Како „роботите“ им помагаат на македонските претприемачи и менаџери?

На 11 март 1811 година текстилните работници во Англија почнале да ги кршат машините, поточно механичките разбои што требало да ги заменат во ткаењето волна. Следувал период во кој настанал хаос низ текстилните фабрики во земјата, односно масовно спротивставување на работниците на технолошките промени што следувале, а приврзаниците на ова „движење“ биле наречени лудисти, по Нед Луд, наводно првиот работник што искршил механички разбој. Лудистите, односно лудизмот, сметале дека за тешката положба на работничката класа во капитализмот било виновно токму машинското производство и затоа воведувањето каква било промена, иновација и унапредување на производствените процеси биле дочекувани на нож.

Оттогаш поминаа повеќе од 200 години и неколку индустриски револуции, но човечката природа по однос на прифаќањето на технолошките промени не се промени многу. Секогаш постои стравот од непознатото, од неизвесноста што ја носат новите технологии, покрај придобивките за сите нас, се разбира. Некогаш биле ткајачите на разбој, денес се милионите работници низ светот што, исто како и своите предци, чувствуваат мешавина од страв, неизвесност, огорченост и револт околу она што се случува моментално: сѐ побрзото навлегување на вештачката интелигенција (ВИ) во сите пори од животот - работа, хоби, здравје, забава, шопинг... насекаде.

Фото: Depositphotos

Прашањето не е дали, туку како да соработуваме со вештачката интелигенција

„Вештачката интелигенција нема да ги замени луѓето. Луѓето со ВИ-вештини ќе ги заменат луѓето без ВИ-вештини“, сѐ уште ми одѕвонуваат во главата зборовите на Петар Ниновски, основачот на едукативно-технолошката компанија „Бреинстер“ (Brainster), искажани на една неодамнешна онлајн работилница, токму околу прашањето како ВИ ќе ги трансформира работните места во периодот што следува. Значи, прашањето не е дали, туку како да соработуваме со ВИ за да ја изградиме иднината што ја посакуваме. „Комбинирањето на човечката и вештачката интелигенција ќе биде клучот за успех во иднина, а оние што ќе почнат да се подготвуваат за промените навреме, ќе имаат најголема корист од нив. Токму сега е моментот да се почне со учење и адаптирање на новите технологии за да се биде конкурентен на пазарот на трудот во иднината. Раната подготовка ќе овозможи поефикасно искористување на новите можности што ВИ ќе ги донесе“, порача Ниновски во таа пригода. Тој исто така сподели и сопствено искуство со користење алатки базирани на ВИ, кои му го олеснуваат работењето и го прават попродуктивен. Една е Суперхјуман (Superhuman), дигитална алатка што е спас за оние што се справуваат со стотици електронски мејлови дневно. Бидејќи често се губиме во морето од мејлови, не знаеме кои се приоритетни, се мачиме понекогаш да составиме соодветен одговор и сл., ’суперчовекот’ е идеално решение. Ви помага да ги сортирате мејловите по категории (службени, приватни, итни, не толку итни итн.), побрзо да составите одговор, да споделите документи со вашиот тим, ви става потсетници и мноштво други погодности. „Кога ќе сфатите дека дневно може да изгубите по два-три часа само за справувањето со мејлови, пресметајте колку часови месечно и годишно ви заштедува алатката и што сѐ може да направите со тоа време“.

Петар Ниновски, основач на „Бреинстер“ и „Бреинстер некст колеџ“: Вештачката интелигенција нема да ги замени луѓето. Луѓето со ВИ-вештини ќе ги заменат луѓето без ВИ-вештини/Фото: Архива на „Бреинстер“

Маџов, кој е и соосновач и на неколку стартапи, инвеститор и ментор, вели дека сите овие алатки му заштедуваат минимум по два часа на ден, а заменуваат барем еден вработен и експертиза, за да не мора да зависите од надворешни консултанти.

Фамозната ВИ-алатка ЧетГПТ (ChatGPT) очигледно е популарна кај многумина денес и не служи само за пишување писмени задачи и семинарски за учениците и за студентите. Неа ја користи и Аријана Коскарова, основачка на центарот за неформално образование „Криејтив хаб“ (Creative Hub). Таа вели дека ѝ помага со фидбек или сугестија околу содржините што ги пишува.

„Можам да кажам дека ја користам секојдневно и му ја препорачувам на секој менаџер, бидејќи нуди многу погодности. Бидејќи изминативе две години живеам и работам во Флорида, би спомнала дека овде стратегиска цел на политиката е да ги обучи Американците да користат вештачка интелигенција. Во ’Криејтив хаб Мајами“ (Creative Hub Miami) развивме две академии за генеративна ВИ (користење ВИ за креирање нови содржини, како текст, слики, музика, видеа и слично, н.з.) и ВИ во маркетинг. Со ова сакам да истакнам колку во САД образовниот систем стимулира разбирање и користење  алатки за ВИ“.

Нино Карас, уште еден македонски претприемач што има основано неколку стартапи досега, во последно време актуелен со компанијата „Брумел“ (Brummell), креатор на првото сако за мотоциклисти во светот, покрај ЧетГПТ, кој го користи секојдневно, користи и повеќе други ГПТ (Generative Pre-trained Transformers: модели што имаат способност да креираат текст и други содржини слично како човекот и да разговараат со него, н.з.) апликации за правни, сметководствени и други задачи. „Користам и Мидџурни (MidJourney) и Леонардо (Leonardo.AI) за креирање графичко-визуелни содржини“, вели Карас. 

Во оваа пригода морав да го побарам и Глигор Дачевски, вистинска легенда на македонскиот технолошки сектор, сериски претприемач, основач на најмалку пет-шест ИТ-стартапи, човек што над 30 години развива иновативни решенија за поддршка на бизнисот и секојдневието. Изминативе години е лидер на својата компанија „Докстим“ (DoxTeam), која е најпозната по софтверската платформа Микротика (Microtica), која ви помага да изградите, развиете и оптимизирате инфраструктура во облак (cloud), што го користи „енџинот“ на „Амазон веб сервисис“ (Amazon Web Services).  

„Токму деновиве сум на конференција каде што ќе презентираме како применуваме ВИ во Микротика, односно како ја употребуваме генеративната ВИ, со што алатката освен што е вредна, станала и интелигентна. Па, сега, освен како алатка за продукција, се користи и како алатка што може да предложи/генерира одреден тип инфраструктура во облак. Веројатно сме први во регионот што имаат применето корисна ВИ, а не само ‘шминка’“, вели Дачевски.

Инаку, од ВИ-алатки, тој лично користи ЧетГПТ 4.0., претежно за комуникација и некакви посложени пребарувања, како и за споредба на решенија.

Дејан Алексов, адвокат: И за адвокатурата се развија ВИ-алатки, и тоа од домашни програмери, кои веќе ги користиме секојдневно/Фото: Лична ФБ-архива

„Моментално за секојдневна употреба адаптираме еден македонски софтвер, Актос (Aqtos), кој има и функции поддржани со ВИ, а од неодамна е излезена и алатката Фактум (Factum), исто така развиена од домашни програмери, која ја користиме за пребарување низ законите според клучни зборови“. Алексов вели дека за креирање, на пример, едно видео со информативна содржина, доволни се и 15 минути, а ако го прави „пешки“, ќе му треба понекогаш и цел ден.

Снежана Поповска, сертифицирана техничка аналитичарка, која секојдневно за своите клиенти менаџира портфолија на акции, обврзници и други финансиски инструменти, вели дека од ВИ-алатки најмногу ја користи Копи (Copy.ai), која ѝ помага да пишува мејлови и други содржини многу побрзо и поефикасно.

„Оваа алатка се служи со напредни алгоритми за машинско учење, за да разбере што барате од неа и да ви креира содржина исто како човек. Корисна е за луѓе што пишуваат блогови, за маркетинг и продажни тимови и други професионалци на кои пишувањето содржини им е клучен дел од работата. За техничка анализа или какви било анализи поврзани со пазарите сѐ уште не користам ВИ-алатки, сметам дека во моментов не можат доволно да ми помогнат“, објаснува Поповска.

Снежана Поповска, техничка аналитичарка: Како што порано учевме Ексел, сега е време да научиме како да ги искористиме предностите на ВИ-алатките/Фото: Лична архива

„Како што порано учевме Ексел (Excel), сега е време да научиме како да ги искористиме предностите на ВИ-алатките. Сѐ додека знаеме како правилно да ја искористиме технологијата, а не таа нас да нѐ искористува, ќе бидеме во предност пред конкуренцијата. Вештачката интелигенција ни заштедува време и нѐ прави поефективни. Наместо да бидеме заменливи, треба да го искористиме времето да бидеме креативни, што е клуч на успехот“, смета Поповска.