Варуфакис: Трамп како Никсон – контролиран колапс за хегемонија на САД

Мислењата за контроверзниот левичарски грчки економист Јанис Варуфакис се противречни. Поранешниот министер за финансии се прослави на врвот на грчката должничка криза и во зависност од тоа на која страна од политичкиот спектар стоите, сметате дека бил на пат да ја спаси својата земја или дека ја турнал во уште поголема бездна. Варуфакис поднесе оставка од позицијата министер за финансии на Грција во летото 2015 година, по спор околу решавањето на грчкиот долг, откако беше на функцијата само околу половина година.

„Блумберг“ еднаш го нарече екстремно неконвенционалниот Варуфакис „брилијантен економист“, а тој во последните години главно се фокусира на европската политика и пишувањето книги – со своето дело „Технофеудализам: Што го уби капитализмот?“ во последно време привлече големо внимание.

Варуфакис, во морето од мислења, колумни и анализи напишани од економисти, политиколози и други експерти откако стана јасно каква трговска политика ќе следи втората администрација на Доналд Трамп, на почетокот на април напиша колумна за британскиот медиум  „Анхрд“ (UnHerd), во која нуди поинакво размислување за трампономијата 2.0.

Во статијата насловена „Дали Денот на ослободувањето ќе го промени светот?“, Варуфакис го става воведувањето на таканаречените реципрочни американски царини на „Денот на ослободувањето“, како што го нарече Трамп, во историски контекст. Грчкиот економист потсетува на 1971 година и администрацијата на републиканецот Ричард Никсон, која во годините на американска стагнација се обиде да се спаси со шок што, според зборовите на Варуфакис, „го уништи повоениот економски поредок и овозможи подем на неолиберализмот“.

 

 

„Економскиот шок на Трамп не е без преседан, но носи нова реалност“, пишува економистот. Со разорните царини и нападот врз глобализацијата, Трамп наводно се обидува да ја обнови американската хегемонија, при што неговите потези можеби потсетуваат на оние на Никсон, но се насочени кон поинаков свет: технолошки трансформиран, поделен и со нова трка за глобална доминација.

Никсоновиот шок беше резултат на низа економски мерки, вклучувајќи замрзнување на платите и на цените, дополнителни давачки на увозот и еднострано укинување на директната меѓународна конвертибилност на американскиот долар со златото, кои администрацијата на Никсон ги усвои на 15 август 1971 година како одговор на растечката инфлација. Овој потег предизвика глобален економски пресврт, ја поттикна инфлацијата, ја зајакна моќта на Волстрит и го отвори патот за неолиберализмот и финансиската глобализација.

Варуфакис пишува дека Никсоновиот шок бил поразорен од „шокот на Трамп“, особено за Европејците. Според економистот, главната причина за првиот била да се осигури дека американската хегемонија ќе расте заедно со американскиот двоен (трговски и јавно-финансиски) дефицит.

Bloomberg

 

„Трамп, значи, не е првиот претседател што се стреми кон контролиран распад на светската економија со помош на разорен удар. Исто така, не е ни првиот што намерно им штети на американските сојузници за да ја обнови и продолжи хегемонијата на САД. Ниту е првиот што бил подготвен краткорочно да го повреди Волстрит во процесот на долгорочно зајакнување на акумулацијата на американскиот капитал. Сето тоа Никсон го направи пред половина век“, истакнува грчкиот економист.

Никсоновиот шок го роди светот што некои го нарекуваат неолиберална ера, други глобализација, а трети финансијализација. Овој свет беше потресен до темел од финансиската криза во 2008 година, вели Варуфакис, а по решавањето на кризата американската хегемонија продолжи, но изгуби многу од својата динамика. Според поранешниот министер за финансии, трампистите сега сакаат да ѝ дадат нов ветер во грбот на американската хегемонија, при што Трамп се обидува да ги искористи царините како оружје што им нанесува поголема болка на европските и азиските капиталисти отколку на американските.

Ричард Никсон со својот економски советник Милтон Фридман. Фото: Bloomberg

 

И ако шокот на Трамп биде барем приближно успешен како оној на Никсон, каков ќе биде светот? „Неолиберализмот веќе го предизвикува технофеудалното верување на неореакционерите. Капиталот во облак го истиснува финансискиот капитал и ја заменува божествената улога на пазарот со светиот грал на трансхуманистичката состојба (спој на капиталот во облак, вештачката интелигенција и биолошкиот поединец). Финансијализацијата наскоро ќе биде под сличен притисок. Со развојот на вештачката интелигенција, Волстрит повеќе нема да може да му се спротивстави на спојувањето на капиталот во облак и финансите, како што е очигледно од амбициите на Илон Маск да го трансформира X во ‘апликација за сè’“, размислува Варуфакис.

„Прекрасниот нов свет“ што би можел да се роди ако шокот на Трамп успее, според Варуфакис, би можел да има сериозни последици за финансиската стабилност, вклучувајќи ја и потенцијалната улога на американската централна банка Фед. „Наместо соништа за глобално село, ќе имаме заѕидана држава. Но тоа што глобализацијата се повлекува не значи дека е можна автархија. Шокот на Трамп нè турка кон поделен свет, чиј еден дел го сочинуваат вазални држави што се покориле на планот на Трамп, а другиот е наменет за експериментот БРИКС“, заклучува грчкиот економист.