На прашањето кој е виновен за високите цени, таа вели дека тоа се пред сѐ трговците со високите маржи, но дел од целата приказна се и некои од производителите и дистрибутерите.

„Јас имам роднини што се земјоделци и знам по која цена им ги откупуваат доматите и краставиците. Е, сега како тие излегуваат од нива за 30 денари, а во маркет се 120, оставам вие новинарите да истражите“.

Според експертите, замрзнувањето на маржите и сличните мерки не го решаваат проблемот на високите цени.

„Тоа се виде и со претходните влади, каде што ваквите мерки не дадоа некои посебни ефекти. Зошто сега, со друга влада, истите мерки би дале поинаков резултат? Не може да влијаете врз високите цени со тоа што ќе влијаете врз самите цени, односно врз последицата, вие треба да влијаете врз причината, врз коренот на проблемот“, вели проф. Ванчо Узунов за „ТВ Блумберг Адрија“.

А причините, според него, се комплексни и се наоѓаат на страната и на понудата и на побарувачката.

„На страната на понудата имаме увезена инфлација, односно поради надворешни фактори поскапеа суровини, храна и други производи од кои сме увозно зависни. Потоа имаме недоволна конкуренција, односно концентрација на мал број производители за некои категории производи, како и мал број дистрибутери и трговци. Исто така, она што можеме да го произведеме дома, особено земјоделски производи, не го произведуваме доволно. Од друга страна, кај побарувачката имаме производи со т.н. ценовна нееластичност, како храната, каде што и да се покачуваат цените, побарувачката не се намалува значително, луѓето мора да јадат. И тогаш трговците зошто би ги намалувале цените ако побарувачката не се менува. Потоа, се зголемија минималната и просечната плата, а продуктивноста не е покачена, па имате притисок на страна на побарувачката. И тука е огромната сива економија, луѓе остваруваат приход на различни начини, не плаќаат никакви давачки, а се јавуваат на страната на побарувачката и вршат притисок врз цените“, објаснува Узунов.

За него најбитно е на краток рок Владата да ги заштити со сет на мерки најсиромашните категории граѓани, а другите да ја приспособат својата потрошувачка на актуелното ниво на цени. За подолгорочни ефекти тој смета дека сме пропуштиле многу години на неносење или неспроведување политики за зголемување на земјоделското производство и другите прехранбени и непрехранбени производи, како и за зголемување на продуктивноста на трудот, иновациите и воведување нови технологии, за што цената ја плаќаме сега, преку високо ниво на цени наспроти нивото на плати што го имаме споредено со поразвиените земји од ЕУ.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар