Трошоците исти, ама цените растат: Што ги поскапува земјоделските производи?

Според најновите податоци од Државниот завод за статистика (ДЗС), цените на земјоделските производи во ноември годинава се за 18 проценти повисоки од истиот месец лани. Притоа, аутпутот кај растителното производство е за 20,2 проценти поскап на годишно ниво, додека аутпутот кај добиточното производство има за 10,8 отсто повисоки цени од лани.

 

 

Кога станува збор за растителното производство, најголемо и може да се каже енормно поскапување има кај зеленчукот, од дури 52,1 отсто на годишно ниво. Следуваат вината, чија цена во ноември годинава била за 15,1 отсто повисока од истиот месец лани, потоа овошјето и грозјето, кои се поскапи за 8,7 проценти, а поскапување има и кај индустриските растенија за 5,4 отсто и добиточните растенија за 4,7 проценти.

Во овој дел индексот на цени на аутпутот е намален само кај житата и оризот, каде што поевтинувањето на годишно ниво изнесува 8,4 проценти, како и кај компирите, чија цена во ноември годинава била за 3,8 отсто пониска од истиот месец лани.

Трошоците за производство исти, а продажните цени повисоки

Она што го привлекува вниманието во објавените статистички бројки денеска е што цените на земјоделските производи значително се зголемени во услови кога трошоците за нивно производство се речиси непроменети во последната година.

Имено, индексот на цените на инпутот во земјоделството бележи раст од само 0,1 отсто на годишно ниво. Притоа, тековно потрошените средства за производство во земјоделството минатиот месец бележат дури и намалување од 0,2 отсто споредено со ноември 2023 година. Најмногу се намалени семињата, за 7,5 проценти, и ѓубривата за шест отсто. Дополнително, енергијата, горивата и мазивата, кои всушност имаат значајно голем удел во крајната цена на производот, бележат намалување од 3,8 проценти на годишно ниво.

 

 

Од друга страна, и во овој дел на вложени средства за производство во земјоделството има ставки што значајно поскапеле за период од една година, но тие каде што растот на цени е најголем всушност имаат најмал удел во цената на производот, па затоа просекот за трошоците останува речиси непроменет. Ако ги набројуваме, средствата за заштита на растенијата поскапеле за 1,4 отсто, ветеринарните услуги дури за 14 проценти, цената на добиточната храна на годишна основа е повисока за 3,2 проценти, цената за одржување на опремата и зградите има раст од 5,5 проценти, а преостанатите стоки и услуги во ноември годинава се за 6,6 отсто поскапи од истиот месец лани.

Поскапување има во делот на средства наменети за инвестиции во земјоделството, каде што машините и опремата се поскапи за 6,6 отсто, транспортната опрема за 7,2 проценти, а поскапувањето во делот на згради изнесува 1,8 отсто.

Зошто поскапуваат земјоделските производи ако трошоците за нивно производство се исти?

Помалиот принос е клучна причина зошто цените се зголемуваат и покрај статистичката пресметка за еднакви трошоци, иако земјоделците не се согласуваат со тоа и велат дека трошоците за производство сепак се зголемени.

Во разговор за „Блумберг Адрија“ земјоделецот Драги Памуков вели дека поскапувањето е видливо во последната година, и тоа кај повеќе инпути во земјоделството. На пример, семенскиот материјал, според неговата пресметка, е поскапен за околу 10-15 проценти, а пестицидите поскапеле за 10-12 отсто.

„Не можам да се согласам со статистичките податоци дека не се зголемени трошоците. Освен поскапувањето на семињата и на пестицидите, тука се трошоците за работна сила. Ако лани работникот го плаќавме 1.200 денари, сега е 1.500“, вели Драги Памуков, кој одгледува градинарски култури на 2,5 хектари и на отворено и во пластеници. Тој, инаку, потврдува дека цените на ѓубривата се намалени за нешто помалку од 10 проценти.

Depositphotos

Сепак, според него, главната причина поради која растат цените на производите се лошите временски услуги, кои влијаат на приносот, а со тоа и на цената.

„Годинава временските услуги се одразуваат негативно во однос на 2023 година. На пример, ако приносот на ајварката лани беше меѓу три и 3,5 тони по декар, годинава е меѓу два и три тони, што значи дека родот е намален за околу 25 проценти и тоа се одразува на цената“, вели нашиот соговорник.

Според Памуков, дополнителен проблем претставува и непланското производство, нешто на што мора значајно да се обрне внимание за да се задржи континуитет на производството и притоа да биде исплатливо.

„Неорганизацијата и непланското производство некогаш доведуваат до хиперпродукција. Така се случи годинава со зелката, на пример. Поради преголемо производство откупната цена беше само шест-седум денари за килограм и беше крајно неисплатливо да се произведува во доцната пролет и почетокот на летото. Па, сега се соочуваме со ситуација кога зелката се бара, но ја нема токму поради тоа што стана неисплатливо да се произведува“, заклучува земјоделецот Драги Памуков.