Може ли Македонија да го испечати следниот оброк?

Во светот, каде што технологијата веќе длабоко е навлезена во секој аспект од секојдневието, па дури и во изборот на тоа што го јадеме, 3Д печатењето храна се наметнува како следен голем чекор во еволуцијата на гастрономијата. Очекувањата се дека во следните пет до десет години 3Д печатењето храна ќе станува сѐ подостапно, особено во развиениот свет, каде што технолошките инвестиции и интересот за персонализирана исхрана се во постојан раст. И додека на глобално ниво оваа технологија полека преминува од научно-фантастичен концепт во дел од реалноста, легитимно е прашањето каде е Македонија на оваа мапа.

Што е 3Д печатење храна?

Печатењето храна со 3Д принтер се заснова на истите адитивни принципи како и класичното 3Д печатење предмети. Објектот се создава со нанесување на слоеви материјал, но во овој случај наместо пластика или метал се користат јадливи компоненти - чоколадо, тесто, овошно пире, сирење, месни или растителни смеси.

Процесот започнува со изработка на дигитален 3Д модел на храната во компјутерска програма кој потоа се претвора во инструкции (G-кодови) кои принтерот ги користи за прецизно да нанесува слој по слој материјал, обликувајќи го посакуваниот производ.

Пред да започне печатењето храна со 3Д принтер, потребно е да се подготви материјалот. Повеќето намирници мора да бидат иситнети, зготвени, сомелени или претворени во паста, пире или прав. Експертите велат дека оптималната конзистенција е исклучително важна: смесата не смее да биде ниту премногу течна (за да не се разлева), ниту премногу цврста (за да не ја затне млазницата). На пример, за печатење јагоди, потребно е овошјето да се иситни, да се додаде скроб и да се загрее до посакуваната густина. Слично е и со месото, зеленчукот или чоколадото. Секоја смеса мора да биде прилагодена на барањата на принтерот и на посакуваниот финален производ.

                      

* Процесот на 3Д печатење храна се одвива во три главни фази: - Подготовка и обработка на храната во форма погодна за печатење (мелење, готвење, мешање, додавање адитиви за стабилност и текстура) - Печатење на храната, каде што принтерот слој по слој го нанесува материјалот според дигиталниот модел. Тука се клучни прецизноста, контролата на температурата и брзината на екструзија - Финална обработка во која производот може дополнително да се пече, замрзнува, суши или декорира, во зависност од видот на храната и посакуваната текстура.

  

Печатачите работат врз основа на дигитален дизајн, што овозможува креирање на сложени форми, а една од најголемите предности на 3Д печатењето храна е можноста за персонализација. Секој оброк може прецизно да се прилагоди на нутритивните потреби, алергии, здравствени состојби или естетски желби на поединецот. Ова ниво на прилагодување е особено важно за болни лица, постари луѓе, спортисти или деца, но и за сите што сакаат иновативни, здрави и функционални оброци. 3Д печатењето храна овозможува изработка на оброци со точно определен сооднос на макронутриенти (белковини, јаглехидрати, масти), калории и микронутриенти, како и додавање на функционални состојки како витамини, минерали, пробиотици или билни екстракти кои придонесуваат за здравјето на поединецот.

Дали принтерот ќе стане исто толку важен како шпоретот?

Иако оваа технологија засега најмногу се развива во контекст на иновации во угостителството, здравствената исхрана, како и во експериментални кујни, експертите ѝ прогнозираат широка примена. Професорот по иновации на Универзитетот Колумбија и креатор на првиот 3Д печатач што почна да се користи за храна, Ход Липсон, во 2023-та изјави дека 3Д печатачите за храна ќе бидат вообичаени во домашните кујни во некоја форма за пет години, но таквите проекции се остваруваат и побргу од предвиденото.

Depositphotos

Според последниот извештај на Zion Market Research, глобалниот пазар за 3Д печатење храна лани вредел околу 478 милиони долари и се очекува да достигне околу 9,3 милијарди долари во 2034 година, со годишна стапка на раст од 34,8 отсто. Овие бројки јасно покажуваат дека 3Д печатењето храна не е само тренд, туку практична и одржлива алатка што го редефинира начинот на кој произведуваме, сервираме и доживуваме оброци.

Од печатени замени за бифтек базирани на растителни протеини, до печива и десерти со микроскопска прецизност, одредени компании како Redefine Meat, Natural Machines и BeeHex веќе демонстрираат што сè е можно со 3Д принтери за храна. Дури и НАСА експериментира со 3Д храна за астронаути кои се на долготрајни мисии.

Гласноговорниците на овој концепт порачуваат дека печатењето нема да ја замени традиционалната кујна, туку дека ќе ја надгради. Според нив, рестораните со 3Д печатени менија во иднина ќе бидат стандард, а не исклучок и дека на пазарот ќе се нудат сѐ повеќе одржливи алтернативи на храна од инсекти, алги и растенија фино обработени преку принтери. Цената, пак, на овие уреди во моментов е главната пречка за нивна масовна употреба. Една таква машина чини од 1.000 до над 10.000 евра, во зависност од комплексноста.

Depositphotos

Може ли ајварот да се дигитализира?

Во моментот, 3Д печатењето храна во Македонија не е присутно на комерцијално ниво. Ниту еден ресторан, образовна институција или лабораторија не се огласила дека користи ваква технологија. Дури и на ниво на истражување, темата е слабо застапена во академските и технолошките кругови. Сепак, не сме без потенцијал. Имаме инженерски и техонолошки капацитети, но и богато земјоделство и домашни производи кои би можеле да се адаптираат за 3Д процесирање, а и луѓето се сè поотворени за модерна кујна, гурмански искуства и здрава исхрана.

Дека Македонија има реален простор за технолошки иновации во гастрономијата, последниве години се покажа и со дела. Софија Дацева со нејзиниот тим разви формула со која точката на мрзнење на виното се покачува од минус 18 на нула степени и на пазарот лансира уникатен продукт, сладолед од вино, кој сега успешно се пробива и на регионалниот пазар. На развој на нови и иновативни функционални прехранбени производи со години посветено работи и искусниот пчелар и магистер по земјоделски науки, Благојче Најдовски. Тој создаде машина што ги суши производите на минус 40 степени во вакуум, каде што како финален производ може да добиете мед во прав и цела дузина овошје, зеленчук и шумски производи во прав. Иако овде не станува збор за 3Д печатење храна, овие примери јасно покажуваат дека има интерес и механизми, вклучително и финансиска поддршка, за истражување и развој на „нестандарден“ тип на храна во нашата држава.

3Д печатењето храна нема да ја замени традиционалната кујна, особено не во земја како нашата каде храната е културен и емоционален идентитет, но тоа не значи дека е невозможно еден ден да седнеме во ресторан каде што како главно јадење ќе нарачаме сарма, а десертот ќе биде 3Д-печатена скулптура од чоколадо, исполнета со локални вкусови. Затоа, можеби вистинското прашање не е дали оваа технологија ќе стигне и кај нас, туку кој прв ќе ја препознае.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар