Јалов ќе ни биде инвестицискиот бум во соларни централи без „паметни“ мрежи

Увозот на струја во 2024 година се зголемил. За разлика од 2023 година кога благодарение на елдорадото во сончеви централи во земјава беа увезени само 2,75 отсто од потребните количини струја, лани увозот изнесувал 11,03 отсто. Сепак, овој увоз е далеку помал од вообичаениот – околу 30 отсто.

Лани се намалило и производството на струја, покажува годишниот извештај на Регулаторната комисија за енергетика (РКЕ) за 2024 година. Во домашните централи биле произведени за 6,47 проценти помалку струја споредено со 2023 година, но бројките и натаму се повисоки од претходните години.

„Намалувањето на производството на електрична енергија во 2024 година се должи на намаленото производство на термоцентралите, неработењето на ТЕЦ Неготино, како и на намаленото производство на хидроелектричните централи“, наведува РКЕ во извештајот.

Намалувањето на производството не можеа да го сопрат обновливите извори на енергија кои и лани уриваа рекорди. Најголем раст повторно има кај фотонапонските централи (ФЕЦ). Тој изнесувал 186 отсто споредено со 2023 година. Биле произведени 853 GWh електрична енергија.

Над 40 отсто од струјата лани била од ОИЕ

Лани биле изградени нови електроцентрали со инсталирана моќност од 351,3 MW, на ФЕЦ отпаѓаат 341,5 MW.

Со ова, инсталираната моќност на фотонапонските централи (28,40 отсто) ја надмина таа на хидроцентралите (24,13 отсто). Најголемо учество и натаму имаат термоцентралите (34,65 отсто).

„Производството на електрична енергија од обновливи извори на енергија е променливо на годишно ниво и пред сè зависи од временските и хидролошките услови. Во вкупното производство на електрична енергија за 2024 година, обновливите извори на енергија учествуваат со 41,03 отсто, додека производството на електрична енергија од термоцентралите и комбинираните постројки за производство на електрична и топлинска енергија учествува со 58,97 отсто“, се наведува во извештајот.

Бројот на електроцентрали од обновливи извори е зголемен за 30 отсто во 2024 во однос на 2023 година, нивниот инсталиран капацитет е зголемен за речиси 27 отсто, додека производството на електрична енергија од обновливи извори на енергија е зголемено за 16 отсто. Трендот на интензивно инвестирање во изградба на електроцентрали кои користат обновливи извори на енергија кој започна со енергетската криза во 2022 година продолжува, констатира РКЕ.

Најевтино е инвестирањето во соларни централи

Најмногу од инвестициите во обновливи извори се во фотоволтаици. Причина за ова се ниските трошоци за инвестиции во соларни панели. Трошоците за ветерници и хидроцентрали се многу поголеми, вели во изјава за „Блумберг Адрија“ професорот на Машинскиот факултет во Скопје, Ристо Цицонков.

„Во 2022 година за време на енергетската криза, цената на струјата на берзите се искачи на околу 500 долари за MWh. Фирмите кои се снабдуваат на отворен пазар плаќаа огромни непланирани суми за електрична енергија. Од тој момент почна голем бран на инвестиции во фотонапонски централи. На ова треба да се додаде и фактот дека цената на фотоволтаиците во последниве десетина години е драстично намалена, за околу 80 отсто“, вели Цицонков.

Сепак, ваквиот раст на производство на струја од сонце не значи дека пазарот е заситен, напротив увозот на струја е доказ во спротивното, вели професорот.

Случувањата од претходниот период кога фотонапонските централи беа исклучени поради вишокот струја за кој немаше купувачи е резултат на ниската потрошувачка во празничните денови и имаше за цел избегнување на хаварија.

„Се работи за период во кој нема потреба од греење и ладење на просториите, значи има намалена потрошувачка на електрична енергија. Плус фирмите и фабриките не работат за празници. Во зима при ниски температури треба греење, а сончевото зрачење има помал интензитет и трае пократко време во текот на денот. Во лето кога има високи температури треба ладење на просториите, а кога е многу жешко скоро сите клима уреди се вклучени и тоа на максимален капацитет. Тоа значи дека во тие периоди нема да има потреби од ’присилно‘ исклучување на фотонапонските централи“, вели Цицонков.

Можни решенија

Минатата недела хаварија го погоди Пиринејскиот полуостров и повеќе часа без струја останаа Шпанија, Португалија и јужниот дел од Франција. Како да се заштитат системите во услови на високо производство од панелите, а во периоди на мала потрошувачка?

„Треба целокупниот енергетски систем да се контролира на многу пософистициран начин преку таканаречените паметни мрежи (smart grids). Со нив доаѓа до урамнотежување на оптоварувањето и евентуална автоматска заштита со исклучување. Во моментите кога има вишок на електрична енергија од обновливи извори (сонце и ветер) не треба производството да се стопира, туку вишокот да се складира“, објаснува професорот

Тој набројува неколку опции за складирање. Еден се батериите за кои сега се отвора можност за инвестирање во земјава. Но нивната слабост е тоа што се скапи и складирањето трае кратко време, меѓу два и четири часа. Скапо е и производство на водород со електролиза, но се претпоставува дека во иднина ќе биде подостапно.

Најатрактивна опција за земјава на патот кон енергетската независност се реверзибилните хидроцентрали, а најдобрата можност треба да се бара во изградба на т.н. Козјак-запад. Опција е и изградбата на Чебрен, односно пумпно-акумулациони хидроцентрали, но и ова е скапа опција.

Продолжува падот кај термоцентралите

Зелената агенда наложува намалување на употребата на фосилни горива што во наредниот период ќе значи затворање на термоцентралите и во земјава. Податоците на РКЕ покажуваат дека РЕК Битола било за 13,84 отсто пониско споредено со претходната 2023 година. ТЕЦ Осломеј лани произвел 192 GWh.

„Причините за трендот на намалување на производството во термоцентралите се многубројните дефекти и зголемениот број на прекини во работата на РЕК Битола, намалување на ископаните количества на квалитетен јаглен во РЕК Битола, приближување кон крајот на животниот век на термоцентралите и несоодветните инвестиции, намалување на ефикасноста во работењето и друго. ТЕЦ Осломеј во последните години има многу мало производство на електрична енергија, пред сè поради тоа што целокупните резерви на јаглен во РЕК Осломеј се веќе искористени“, наведува извештајот.

Пад има и кај производството на електрична енергија во комбинираната термоелектрана топлана ТЕ ТО Скопје. Намалувањето лани во однос на 2023 година изнесува 7,65 отсто.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар