.webp){kind=icon}
Еден краток поглед назад, за голем чекор напред. Од ден на ден, од недела на недела, од месец на месец ја испишавме цела 2023 година, трудејќи се да го обележиме секој важен настан во изминатите 365 дена. Анализиравме со релевантни соговорници и со помош на аналитичкиот тим на „Блумберг Адрија“, истражувавме на терминалот на „Блумберг“.
Јануари
Кризата го зеде данокот - драматично порасна бројот на блокирани граѓани и фирми, се случи постпандемиска жетва: банкарските провизии постигнаа фантастичен раст. Почитувани, каматата ви се зголеми баеги, а просечната плата заглави на 33.011 денари, инфлацијата ја изеде. Францускиот план не „созреа“ кај нас, па инфлацијата ги изеде и пензиите.
Зошто инфлацијата најмногу боли во Македонија? Скапото здравство го погоди осигурителниот бизнис. Новата пресметка на данокот ќе го поскапи увозот на половни возила. Фриленсерите се надвор од системот во земјава. Народната банка бележи раст на депозитите и на кредитите. Допрва ќе има „бунт“ за даноците, сивата економија останува на тронот.
А Владата си постави лимит за задолжување од милијарда евра во 2023-та, па ние анализиравме каде точно и колку ќе се задолжи Македонија годинава.
ББА-анализите открија незапирлив егзодус и минимален раст на вработеноста и дека сме поголеми од ЕУ во потенцијалот кај соларната енергија.
Ги најдовме и најголемите подароци и наследства во македонски акции. Македонците што живеат во ЕУ, пак, за десет години пратиле дома над две милијарди евра. Додека Македонците со „тесла“ полесно стигнуваат до Франција отколку до Маврово, ама затоа ги „шијат“ Европејците по сопствени станови, а најдоа и рецепт за бесплатен престој во странство.
Февруари
Владините „даночни ножици“ стрижат без план и анализа. Македонецот си го одржува здравјето со 200 денари месечно. За „брзи кредити“ должиме 125 милиони евра. Општините во депресија, иселувањето го намалува и државниот прилив.
Даночната реформа заглави - тартуфите и натаму се со пет отсто ДДВ. Кафето стана луксуз, нашите компании не најавуваат поевтинување. Eуриборот највисок во последните 15 години, каматите уште ќе растат.
Топ теми на месецот: еврообврзница, нејасен солидарен данок, висока инфлација.
Се нудат 1,5 милијарда евра за македонска еврообврзница, со камата над 6 проценти. Владината реконструкција го одложи задолжувањето преку еврообврзница. Бесими бара инвеститори за нова еврообврзница. Провизиите ќе си ги платиме, а следната еврообврзница ќе биде поскапа. Македонија ќе се задолжи 600 милиони евра преку еврообврзница, со камата од 6,50 проценти. Анализа: И со еврообврзница, мал простор за маневар без нови задолжувања.
Утнат пенал: Банкарските профити премали за данокот на солидарноста.
Инфлација од 17,1 проценти во јануари: поскапеле лебот, месото, овошјето... Инфлацијата ќе си оди, ама бавно како возот до Битола.
ЕСГ што? Македонските компании во срамежлив обид, повеќе назад.
ББА-анализите открија песимизам кај потрошувачите, лоши денови за трговијата на мало; конкурентноста плаче за непопуларни одлуки; ќе владеат е-трговците што ќе инвестираат во логистика; Македонија втора по најголем раст на цените на становите...
Се случи и Гифенов парадокс со недвижностите во земјава, неопходни се даночни промени. Каков стан можете да купите за 100.000 евра во Македонија?
Имаме и рекордер: Денот кога сме потрошиле над 30 милиони евра во продавници. Најскапите автомобили што ги возат Македонците покажуваат дека, сепак, не сме за жалење. ИТ-инженерите во Македонија ќе го избегнат бранот откази во светот. Од пандемијата исплива стартап што нурна во убавините на Македонија.
Македонскиот „златен пасош“ меѓу десетте најевтини во светот.
Март
Третина од Македонците зеле кредит за сметки и за храна. Одлив на работници од Македонија затоа што никој веќе не трпи лоши менаџери. Сезонците на јуриш - лани заминуваше по еден, а годинава тој носи уште тројца на работа во Хрватска. Работници нема, а на бегалците не им даваме работни дозволи.
Анемија на берзата - дивидендите не можат со високите камати. За македонскиот БДП прогнозите недостижни, уште помалку земјите од регионот, а намалувањето на потрошувачката и на извозот и натаму ќе го топи БДП. Натпревар со камати во Македонија - обврзници или „класично“ штедење? Законот за хартии од вредност оди во пензија. Златото - сигурна инвестиција во несигурни времиња, а домашното рударство ќе оди во пензија. Секој ден сè полоши услови за новата еврообврзница, а инвеститорите ѝ благодарат на Владата за повисоката камата на еврообврзницата. Анализираме што се крие зад откупот на сопствени акции кај македонските компании.
ББА-анализите открија дека само Македонија од регионот Адрија имала пад во индустријата лани; лошите прогнози за извозните партнери се нови лоши вести за нас; ама чукни во дрво, мебелот носи профитабилност; а најпродавано возило во Македонија е „киа“.
Македонците навалија на поевтини половни возила од Минхен, а во меѓувреме се крстиме во нови автомобили и во ИКТ додека расте дефицитот.
Купувавме монтажна куќа во Македонија: Па, и не се толку евтини! Можеби затоа ние купуваме станови во Солун и Криопиги, а гастарбајтерите кај нас.
Има ли македонски банки изложени во „Кредит Суис“ и има ли паника кај нас?
Април
Сѐ повеќе трошиме, сѐ помалку купуваме. Храната поскапе лудо, а банките им бараат на земјоделците имот в град. Маржите за основните производи остануваат замрзнати уште два месеца.
Зголемувањето на функционерските плати за 78 отсто ја изненади Светската банка.
Што ако најголемите штедачи ги повлечат парите? Македонските банки со штит. Каматите станаа тест за издржливоста на домашните компании. Македонците навалија на купување државни записи. Нова битка: Како да се задржат странските инвеститори? Зеленото сценарио поцрне, лани потрошивме многу јаглен.
Двоцифрен раст на трошоците за труд - трка за секој вработен. Европа го користи потенцијалот на бегалците, Македонија тешко им дава дозвола. Извезуваме лекари и стручни работници, увезуваме директори и спортисти. Македонци работат на дигитални платформи за четири плати месечно.
ББА-анализите открија голем потенцијал на индустријата за домашни миленици.
Промоција на првиот дигитален асистент во јавниот сектор. Го тестиравме ЧетГПТ: Добивме план за инвестиција од 100.000 евра! За криптоменувачниците во Македонија не постојат лиценци, ама се легални.
За пет години двојно зголемен увозот на ракија во земјава.
Мај
Хаос со платите во јавниот сектор – се пресметуваат според 200 системи. Просечната плата пораснала за 12,4 проценти, но реално се намалила за два отсто. Отворен Балкан: Македонски работници ќе земаат плата од српски и албански компании. Огласи за Македонци: Во „Мекдоналдс“ за 900 евра, бравари за 2.600 евра. Приватни македонски универзитети: Едни прават милиони, други собираат трошки.
Народни обврзници: Државата ќе се задолжува поевтино, за граѓаните ќар. Македонците вложуваат милиони во акции од странство. Стартува берзата на струја - ќе донесе ли пониски цени? ЕДС го склучи првиот договор со Македонската берза за откуп на струја. Од јуни нови правила за членство на Македонската берза.
ББА-анализите открија дека се очекува стагнација на потрошувачката на домаќинствата; прогресивен данок ќе ја намали цената на становите; но и дека македонските банки бавно ги приспособуваат каматите, па, подгответе се, каматите ќе останат високи подолг период.
Туркаме кон изедначување на возраста за пензионирање за жени и мажи, а ќе се менува и Законот за едношалтерски систем - во фокус женската популација.
Скопје како Солун: Месечен закуп на гарсониера и до 300 евра, па ако не може стан во центар, може куќа на периферија. За возила на струја, пак, ни треба квантен скок во приходите, а нафта „пиеме“ сè повеќе, најмногу од Грција.
Eпидемија на фалсификувани евромонети во Македонија.
Јуни
Функционерските плати ја вивнаа просечната плата во април, можно е цела Македонија да остане без плата. Бесими: Има закон за штрајк, не може да нема плати и затворање граници. Растат трошоците за задоцнето плаќање, брз раст на казнените камати. Нема кредит за презадолжените граѓани: Од јули нови прагови. Македонски менаџери со поголеми плати од буџетите на фудбалските клубови. Нè чека уште долг пат до европски животен стандард.
Време на дивиденди: Убава пролет само за некои акционери. Македонски компании со профитни маржи од кои боли глава. Каде паметно да инвестирате во втората половина од 2023 година? Ќе стане ли ЕСГ-рејтингот златен стандард за компаниите?
ДЗР ги откри сите слабости на македонскиот енергетски систем. Алтернативи за гас немаме, проекти и желби имаме. Македонија зависна, а нема мир со цените на струјата и гасот - сè уште. За еден потпис не се гради најголемиот германски енергетски проект во земјава. ЕСМ понуди за три евра поевтина струја од сегашната.
ММФ: Итно да се воведе солидарен данок. Истече рокот за плаќање солидарен данок, државата собра нула денари. Општини губат по една градинка годишно од ненаплатата на данокот на имот.
ББА-анализите открија зрак оптимизам за економијата во регионот Адрија; но и дека нема зима за тутунскиот сектор во земјава - пуши половина нација.
Банките распродаваат живеалишта: Луксуз и багатела на едно место. Цените на градежните материјали се стабилизираа – ќе се стабилизира ли и градежништвото? НБРМ: Станбените кредити забавуваат, должниците редовни.
Хаос на „Богородица“ - за влез во Грција се чека долго, од туристите на поминување ќар имаат само патарините и Дојран.
За државата годинава работевме 93 дена, најмалку во регионот.
Јули
Се очекува „тепачка“ за првите граѓански обврзници. Износот на граѓанските обврзници ќе се зголеми ако има побарувачка. Министерот Бесими купи граѓанска обврзница за да ѝ ја подари на ќерка си. Граѓаните купија обврзници за 23,5 милиони евра. Владата ќе го протне данокот на солидарност со европско знаме? Опозицијата против европското знаме за данокот на солидарност. Сепак, данокот на солидарност со европско знаме, законот ќе се носи по кратка постапка. Данокот од криптозаработките енигма во Македонија. Ќе има ли богати Македонци од акции на технолошките гиганти? Кои се најголемите акционери во македонските блучип-компании?
Раст на каматите: Банките мува не ги лази, искушенијата се на друго место. Забрзан раст на пролонгираните кредити кај македонските банки. Станбени кредити најмногу користат граѓани со плата над 50.000 денари. Послаба економија, па нема да купуваме станови - Македонија е европски рекордер по растот на цените на становите.
Доаѓа време на банкроти, а има кандидати и во Македонија. Полугодие за заборав на Македонската берза: Прометот се преполови. Буџетскиот дефицит двојно поголем од лани. Македонија со трговски дефицит од милијарда евра за пет месеци. Народна банка: Нова мерка за јакнење на отпорноста на банките. Историски рекорд на македонските девизни резерви.
ББА-анализите открија дека пекарниците успешно испливаа од ценовниот шок; а сегашноста и иднината на инвестирањето се во ЕТФ...
Македонците засилено користат платежни картички. Блокирани над 113.000 граѓани и фирми. Најмногу се лекуваме со еналаприл, а се смируваме со дијазепам.
Средно стручно за брзо вработување - но каде, во Македонија или во Германија? Над 66 отсто од полуматурантите се запишале во средно стручно училиште. Повеќе жени отколку мажи на македонските факултети. Побавни од полжав: Ни требаат 57 години за целосна родова еднаквост.
Август
Емиграцијата стана егзодус: Децата ни се раѓаат во странство.
Зачестија задолжувањата на државата, најскапи од 2012 година. Никој не продава граѓански обврзници, се чекаат каматите. Каматите на кредитите од македонските банки почнаа да уриваат рекорди. НБРМ ја зголеми основната камата на највисоко ниво во последните 13 години. Еуриборот стигнува до четири отсто, каде е врвот на нашите камати? Владата ќе го прекројува буџетот заради покачувањата на платите. Ефекти од мерките на НБРМ: Депозитите се зголемија за 900 милиони евра. Објавени добивките: Во октомври ќе се плаќа данокот на солидарност.
Цената на гасот повторно е ризик за економијата. Проекти стари половина век чекаат, струја од вода има сѐ помалку. Израелци купуваат уште еден енергетски проект во Македонија.
ББА-анализите открија што ја турка трговијата во Македонија; Македонците ќе треба да почекаат за „пристојна“ инфлација; инфлацијата во Македонија ќе паѓа, основната камата оди кон врвот; ќе има разводи и нови врски кај телеком-операторите...
Расте продажбата на возила во земјава, секторот пред нови предизвици. Осигурувањето имот во стагнација, природните катастрофи во пораст. Индустриското производство повторно надолу. Македонскиот стартап-екосистем претпоследен во регионот Адрија.
Осигуреници за еден месец наплатија милион евра од приватно здравствено осигурување. Кој е виновен за лажните боледувања - газдите, лекарите или државата? Лекови за дијабетес што ги има и во Македонија ја вивнаа фармацевтската индустрија.
Доброволни пензионери се околу 30.000, имаат 53 милиони евра.
Заврши времето на евтиното овошје. Колку поскапеа состојките за нашите традиционални јадења? Анализиравме зошто благото скиселува во Македонија.
Септември
Македонија го слави Денот на независноста: Тонеме во долгови 32 години. Доволен 2 за македонската економија годинава, не и според Владата. Бишев, Беџети и Трпеска ќе немаат „сребрен куршум“ за државните финансии. Еуриборот надмина четири отсто – колку поскапуваат нашите кредити? Продолжува падот на Македонската берза. Ни треба ли романски рецепт за заживување на Македонската берза? БДП тргна надолу: Германската криза го „турна“ македонскиот извоз. Германија бавно ќе закрепнува: Колку тони тежи тоа во македонски мерки? Банките ги „дерат“ онлајн трговците за промет со платежни картички. Народната банка ќе овозможи увид во надоместоците што ги наплаќаат банките, но ќе ги оценува и климатските ризици кај банките. Наша прогноза: Народната банка ќе ја зголеми каматата за 15 базични поени. Данок на банкарските профити: Ќе има ли и за македонските банки? Инфлацијата во Македонија се зацементира над границата од осум проценти. Прогнози: Битката со инфлацијата ќе трае уште две години.
Директни инвестиции од 275 милиони евра во Македонија за шест месеци. Директните инвестиции во Македонија достигнаа над седум милијарди евра. Преку ИПАРД 3 достапни 97 милиони евра за македонските земјоделци. Одлични резултати: Средствата на ОФИ во Македонија достигнаа 3,2 милијарди евра.
ББА-анализите открија дека Македонија и регионот ќе избегнат рецесија; платите одамна не растеле со побрзо темпо; големите маркети живеат на грбот на доставувачите; „Алкалоид“ меѓу најуспешните фармацевтски гиганти...
Колку ќе се зголемат ратите за станбените кредити? Анкета: Граѓаните не сакаат да купат стан по овие цени, градежништвото во слободен пад. Нафтата најскапа во последната година - завршија ли ценовните шокови? Колку чини еден пат во Македонија: Нов долг од Светската банка. Може ли Македонија да ќари од кинескиот поход со електрични возила? Кој вози „ламборгини урус“, највредното возило во Македонија годинава?
Македонија е под висок воден стрес: Кои култури се најзагрозени? Македонија ја губи пченицата - сееме исто, жнеемe помалку. Зелената агенда ги помодре текстилните фабрики: Казни од Нова година.
Конечно учебници: Ќе ги печати „Европа“, чинат над 15 милиони евра. Ковачевски се советува со „Енвидија“ за примена на вештачка интелигенција.
Октомври
Сто македонски државјани бараат евакуација од Израел.
Поради скапотијата сме штеделе на сè, па и на кафе. Струјниот удар ги вивна долговите на македонските компании. Малите на удар: Тонат во загуби, молат за кредити и отпуштаат. Банките заглавија со имот: На продажба познати ресторани, локали и згради. Засилен раст на цените на деловните објекти во Македонија. Кои македонски менаџери купуваат акции во своите компании? Инвестициски фонд вложи 300.000 евра во „Пакет.мк“.
Банките добија насоки за управување со ризиците од климатските промени. Ретка можност за „брак“ меѓу македонски банки, колку кеш ќе чини? Првпат во историјата: Надоместоците на македонските банки на дланка.
Лоши вести за Македонија од пазарот на обврзници. Втора емисија на граѓанска обврзница со камата од 5 отсто. Наша прогноза: Ќе има огромен интерес за зелената обврзница. Каматите на Владата многу послатки од банкарските.
Раст на просечната плата над инфлацијата пет месеци едноподруго. Инфлацијата се намалува, но не и цените на храната и на горивата. Анкета на Народната банка: Ниска инфлација дури во 2025 година.
ББА-анализите открија дека НБРМ сега ќе паузира, но растот на каматите не е завршен; заштеди од 1,2 милијарда евра треба да завршат на Македонската берза; нудиме формула за подобар кредитен рејтинг на Македонија; имаме најмал туристички раст, ни треба српскиот рецепт...
„Фич“: Автопатиштата на „Бехтел и Енка“ се ризик за буџетот во 2024 година. За луксузните и за многу старите возила ќе се плаќа поголем данок. За колку ќе поскапи увозот на половни возила? Вреди ли да инвестираме во воени компании: Историјата има приказна. Од производител на ракети и зољи, Македонија се сведе на муниција и шлемови. Македонија преплавена од кинески производи, инвестициите се реткост. Македонија може да има голема полза од светската трка по батерии.
Конечно, Скопје директно поврзано со центрите во регионот Адрија. Стартуваа летовите на новата авиолинија Скопје - Сараево.
Македонија и Грција ја договорија инвестицијата за изградба на гасовод. Бугарија ќе го даночи транзитот на рускиот гас, ќе страда ли Македонија?
Ноември
НБРМ на пауза иако вкупната инфлација забавува побавно од очекуваното.
Владата го усвојува буџетот за 2024 година - што треба да содржи? Владата го усвои буџетот за 2024 година, ќе тежи 5,5 милијарди евра. Владата се откажува од задолжување преку еврообврзница годинава, на две аукции ќе бара заем од 71,5 милиони евра, преку аукција на записи ќе се задолжи 24,3 милиони евра. Владата подготвува предлог-закон за конфискација на имот во граѓанска постапка и посебен закон за обновливи извори на енергија. Владата сака да раскине со „Синохидро“, ама само делумно, најавува ревизија на проектот за автопатот Кичево - Охрид.
Македонската и регионалните берзи ја сонуваат 2007-та: Странците никако да се вратат. Кои се рекордерите на Македонската берза? Македонските банки ќе ги заоструваат условите за кредитирање. Поставени рокови за Планот за раст од ЕУ, на Македонија ѝ следуваат 860 милиони евра. Македонија доби пристап до нови 200 милиони евра од ММФ. Нови 50 милиони евра за домашните компании од ЦЕБ. Четири понудувачи во трка за консултант на мултимилионски проект во Македонија. ТИРЗ: Oтворен повик за инвестиции во 50 мегавати соларни централи. „Тепачка“ за пари од ИПАРД: Понудени 30, побарани 100 милиони евра. Пресметавме колку поскапеа кредитите за компаниите. Побарувачката за граѓанската обврзница 80 отсто поголема од понудениот износ. Поради родовата нееднаквост губиме околу 18 проценти од БДП годишно.
ЕУ-дијагноза за Македонија: Умерено, ограничено, бавно. Лоша вест за Македонија: Увозот на ЕУ во континуиран пад. Македонците треба да се молат да не се разгори Блискиот Исток.
Студија: Инфлацијата драстично ја зголеми сиромаштијата во Македонија. Македонија ќе почека за инфлација од два отсто, еврозоната на добар пат. Македонски општини собираат по нула денари од локалните давачки.
ББА-анализите открија што е поисплатливо - злато, сребро или акции; електроиндустријата се крсти во Германија и во обновлива енергија; ЕСМ и „Окта“ меѓу енергетските капиталци во регионот: колку заработија и како котираат „Сити мол“ и „Ист гејт“.
Сите предизвици за Македонија на патот на енергетската транзиција. Потрошувачката на енергенти порасна, добивките на македонските фирми се стопија. Преку јавен повик ќе се избира универзален снабдувач со струја. Од 1 декември во сила дневна евтина тарифа за струјата.
Доцнење на проектот на „Бехтел и Енка“ ќе значи ризик за растот и за дефицитот. За да се забрза изградбата, автопатишта ќе се градат по нов модел. Каков автомобил можете да купите за 20.000 евра?
Со пари од македонски канабис до фабрика за водород. Почна увозот на работници - во земјава работат стотина Индијци. Петер Биелик: Потребна e средина што ќе ги задржи младите во земјата.
Технолошко цунами во светот, јаваат ли и Македонците на тој бран? Една македонска компанија технолошка ѕвезда на листата на „Дилоит“. Како влезе вештачката интелигенција во Македонија и какви ризици носи? Сајбер-закани зад секој непромислен клик и во Македонија. Доаѓаат дигиталните пари: Кога ќе немаме ниту денар во паричниците? Сè додека нема регулатива, и цвеќарницата ќе биде стартап-компанија.
Министри од регионот во Скопје ќе преговараат за планот на ЕУ за раст на Западен Балкан. Совет на ОБСЕ: Блинкен си замина, Лавров пристигна во Скопје.
Декември
Убија дете. И бол и бес, и тага и гнев. Колку вреди животот во Македонија?
Можен инфлаторен бумеранг од поголемите плати во администрацијата. Владата на аукција ќе бара заем од 72 милиони евра. НБРМ ќе олабави дури во втората половина од 2024 година. За праведна енергетска транзиција на земјава ѝ требаат барем три милијарди евра.
ББА-анализите открија дека Македонија и регионот се пожилави од Европа.
Колку се збогатија Македонците што инвестираа во седумте величествени? Македонските пензиски фондови се офајдија од БМВ, „Епл“, „Амазон“...
