.webp){kind=icon}
Централните банки сè уште се борат со високата инфлација, која лани достигна нивоа незапаметени од почетокот на 80-тите години на минатиот век. Главна причина за зголемувањето на трошоците на живот се високите цени на енергентите - струјата, гасот, нафтата.
Лани сите достигнаа рекордни вредности. Нафтата беше најскапа во текот на март, веднаш по почетокот на војната во Украина (на крајот на февруари). Струјата и гасот го достигнаа врвот во август, откако Русија ги затвори вентилите на гасоводот Северен тек и Европа се соочи со недостиг во пресрет на зимата.
Но зимата на северната хемисфера беше топла, за среќа, па ценовниот шок помина, отворајќи сепак нови рани. По повеќе години пауза, Европа, особено Германија, беше принудена да ги рестартира централите на јаглен за да произведуваат струја, што ги зголеми емисиите на јаглерод диоксид во воздухот. Проблемот останува и во пресрет на новата зима. Климатските цели за нула емисии на јаглерод диоксид до 2050 година стануваат сè подалечни.
Прочитај повеќе
Велика Британија: Можна е енергетска криза во јануари
Во јануари се планирани неколку прекини во работата на нуклеарките
28.09.2023
Енергетската транзиција ќе ja трансформира Македонија во извозник на електрична енергија
Од 1 јануари 2022 година до сега има издадено преку 600 лиценци за производство на електрична енергија
17.09.2023
Екстремно топлото време е закана за глобалната енергетска стабилност
Топлото време придонесе рафинериите да го намалат производството на нафта за најмалку два отсто на глобално ниво
10.09.2023
Поскапа струја, ама скапи се и дрвата: Точна пресметка за грејната сезона
Во последните неколку години инвертер-климите станаа една од најпопуларните опции за греење кај граѓаните.
29.08.2023
Масло на огнот дотура германско-францускиот спор за енергетската иднината на Европа. Германија го отфрли последниот предлог за реконструкција на пазарот на електрична енергија на Европската Унија поради стравувањата дека Франција би можела да го искористи за неправедна корист за својата нуклеарна индустрија. Франција е силно зависна од застарената атомска флота за својата моќ, додека Германија целосно ја исфрли нуклеарната енергија.
Чернобил и Фукушима и натаму се причина за страв
Без разлика дали спорот меѓу двете најголеми европски економии ќе биде надминат, проблемите остануваат. Првиот - како да се задоволат растечките потреби за струја, а вториот како таа струја да се добие без притоа да се зголемуваат емисиите на штетни гасови во воздухот.
По околу две децении стагнација, потребата од струја станува сè поголема. Причина за тоа е зголемената употреба на електрични автомобили, центри за податоци, но и клима-уреди поради климатските промени.
Дали растечката потреба може да се задоволи со сонце и ветер или треба да се инвестира во нуклеарни постројки?
Професорот Ристо Цицонков од Машинскиот факултет за „Блумберг Адрија“ вели дека токму несогласувањето меѓу Франција и Германија покажува колку е тешко да се одговори на ова прашање.
„Во врска со ова прашање постојат поделени мислења. Некои земји и денес инвестираат во нуклеарни централи бидејќи тие се пријателски кон климатските промени. Но некои земји, на пример Германија, не само што не градат нови нуклеарни централи туку постепено ги затвораат постојните бидејќи сметаат дека има големи ризици. Од една страна, нуклеарната енергија е чиста во однос на климатските промени, нема емисии на стакленички гасови. Исто така, таа е чиста во однос на локалната средина, нема локално аерозагадување како од електроцентралите на јаглен. Но, ако има некакво истекување на радиоактивни материи, тогаш тоа е опасно загадување за човечкото здравје. Другиот проблем е нуклеарниот отпад, кој треба да се чува во специјални услови, длабоко под земја и е активен неколку стотици години“, вели Цицонков, објаснувајќи зошто се толку спротиставени ставовите во однос на нуклеарките.
Нова зора за нуклеарките во светот
Сепак, таму каде што нема ризици и каде што нуклеарките се добро менаџирани и одржувани, тие се добар пример за производство на струја. Прво, обезбедуваат многу поголеми количества, неспоредливо повеќе во однос на ветрот и сонцето, кои се најпопуларни обновливи извори на енергија.
Блумберг Адрија ТВ
Употребата на нуклеарни постројки за производство на струја расте во последните децении. Според податоците на Меѓународната организација за атомска енергија, лани во нив биле произведени околу 10 отсто од вкупните количества електрична и топлинска енергија во 32 земји.
За исполнување на климатските цели во наредниот период, повеќе земји преземаат мерки за продолжување на векот на нуклеарните постројки.
Белгија неодамна одлучи да ја продолжи работата на двата постојни реактора од 2025 до 2035 година, со што ќе се задоволи околу 15 отсто од побарувачката на електрична енергија.
Финска годинава го заврши Олкилуото 3, кој е прв нов нуклеарен реактор во Западна Европа во последните 15 години.
Франција лани се согласи да изгради шест нови големи нуклеарни реактори, кои ќе задоволат околу 10 отсто од побарувачката на електрична енергија, а постои опција за изградба уште на осум. Првиот реактор ќе биде пуштен во 2035 година.
Полска во ноември лани формално одобри првата нуклеарна централа во земјата да користи водни реактори, а сила добиваат и малите реактори, особено кај приватниот сектор.
Обединетото Кралство лани донесе стратегија за енергетска безбедност што предвидува осум нови големи реактори, како и мали реактори, за да се постигне капацитет од 24 GW до 2050 година, што би значело околу 25 отсто од потребната електрична енергија.
САД со Законот за намалување на инфлацијата од лани дозволуваат даночни олеснувања за производство на нуклеарна енергија со нулта емисија, преку подобрување на работата на постојните и изградба на нови реактори.
Канада воведе олеснувања во висина од 30 отсто за технологии за чиста енергија експлицитно вклучувајќи мали модуларни реактори, а канадската инфраструктурна банка до 2028 година ќе дава заеми за изградба на овие мали реактори на постојни нуклеарни локации.
Кина продолжува да води на полето на дополнување на нуклеарниот капацитет, со два големи реактора завршени во 2022 година, а во меѓувреме почна изградба уште на четири.
Кореја има цел од нуклеарките да произведува над 30 отсто од електричната енергија до 2030 година, во моментов произведува 28 отсто.
Јапонија годинава усвои закон во рамките на иницијативата „Зелена трансформација“ што им дозволува на енергетските компании да управуваат со нуклеарни средства подолго, во некои случаи и над 60 години. Новата политика треба да го максимизира користењето на постојните и предвидува развој на нови нуклеарни централи.
Зголемената употреба на струја од нуклеарки во изминатите децении придонесе за драстично намалување на емисиите на јаглерод диоксид во воздухот.
Во овој регион нуклеарки има во Бугарија (Козлодуј, каде што од шест, работат уште два реактора, а четири беа затворени во 2003 и 2007 година по барање на Европската Унија затоа што не ги задоволуваа европските стандарди) и во Словенија (Кршко, каде што во почетокот на овој месец работата прекина превентивно поради истекување во заштитната комора во внатрешноста на централата).
Земјава нема услови за изградба на таков објект, но своевремено постоеше иницијатива за приклучување кон бугарскиот за изградба на централата Белене. Кога тој проект се изјалови, македонската влада се сврте кон терминалот за гас во Грција, кој треба да придонесе за диверзификација во снабдувањето на земјава со енергенти.
