Нафтата кон 100 долари: Дали е Македонија пред нов ценовен бран?

Ќе вивнат ли цените повторно е прашањето кое се наметнува веќе од претходната недела кога три пати поскапе дизелот. Првата редовна одлука за промена на цените на нафтените деривати Регулаторната комисија за енергетика ја донесе во понеделникот кога цената на ова гориво се зголеми за 1,5 денари. Во четвртокот и петокот беа донесени уште две вонредни одлуки за зголемување на цените и со нив дизелот поскапе за уште 4,5 денари за литар.

Претседателот на Регулаторната комисија за енергетика, Марко Бислимовски, во телевизиско гостување минатата недела рече дека движењата на цените од минатата недела се само прв удар од иранско-израелскиот конфликт.

„По она што го гледам, нафтата ќе оди меѓу 90 и 100 долари и тоа ќе предизвика пораст и на крајните цени на нафтените деривати, не само во Македонија, туку и во останатите земји“, рече тој во разговор за МТВ.

Ваков значителен раст на цената на дериватите имаше и во 2022 година веднаш по почетокот на руско-украинскиот конфликт кога цените на мало надминаа 100 денари за литар. Тогаш во законот беше вграден механизам кој обезбедува намалување на акцизата со случај на раст на цената на горивата.

Во екстремно сценарио цената на нафтата ќе стигне до 150 долари за барел

Веднаш по израелскиот напад врз Иран пазарите на нафта доживеаа колапс, вели аналитичарот на „Блумберг Адрија“, Милош Ѓаковиќ.

„Цената на суровата нафта Брент скокна за 7 проценти тој ден, а цената на суровата нафта Вест тексас Интермедиет (WTI) скокна за 7,3 проценти, еден од најголемите дневни скокови во последните пет години“.

Движење на цената на нафтата во последните 30 дена/Bloomberg Terminal

 

Од тој ден досега, цената на нафтата на светските берзи се зголеми за околу осум долари по барел, а според некои екстремни сценарија, од сегашните 76 долари, цената би можела да стигне и до 150 долари за барел, пренесе „Блумберг“.

„Некои екстремни сценарија кои би произлегле од зголеменото американско вклучување во војната меѓу Израел и Иран би можеле да ја зголемат цената на нафтата до дури 130 до 150 долари за барел, особено ако Иран одговори со значителна одмазда“, изјави Џенифер Мекеон, главен глобален економист во „Капитал економикс“.

И Советот на НБРМ при усвојувањето на кварталниот извештај за периодот јануари – март годинава предвид ги зема сценаријата според кои енергентот поскапува. Токму тоа е една од причините што ја ревидира прогнозата на просечната стапка на инфлација во земјава до крајот на годината.

„Најновите оцени упатуваат на просечна стапка на инфлација од 3 отсто во 2025 година, наспроти октомвриските согледувања за инфлација од 2,5 отсто. Оваа промена ги одразува малку повисоките остварувања во првиот квартал оваа година, но и нагорните ревизии на оцените за цената на суровата нафта и на основните прехранбени производи на светските берзи“, се наведува во соопштението на Централната банка.

Владата минатата недела го усвои предлог-ребалансот на буџетот, но со измените не ја ревидираше првично-проектираната стапка на инфлација за годинава. Според владините прогнози „инфлацијата се очекува понатаму да се стабилизира и е проектирана на ниво од 2,8 проценти“.

Страв од блокада на Ормускиот теснец

Пазарот на енергенти најмногу стравува од евентуалната блокада на Ормускиот теснец. Една третина од светските резерви на природен гас и околу 25 проценти од светската нафта течат низ теснецот. Затворањето на ова тесно грло би предизвикало стрес каков што не сме виделе од нафтениот шок во 1973 година, кога картелот на ОПЕК, предводен од арапските земји, воведе ембарго на западните земји.

„Евентуалното затворање на Ормускиот теснец би можело да предизвика глобален недостиг од фосилни горива“, вели Ѓаковиќ.

Ако не се случи блокада на овој премин, цените брзо ќе се стабилизираат затоа што овој скок е повеќе пазарна психологија отколку резултат на фундаментални фактори, вели Тилен Шарлах, аналитичар во „Ацекс“ (Acex) за „Блумберг Адрија“.

Тој истакнува дека „шокот од војната е секогаш присутен“, проследен со зголемување на цената, но ова „статистички не трае долго“.

„Пазарот не го одразува минатото, туку иднината. Нападот врз Иран беше ‚црн лебед‘, со ограничено влијание врз основните енергетски биланси. Освен ако нема сериозни нарушувања во Ормускиот теснец, макроекономијата повторно ќе ја преземе водечката улога“, вели аналитичарот.

„Неодамнешните воздушни напади претставуваат ризик за новата енергетска поставеност на пазарите; сепак, засега изгледа дека влијанието врз глобалните цени на енергенсите е ограничено“, вели Киран Калдер, директор за истражување на азиски акции од Сингапур.

„Пазарите обично не ги вградуваат геополитичките ризици во цените сè додека не дојде до ескалација, а во моментов нема значајни показатели дека вклучуваат најлошо сценарио“, додаде тој.

Растат цените на гасот, тоа е ризик за цената на струјата

Од проодноста низ Ормускиот Теснец кој е клучна енергетска точка ќе зависи и цената на природниот гас во Европа. Досегашната ескалација веќе влијаеше на цената на овој енергент.

Движење на цената на гасот во последните 30 дена/Bloomberg Terminal

„Цената на природниот гас е за 20 проценти повисока минатата недела, а тоа најмногу ме загрижува, затоа што со тоа е поврзана цената на електрична енергија. Има нагорни придвижувања и на фјучерсите за третиот и четвртиот квартал во 2025, а кај фјучерсите за струја има зголемување за околу 3,5 отсто што засега не е некоја голема промена“, вели претседателот на РКЕ, Марко Бислимовски.

Засега Европа има солидни резерви на гас, но силната зависност од глобалните поморски текови ја прави чувствителна на ценовни шокови. Континентот ќе има потреба од дополнителни количини гас во наредните месеци за да ги надополни резервите, кои оваа зима паднаа на најниско ниво во последниве три години.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар