Народни обврзници: Државата ќе се задолжува поевтино, за граѓаните ќар

Со најмалку 10.000 денари од летово и македонските граѓани ќе можат да ја финансираат државата. Имено, минатата недела Министерството за финансии најави дека ќе издава таканаречени граѓански или народни обврзници.

Идејата беше презентирана на конференцијата „Денови на македонскиот пазар на капитал“, во организација на Македонската берза и Загрепската берза. Македонија со овој чекор планира да го преслика токму хрватското искуство. Според најавата, рокот на достасување на обврзниците би изнесувал две години. Некои од хрватските медиуми објавија дека каматата би изнесувала околу пет отсто, но од македонското министерство за финансии досега не успеавме да добиеме одговор за тоа. Ние анализираме што се народни обврзници и кое ќе биде нивното значење за финансискиот систем на земјава.

Економскиот аналитичар Александар Костадинов во изјава за „Блумберг Адрија“ вели дека можноста граѓаните да купуваат обврзници не значи дека таа се задолжува кај нив, туку овозможува граѓаните да добијат пристап до нови финансиски инструменти и можност за заработка во случај кога депозитите на каматите во комерцијалните банки се ниски.

И за директорката на Загрепската берза (најголем акционер на Македонската берза), Ивана Гажиќ, ваквиот потег би бил добар тест за пазарот, „да се испита како размислуваат граѓаните и инвеститорите, да се задолжи државата на домашен терен, да се испита колкава доверба имаат граѓаните во државата, а верувам дека ќе има интерес“, вели таа во интервју за МИА.

Предности и мани на народните обврзници

Според Костадинов, народната обврзница би била позитивна новина на пазарот, од која ќар би имале и државата и граѓаните што ќе инвестираат. Првата предност е можноста за поевтино финансирање на централниот буџет, како и намалување на износите на денари, кои во моментов се „пасивизирани“ од страна на Народната банка и служат претежно за контролирање на паричната маса, како и за држење под контрола на инфлацијата.

Костадинов за „Блумберг Адрија“ направи пресметка со евентуална камата од околу 3,5 отсто, што е пониска камата од таа со која државата тековно се задолжува.

„Доколку се успее во обидот да се издадат народни обврзници со каматна стапка од 3,5 отсто, на износ од шест милијарди денари (околу 100 милиони евра), годишната камата што би го чинела издавачот би изнесувала околу 3,5 милиони евра, додека за истиот износ со тековната каматна стапка за благајнички записи од 5,5 отсто би се платиле 5,5 милиони евра од страна на НБРМ или, пак, четири милиони за државните хартии од вредност, каде што годишната каматна стапка во моментов е четири отсто и има тенденција на раст. Грубите пресметки покажуваат дека годишно, на износ од околу 400 милиони евра, централниот буџет би заштедил околу 8-10 милиони евра на камати што би ги платиле за благајнички записи или државни хартии од вредност“, објаснува Костадинов.  

Според него, треба и да се внимава, за да не му се наштети на банкарскиот систем.

„Неконтролирано и прекумерно издавање на овој тип обврзници во краток период би довело до повлекување на депозитите од банките, каде што каматните стапки на депозитите се пониски и се движат околу 1,5 отсто, со што би се предизвикале несакани ефекти“, вели Костадинов.

Александар Костадинов, економски аналитичар / Приватна архива

Друг предуслов за издавање и функционирање на ваквиот тип обврзници е воспоставување финансиски системи и процедури што се ефикасни и сигурни. „Во спротивно, доколку на пример брокерските услуги и провизии се високи, би дошло до разочарување од страна на инвеститорите и очекуваните резултати нема да се постигнат“, објаснува Костадинов и потсетува дека е најважно за што ќе се трошат овие пари. 

„Сепак е важна намената на овие средства и секако да бидат искористени за капитални инвестиции, со што граѓаните би стекнале доверба дека парите се трошат за инвестиции и развој, наместо за плати и режиски трошоци на администрацијата“, вели тој.   

Намерата е да се преслика хрватското искуство

Издавањето на народната обврзница најверојатно е иницирано од позитивното искуство на Хрватска, која ваков инструмент издаде годинава на 22 февруари. И таа достасува за две години. Директорката на Загрепската берза,  Гажиќ, во интервјуто за МИА вели дека државата со ова направила одличен потег. Интересот кај јавноста бил огромен, а обврзницата се тргува сосема солидно на берзата.

„Во Хрватска, повеќе од 43.000 луѓе, односно повеќе од еден процент од целокупната популација, инвестираа во народната обврзница. Прогнозите беа дека интересот на јавноста ќе биде околу 500 милиони евра, додека остатокот од една милијарда евра беше планиран за институционални инвеститори. Она што се случи при самото запишување ги изненади сите. Имено, само граѓаните запишаа 1,35 милијарда евра, а фондовите запишаа дополнителни 500 милиони евра. Најмладиот инвеститор има 19 години, а најстариот 99 години“, објаснува Гажиќ.

Ивана Гажиќ, директорка на Загрепската берза

Таа додава дека на граѓаните им се даде интересна можност за вложување, а се покажа дека кога ќе се појават можности има интерес и апетит. Другата важна цел на државата со овој потег „беше секако приносот да остане кај хрватските инвеститори, кои може дополнително да го инвестираат или да го потрошат во својата татковина, при што истовремено на државата ѝ стои на располагање стабилна инвестициска база на која може да смета. Во Хрватска веќе е најавено дека вакви емисии ќе продолжат да се издаваат и во иднина, а ние со нетрпение го очекуваме тоа“, вели Гажиќ.

Повеќе држави се свртија кон граѓаните

Повеќе држави издадоа вакви обврзници. Шпанците, разочарани од ниските каматни стапки на банкарските депозити, одамна се одлучија за државни обврзници со купонска камата од три отсто, а сличен штеден производ имаат и Италијанците. 

Според податоците на ЕЦБ, малите инвеститори поседуваат околу осум отсто од италијанскиот долг, што е значително повеќе отколку во другите земји. Во Франција, на пример, овој удел е 2,9 отсто, во Германија 1,6 отсто, а во Шпанија е под еден отсто. 

И во Белгија се надеваат дека ќе привлечат мали инвеститори да купуваат државни хартии од вредност со помош на повисоки каматни стапки за државните обврзници. На Белгијците им биле понудени десетгодишни обврзници по стапка од три отсто, како и тригодишни со каматна стапка од 2,6 отсто. Собрале вкупно 262,3 милиони евра, што е најмногу од декември 2011. Најголем дел од средствата е собран преку тригодишни обврзници. 

 

 

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар