Кои се трите најголеми проблеми на македонските извозници?

Долг е списокот на проблеми и ограничувања со кои се соочуваат македонските извозници. Бизнисот сака системски промени, а и поддршка од државата во смисла да се креира амбиент извозот да стане национален интерес. Во услови на драматични поместувања на глобалните економски текови, стабилен извоз може да гарантира и стабилен раст. Се разбира, во вакви времиња има многу ограничувања, особено контракциите на странската побарувачка, но ако решението е системско, тогаш потресите ќе бидат помали. Во оваа кратка анализа прашавме бизнисмени за тоа кои се трите најголеми проблеми со кои се соочуваат извозниците во земјава.

 

• Кои се трите најголеми проблеми на македонските извозници

  Неразвиена инфраструктура и пристап до поевтини енергенти

  Недостиг од поволни кредитни линии и извозни олеснувања

  Недостиг од квалификувана работна сила

 

За овие теми разговаравме со Дарко Лазаров, претседателот на Клубот на извозници при Стопанската комора. Посочувајќи ги, самиот вели дека Северна Македонија е затворена земја, без пристап до море, па железничката инфраструктура мора да биде силно развиена за да се скратат времето и цената на транспортот. „Од друга страна, пристапот до поевтини енергенти е значаен бидејќи тоа ги става во подредена позиција нашите компании во однос на нивните конкурентни од светот и на тој начин ги прави помалку ценовно конкурентни“, вели Лазаров.

 

Приватна архива/Дарко Лазаров

Од 3.500 активни деловни субјекти, само пет отсто се извозно ориентирани, а само 450 од компании извезуваат во вредност од еден милион долари на годишно ниво. Вредноста на извозот за првите пет месеци од годинава забележува мал раст споредено со претходните четири години. Но и натаму вредноста на увозот во земјава низ годините го засенува извозниот сектор, што нè става во позиција на увозно зависна земја.

„Комфи Ангел“ е една од извозните компании што 92 отсто од производство пласира на странските пазари. Кога системски би се решиле проблемите, нивниот годишен профит од 43 милиони евра проектиран за годинава би се зголемил двојно, вели Ирена Јакимоска, директорка и косопственичка на компанијата „Комфи Ангел“.

„За да бидеме помалку увозно зависни, базната индустрија треба да им биде приоритет на извозните компании, треба да се најде начин да се олесни бирократијата, но тука се и локалните самоуправи, кои тешко одговараат на барањата на извозниците. Да не се изостават и едукацијата на работниците и нов квалификуван кадар. Компаниите треба да вложуваат во дигитализација, а институциите да ги намалат административните бариери, едноставно треба преку заеднички решенија и вложување да го направиме извозот силен“.

 

Приватна архива/Ирена Јакимовска

Катализаторите на носачи со благородни метали или нивни соединенија, сетовите на проводници за палење и слично за возила, авиони или бродови, електричната енергија и плоснатоваланите производи од железо или нелегиран челик, неплатинирани или необложени се најизвезуваните производи од земјава за првите пет месеци. Најголем извоз има кон Германија.

Од земјите во регионот Адрија, Македонија најмногу извезува кон Србија, а најмалку кон Босна и Херцеговина. Извозот кон Србија за првите пет месеци од годинава бил во вредност над 165 милиони евра,од кои кон БиХ е околу 43,7 милиони евра, кон Хрватска 45,7 милиони евра и кон Словенија нешто над 48 милиони евра.

Аналитичкиот тим на „Блумберг Адрија“ очекува растот на надворешнотрговската размена дополнително да забави во 2023 година. Тие сметаат дека со оглед на тоа што забавувањето на економскиот раст на главните економски партнери е помало од очекуваното, надворешнотрговските текови сè уште се посилни од порано. „Сè уште очекуваме увозот да има надолен тренд поради послабата домашна побарувачка за финални производи, но и поради намалената побарувачка на индустријата за интермедијарни производи“, велат аналитичарите.

Тие сметаат дека извозот ќе го следи увозниот тренд бидејќи главните трговски партнери, како и земјите од ЦИЕ, објавуваат индекси за менаџерски набавки (ПМИ) во зоната на контракција, што покажува дека и понатаму ќе има пониска надворешна побарувачка.

 

 

 

Најмногу се извезувале храна и живи животни, хемиски и сродни производи, како и производи класирани според материјалот.