Македонија е европски рекордер по растот на цените на становите

Забавува растот на цените на недвижностите, но земјава и натаму е рекордер во Европа кога станува збор за поскапувањето на квадратот. Според вчерашните податоци на Народната банка, во вториот квартал од оваа година забавувањето продолжило, па цените на недвижностите се за 12,9 отсто повисоки на годишно и 1,6 отсто на квартално ниво. Во претходното тримесечје, цените на недвижностите во земјава бележеа раст од 18,8 отсто на годишно ниво.

Ако се споредат податоците за првиот квартал со тие што европската статистичка служба „Евростат“ ги објави вчера, земјава станува рекордер по годишниот раст на цените на недвижностите. На ниво на еврозоната цените на недвижностите пораснале за 0,4 отсто годишно, а на ниво на Европската Унија зголемувањето изнесувало 0,8 отсто. На квартална основа цените бележат пад од 0,9 отсто во еврозоната и 0,7 отсто во Унијата.

Од земјите во блокот, највисок раст на цените на недвижностите, според „Евростат“, има во Хрватска, од 14 отсто. Следуваат Литванија и Бугарија. Пад на цените, пак, е забележан во Шведска, Германија, Данска, Финска, Луксембург и во Холандија.

Цените на недвижностите во земјава лани го достигнаа врвот. Најголем раст, од 21,2 отсто, беше забележан во третиот квартал од годината. Потоа дојде до забавување на растот, а познавачите на пазарот велат дека ќе следува стабилизација. Пад на цените на недвижностите како во Европската Унија не може да се случи.

Имаше злоупотреби при креирањето на цените

Цените становите во центарот на Скопје лани стигнаа и до 2.200-2.300 евра за квадратен метар, што создаде притисок на пазарот, вели во изјава за „Блумберг Адрија“ Ивица Јакимовски од градежната комора при Сојузот на стопански комори.

„Претходните цени се движеа од 1.500 до 1.600 евра за квадрат, што значи дека се случил ценовен шок. При таков раст на цените нормално е дека некои инвеститори ја злоупотребиле состојбата на пазарот. Тие ќе мора да ги вратат цените назад. Значи, цените што нереално се зголемија ќе паднат, преостанатите ќе се стабилизираат. На пример, во Аеродром цената за квадратен метар и лани изнесуваше 1.300 евра и сега е толку“, вели тој.

И Елена Пандева, сопственичка и генерална менаџерка на „Елена Лука хоум“, смета дека нема простор за пад на цените за градбите што се квалитетни и за кои побарувачката е постојано голема.

„Нашето искуство вели дека пазарот е ’гладен’ за квалитетни градби и во нашиот случај не сме забележале ’тренд’ на презаситеност на пазарот, туку, напротив, голем процент од становите во нашата понуда продаваме уште во почетокот на градбата, што ни укажува на голема заинтересираност на пазарот. Пад на цената не се очекува, особено не кај висококвалитетно изведените објекти, бидејќи на пазарот сè повеќе се бараат добро проектирани и изведени градби, наместо некој квадрат плус по секоја цена. До крајот на годината може да очекуваме и стабилен раст на цената, но и побарувачка за станови со поголем квалитет“, рече таа.

Цените на материјалите паднаа, но се зголемија комуналиите

Недостигот од локации за градба е една од причините зошто не може да дојде до пад на цените на недвижностите. Мораториумите во некои од општините и укинувањето на деталните урбанистички планови придонесоа да нема атрактивни локации на кои ќе се гради, а локалните власти ги зголемија комуналиите и за 90 отсто.

Во исто време, граѓаните што нудат локации во замена за стан исто така почнаа да бараат повеќе за возврат, објаснува Александар Ивановски од „Порта инженеринг груп“.

„Ако порано добивале 25 отсто од вредноста на локацијата, сега за атрактивна локација во Аеродром бараат и до 30 отсто. Во скопски Центар бараат и 38-40 отсто од вредноста на локацијата. Тоа ја покачува цената на квадратен метар. Друг проблем е што општинските власти ги зголемија цените за комуналиите. Порано беа 120 евра за квадрат, сега се 200 евра за квадрат. Значи, тоа е фиксен трошок. Двесте евра влегуваат во цената што ја плаќа купувачот“, изјави тој.

Depositphotos

Добра вест е единствено дека сега се поевтини градежните материјали и енергентите во однос на лани, но сепак се повисоки од нивото што го имаа пред кризата, што е доволен индикатор дека ни цените на становите не може да се вратат на тоа ниво.

„Тоа што се случи лани на пазарот е нешто што не се случило во 30-те години независна држава. Цената на арматурното железо, која е берзанска, во рок од еден до два месеца се зголеми од 500 на 1.150 евра. Таквата цена предизвика паника на пазарот. Побарувачката, од страв дека цената дополнително ќе расте, толку се зголеми што се создаде недостиг на пазарот, а тоа природно доведе до поскапување. На ова се додаде цената на струјата и на другите градежни материјали, кои линеарно се зголемија “, објаснува Јакимовски.

Прогресивниот данок како лек против ценовните шокови

Аналитичарите на „Блумберг Адрија“ во последната анализа што се однесуваше на овој сектор прогнозираа пад на цените во регионот од околу пет отсто до крајот на годината.

Но, според нив, несоодветните даноци на недвижностите се основна причина зошто се тие привлечна стока за инвестирање, што влијае на растот на цените на квадратен метар.

Нашите аналитичари посочуваат дека тоа би можело да се поправи со воведување прогресивен данок на недвижностите, кој нема да важи при купувањето на првиот стан.

„На тој начин ќе стане неатрактивно поседувањето поголем број станови што се неактивни на пазарот, што на крајот би требало да резултира со зголемена понуда и намалување на цените. Вториот чекор би требало да биде државна регулација на долгорочните закупи, затоа што домашното население страда поради краткорочните туристички закупи“, заклучуваат аналитичарите на „Блумберг Адрија“.

Во соработка со Игор Илиќ, Блумберг Адрија Хрватска