Лоши вести за Македонија од пазарот на обврзници

Очите на финансиската јавност во светот се свртени кон порастот на приносите на референтните државни хартии во САД, Европа и во Јапонија, кои уриваат повеќегодишни рекорди. Пазарите деновиве беа во исчекување дали приносот на десетгодишната обврзница во САД ќе ја пробие границата од пет проценти, додека приносот на соодветната германска обврзница достигна највисоко ниво од 2011 година, а рекорден децениски раст има и на приносот на десетгодишната обврзница на Јапонија. Истражувавме како овие трендови може да влијаат врз глобалната и врз македонската економија.  

  

 

Парите драстично поскапуваат

Движењата на пазарот на обврзници имаат големо влијание во реалната економија, бидејќи државните хартии од вредност се безризични инвестиции. Зголемувањето на приносот на овие инструменти влијае како бран на пошироките пазари, го намалува интересот за инвестиции во акции и го поскапува задолжувањето на граѓаните и на компаниите. А зошто растат приносите?    

Една од причините е пролонгираната борба против инфлацијата. Референтната каматна стапка на Федералните резерви на САД не толку одамна беше нула, додека централните банки во Европа и во Азија дури имаа негативни стапки за да го стимулираат економскиот раст по финансиската криза и полесно да ја пребродат пандемијата. Меѓутоа, потоа на сцена дојдоа порастот на цените и рекордната инфлација, што ги принуди централните банки во светот и во Македонија да ги зголемат референтите камати до рекордни нивоа. Сепак, економиите покажаа отпорност кон рестриктивната монетарна политика и не се остварија стравовите за рецесија. Поради тоа, централните банки, кои се решени да ја сведат инфлацијата до прифатливо ниво од два или три проценти, во повеќе наврати најавија дека референтните камати во најмала рака ќе останат на високо ниво подолго време и дека, иако со забавено темпо, веројатно е и понатамошно зголемување. 

Не треба да се заборави дека државите за време на пандемијата, за да ја заштитат економијата, се задолжуваа многу повеќе од планираното по ниски каматни стапки. Сега тие треба да го рефинансираат тоа по многу повисока цена, предизвикувајќи загриженост за неодржливите фискални дефицити.

Американските обврзници се сметаат за една од најбезбедните инвестиции на планетата, а во последната деценија наградите за нивно држење беа скромни, со оглед на намалените приноси. Бидејќи сега се приближуваат до границата од пет проценти, овие обврзници изгледаат многу попривлечно од ризичните средства, како што се акциите.

Иан Линген, шеф на стратегијата за каматна стапка во „БМО Капитал маркетс“ (BMO Capital Markets) неодамна на телевизијата „Блумберг“ предупреди дека ако приносот на 10-годишната обврзница во САД достигне пет проценти, тоа може да се покаже како „точка на флексија“ што ќе предизвика поширока распродажба на ризичните средства, како што се акциите.

Доаѓа ли време на нови и повисоки даноци во Македонија?

Министерството за финансии на 10 октомври годинава повторно ќе одржи аукции на државни записи и на обврзници, со што ќе продолжи зачестената практика на задолжување на државата на домашниот пазар за да се исплатат старите долгови и за да се финансираат буџетските трошоци. На аукција ќе бидат понудени едногодишни државни записи во вредност од 1,4 милијарда денари (22,7 милиони евра) со камата од 4,25 проценти, како и 15-годишни државни обврзници во износ од 400 милиони денари (6,5 милиони евра) со камата од 6,15 проценти.

Загрижува токму висината на каматите на новите задолжувања преку државните хартии од вредност. Имено, до пред неколку години државата на аукциите на 15-годишните обврзници нудеше камата од 2,5 проценти.

За краткорочните задолжувања преку записи со рок на достасување од една или две години каматата до неодамна беше под еден процент. 

Тоа значи дека Македонија не е исклучена од тековите на глобалните пазари и дека задолжувањето на државата станува сè поскапо. Не треба да зачудува што сега Министерството за финансии измислува нови хартии од вредност како граѓанска или зелена обврзница за да го диверзифицира задолжувањето од повеќе извори. Опасноста демне за државните финансии бидејќи доколку ваквите трендови на глобалните пазари се пролонгираат, тоа може да резултира со понатамошно зголемување на јавниот долг на Македонија, кој веќе урива рекорди. Тоа може да води кон влошување на кредитниот рејтинг на државата и дополнително зголемување на трошоците за нови задолжувања на меѓународниот пазар.

На крајот, колку и да е политички непопуларно, станува јасно дека за да се скроти јавниот долг, ќе биде неизбежно воведување нови или повисоки даноци и кратење на платите во јавниот сектор. Со други зборови, цехот за државното задолжување ќе го платат македонските компании и граѓаните. Всушност, таканаречениот солидарен данок за компаниите како веќе да го означи почетокот.

Со помош на Крис Енстеј, Тијагарају Адинарајан и Чек Сидерс (Блумберг)

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар