Невидени придобивки и огромен број предизвици носи употребата на вештачката интелигенција (ВИ) во економијата, а особено во ИТ-секторот, каде што постои континуирана трка за креирање нови софтверски решенија базирани на ВИ што ќе ја зголемат продуктивноста и ќе овозможат иновативни решенија за проблемите во различни економски дејности. Притоа, една од нивните главни цели е финансискиот сектор, кој е во постојана потрага по дигитални решенија со цел да се подобрат услугите за клиентите и да се намалат трошоците во секојдневното работење. Најголем дел од големите светски банки, инвестициски фондови и други финансиски институции на голема врата им посакаа добредојде на револуционерните чекори што во минатата година во полето на вештачката интелигенција ги постигнаа компании како „Опен-еј-ај“ (Open AI) односно „Мајкрософт“, „Енвидија“ (Nvidia), „Алфабет“ и другите големи и мали играчи од овој сектор. За да видиме каква е состојбата во Македонија, побаравме одговори од централната банка и од дел од големите македонски банки за нивните искуства со употребата на вештачката интелигенција и за нивните размислувања за новите трендови, кои, несомнено, ќе донесат поголема имплементација на решенија базирани на ВИ во финансискиот сектор.
Народната банка будно ги следи трендовите
Од Народната банка велат дека на редовна основа ги следат најновите трендови на примена на новите технологии во финансиските институции за кои е надлежна и посветува особено внимание кон придобивките од нивна примена, пред сè во делот на заштита на клиентите и ефикасно деловно работење на финансиските институции.
Прочитај повеќе
„Епл“ преговара со „Опен-еј-ај“ за генеративните карактеристики на ВИ во ајфоните
Најновиот развој доаѓа пред светската конференција за програмери на „Епл“
27.04.2024
„Мајкрософт“ и „Гугл“ профитираат на крилата на ВИ и облак-технологии
„Мајкрософт“ и „Алфабет“, сопственик на „Гугл“, во четвртокот испратија јасна порака до инвеститорите...
26.04.2024
„Мета“ очекува повисоки трошоци и помали приходи бидејќи се фокусира на ВИ
Мешаниот извештај на „Мета“ дојде истиот ден кога претседателот Џо Бајден го потпиша законот за Тикток.
25.04.2024
Граѓани и фирми лани жртви на измамнички трансакции во над 5.400 случаи
Станува збор за трансакции со вкупна вредност од 208.000 евра преку картички на физички лица и со вредност од 52.000 евра преку картички на правни лица.
23.04.2024
Паѓаат депозитите на компаниите, граѓаните сè помалку вадат кредитни картички
Ова е прв позначаен пад на депозитите на компаниите во последната година.
19.04.2024
Договорот меѓу „Мајкрософт“ и „Опен еј-ај“ ќе избегне формална истрага од ЕУ
Инвестицијата на „Мајкрософт“ од 13 милијарди долари во „Опен еј-ај“ ќе избегне формална истрага од надзорните тела на ЕУ.
18.04.2024
„Во таа насока, Народната банка е свесна дека, во согласност со растечкиот тренд на дигитализација на финансиските услуги и порастот на ризиците од заканите од дигиталниот простор, потребата од примена на софистицирани/напредни алатки/решенија за заштита, вклучувајќи и алатки/решенија базирани на вештачката интелигенција, секојдневно расте“, велат од Народната банка.
Оттаму додаваат дека за таа цел Народната банка со постојната регулатива на подрачјето на платежните услуги и сигурноста на информативните системи ја има вклучено потребата од заштита на клиентите со користење алатки/решенија за спречување измама што се базираат на идентификување на нивно невообичаено однесување или утврдена промена во пристапот до платежната сметка, директно, онлајн.
„Дополнително, такви алатки/решенија се користат и во делот на управувањето со големи количества финансиски податоци со кои располагаат финансиските институции, а со цел нивна олеснета обработка, деловна анализа и генерирање комплексни извештаи за носење деловни одлуки“, посочуваат од централната банка.
Пионерски примери
Од Народната банка укажуваат дека кај нас во банкарскиот сектор веќе се забележуваат пионерски примери за воведување ВИ во директна комуникација со граѓаните преку вибер-четбот што им овозможува на клиентите директно да комуницираат со електронскиот асистент, преку кој може да добијат одговори на нивните прашања и потреби.
„Услугите што ги овозможува оваа алатка се применуваат за основни информации, како што се на пример информации за местоположбата на најблиската експозитура или банкомат, но и суштински информации и помош при избор на соодветен кредит или картичка, закажување состанок или, пак, помош за да аплицираат онлајн за кредитен продукт. Достапноста до информациите поврзани со банкарските услуги за клиентите, банката се грижи да е на доверлив и сигурен начин“, велат од Народната банка.
На прашањето дали е потребно во Македонија да се подготви и воведе регулатива со која би се дефинирале областите во кои би можело да се користи вештачка интелигенција и би се прецизирале мерките за безбедност и ограничувањата во однос на нејзината употреба, од Народната банка велат дека се свесни дека вештачката интелигенција сè повеќе станува главна тема на која сè повеќе се разговара и која наоѓа своја примена генерално во сите подрачја од нашето секојдневно живеење.
Оттаму додаваат дека во таа насока Народната банка особено ги следи најновите трендови, добри пракси, искуства и предизвици со кои се соочува ЕУ на ова подрачје, а особено во делот на финансискиот сектор“.
„Во согласност со тоа, започнувањето на активности за дефинирање на областите на примена на вештачката интелигенција, дефинирање на мерките за заштита и ограничување во однос на нејзината употреба треба да се спроведе на национално ниво преку воведување законска регулатива, земајќи ги предвид позитивните и негативните искуства од ЕУ и преостанатите технолошки најразвиени земји. Тековно, во ограничен опфат, овие системи се регулирани во банкарскиот сектор со постојната регулатива во делот на информативната сигурност“, велат од централната банка.
Какви се искуствата и размислувањата во „Комерцијална банка“?
Од „Комерцијална банка“ велат дека како во светот така и кај нас банкарскиот сектор и финансиските институции во голема мера ги следат трендовите во однос на можностите од користењето на вештачката интелигенција како средство за автоматизација и унапредување на работните процеси, заштитата од измами и за брзо воведување нови производи и услуги за потребите на клиентите. Оттаму додаваат дека „Комерцијална банка“ веќе користи алатки и решенија базирани на вештачка интелигенција (АI) и машинско учење (ML) и, секако, тие се неизбежен елемент што се користи во развојот на нашите актуелни и идни решенија и алатки.
„’Комерцијална банка’ повеќе години го користи системот 3ДЕС Секјур (3DES Secure), кој е светски стандард за спречување измами при трансaкации со картички, при што се врши автоматска компјутерска анализа на секое плаќање преку интернет со цел да се осигури дека вистинскиот сопственик на картичката ја иницира трансакцијата“, информираат од „Комерцијална банка“.
Оттаму објаснуваат дека овој механизам е насочен токму кон заштита од кражба на идентитетот на корисниците и од злоупотреба на податоците од картичката, што претставува заштита на клиентите и се спречува злоупотребата пред таа воопшто да се случи.
„Доколку системот (развиен врз база на алгоритам со вештачка интелигенција и машинско учење) процени дека одредена трансакција е ризична или нестандардна за корисникот, банката на корисникот на картичката ќе му прати СМС-порака со верификациски код. Корисникот на картичката требa да го внесе верификацискиот код во прозорецот што ќе се отвори на интернет-страницата со цел да се реализира плаќањето“, укажуваат од банката.
Од „Комерцијална“ посочуваат и дека во своите канали за електронско банкарство (веб и мобилни апликации), банката користи напреден систем за спречување измами.
„Со цел процена на нивото на ризик при користењето на овие канали, системот преку вештачка интелигенција (AI) и машинско учење (ML) одредува дали станува збор за легитимен, познат корисник или злонамерник што се обидува да се претстави како легитимен корисник. Врз основа на таа процена, банката носи одлука дали на корисникот ќе му биде дозволено да продолжи со користење на дигиталниот канал или ќе побара дополнителна идентификација или, во случај на висока стапка на можен ризик, ќе му забрани на корисникот понатамошна интеракција со апликациите“, објаснуваат од банката.
Од „Комерцијална банка“ информираат и дека за континуирана обука и подобрување на вештините на своите вработени, особено во делот на користењето на електронските канали и решенија, но и свесност за ризиците што постојат при нивното користење, банката користи напреден систем за едукација и оценување на своите вработени базиран на вештачка интелигенција и машинско учење.
„Тоа овозможува вработените да се секогаш во тек со најновите технологии, но и да се свесни и обучени како да постапат и да се справат со предизвиците што тие ги носат“, велат од „Комерцијална банка“.
Од банката велат дека и во иднина ќе користат решенија базирани на вештачка интелигенција, и тоа особено во делот на анализата на големи податоци (Big Data), избор на најдобри кандидати за вработување, персонализација на услугите за корисниците и сл.
Четботовите стануваат неизбежен дел
На прашањето какви се размислувањата за можноста за воведување четботови во работењето, од „Комерцијална банка“ велат дека четботовите се доста актуелни во секоја област и не само што се размислува за нив туку тие се неизбежен дел од стратегиските планови на финансиските институции и банките.
„Едноставно повеќе не може да се замисли еден модел на целосно дигитална банка без четбот, кој во суштина е базиран на вештачка интелигенција и машинско учење. Тие освен што ја олеснуваат работата на институциите, во голема мера им помагаат и на корисниците да ги постигнат своите финансиски цели. Се користат да им овозможат и разни дополнителни услуги, тие се перципираат како финансиски советници и водичи и во суштина нивното влијание во финансиската писменост на клиентите и инклузијата е неминовно“, велат од банката.
Од банката укажуваат дека нивна цел во оваа смисла е да се искористи технологијата чинејќи позитивна промена во општеството.
„Со овој начин на комуникација и едукација на клиентите секој добива еднаква можност за финансиска писменост и инклузија во општеството. Банката веќе извесен период интензивно разгледува различни решенија за воведување четбот и/или гласовен бот во своите дигитални канали, со цел обезбедување врвно корисничко искуство за клиентите, особено во делот на обезбедување 24/7 поддршка, помош во изборот на најсоодветни производи и услуги и слично“, наведуваат од банката.
Во однос на прашањата околу регулативата и безбедноста, од „Комерцијална банка“ велат дека работењето на банкарскиот и финансискиот сектор мора да биде целосно усогласено со регулативата.
„Секоја нова алатка што се воведува или ќе се воведува, освен што ќе ни понуди нови функционалности и ќе ни го олесни секојдневието, отвора и можност за. условно речено. нови ’проблеми или злоупотреби’, затоа мора да е поткрепена и со егзактни и разбирливи правила на имплементација, услови за функционирање, мерки на безбедност и законски усогласувања“, велат од банката.
Според нив, она што е неопходно и што го наложува брзината со која се развива технологијата е подготвеност за брза реакција на регулаторите кон промените, затоа што овој процес на дигитализација е веќе длабоко навлезен во општеството, а клиентите и институциите се свесни за придобивките од неа.
„На патот кон станување членка на Европската Унија, покрај правниот аспект, треба да се анализира и да се учи од моделите на земјите во кои постои целосна дигитализација: Финска, Данска, Холандија и Шведска. Во светот постојат и други модели, како на пример кинескиот, каде што регулативата се усогласува и адаптира во согласност со развојот на новите технологии, така што тие како пазар се навистина подготвени брзо да ги прифатат, имплементираат и променат технолошките достигнувања“, посочуваат од „Комерцијална банка“.
Оттаму посочуваат дека во Европската Унија веќе се работи на правната рамка што ја регулира употребата на вештачката интелигенција од повеќе аспекти, како на пример: правила за пласирање на пазарот, забрани за манипулација, експлоатација на ранливи категории граѓани, биометриска категоризација и идентификација во реално време, профилирање, бази на податоци за препознавање лица и слично.
„Па, во согласност со досегашното искуство, очекуваме дека по извесно време и РС Македонија ќе биде соочена со предизвикот на усогласување со оваа регулатива. И покрај сите напори, знаење и желба на индустријата за развој, нашата земја мора да стане поотворена кон промени, иновации и да се вложува многу во едукација на кадри и развој на инфраструктура, кои ќе ни го отворат патот за нови можности и успеси на секое поле“, велат од банката.
Во „Халк банка“ отворени за нови технологии
Од „Халк банка“ АД Скопје велат дека веќе десет години користат алатки/решенија базирани на вештачката интелигенција, главно во сферата на безбедноста на системите и услугите.
„Дополнително, вештачката интелегенција, како и сите други нови технологии, е предмет на постојана анализа за потенцијална примена во преостанатите процеси во банката“, информираат од „Халк банка“.
На прашањето како се размислува во банката за можноста за воведување четботови во работењето, оттаму велат дека како една од банките лидери на македонскиот пазар во делот на дигиталното банкарство, дигиталните производи и дигитализацијата на процесите од целокупното работење, секако дека во континуитет ги следат и овие трендови.
„Сериозно размислуваме за воведување нови технологии, четботови и вештачка интелигенција, со цел да ја олесниме работата, да го подобриме корисничкото искуство на клиентите и да ја подобриме нивната ефикасност. Сепак, со оглед дека станува збор за сензитивна сфера и проблематика, во овој дел одиме во чекор со промените на пазарот“, велат од банката.
И од „Халк банка“ велат дека како што практичната примена на вештачката интелигенција станува сè пораспространета, очигледни стануваат и можностите за нејзина злоупотреба.
„Сметаме дека во Македонија е потребно да се воведе соодветна регулатива, со цел правилно насочување на примената, како и спречување на злоупотребата на вештачката интелигенција“, заклучуваат од банката.